Στα σχεδόν 20 χρόνια που είναι στην εξουσία, το καθεστώς Ερντογάν έχει βρεθεί να ανταλλάσσει «πυρά» με ένα εναλλασσόμενο καστ πολιτικών αντιπάλων γύρω από ποικίλες αιτίες και αφορμές: το 2007 με φόντο την εκλογή του προερχόμενου από το AKP Αμπντουλάχ Γκιούλ στην ακόμη τότε «υπερκομματική» τουρκική προεδρία… το 2008 και το 2010 όταν επιχείρησε να στείλει στη φυλακή ως επίδοξους «πραξικοπηματίες» εκατοντάδες Τούρκους στρατιωτικούς (βλ. υποθέσεις Εργκένεκον, Βαριοπούλα)… το 2013 στη σκιά των αποκαλύψεων περί διαφθοράς και των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων (Γκεζί)… το 2015 έπειτα από την πρώτη προσωρινή απώλεια της αυτοδυναμίας στην κάλπη… το 2016 με την απόπειρα πραξικοπήματος… το 2018 με τη σύμπυξη της αντιπολιτευόμενης Συμμαχίας του Εθνους-Millet İttifakı (CHP, İYİ)… το 2019 με την ήττα των υποψηφίων του AKP σε Άγκυρα και Κωνσταντινούπολη… το 2020 με την εμφάνιση νέων αντιπολιτευόμενων κομμάτων (DEVA, Gelecek)…

«Ό,τι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό», λένε, πράγμα που ισχύει μεν αλλά μόνο ως ένα σημείο και όχι σε όλες τις περιπτώσεις. Διότι τα απανωτά πλήγματα καταπονούν και η φθορά λειτουργεί σωρευτικά φέρνοντας μαζί της γκρίνια, φυγόκεντρες τάσεις ή ακόμη και φαινόμενα αλληλοσπαραγμού.

Οι φίλοι που έγιναν εχθροί

Εάν υπάρχει ένα μοτίβο στην τουρκική πολιτική σκηνή των τελευταίων δεκαετιών που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αυτό είναι εκείνο «του πρώην φίλου που έγινε εχθρός» και αντιστρόφως. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εδραιώθηκε στην εξουσία πίσω στις αρχές του 21ου αιώνα με την υποστήριξη του τότε ακόμη καλά δικτυωμένου εντός της τουρκικής κρατικής γραφειοκρατίας συστήματος υποστηρικτών του ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν. Λέγεται μάλιστα, και επιβεβαιώνεται σε μεγάλο βαθμό, πως ήταν ακριβώς εκείνη η σύμπραξη Ερντογάν-Γκιουλέν που είχε «στήσει» και τις υποθέσεις Εργκένεκον και Βαριοπούλα προς… υπονόμευση της ισχύος που ακόμη τότε ασκούσαν οι «κοσμικές» ή «κεμαλικές» τουρκικές ένοπλες δυνάμεις και το επονομαζόμενο βαθύ κράτος στο εσωτερικό της γείτονος.

Στην πορεία ωστόσο, το δίκτυο του Γκιουλέν θα γινόταν εκείνο ο μεγάλος «εχθρός», όχι παρασκηνιακά αλλά δημοσία θέα, ήδη από το 2013 (με τις αποκαλύψεις περί διαφθοράς σε βάρος του περιβάλλοντος του τότε πρωθυπουργού Ερντογάν) και κυρίως από την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 και έπειτα. Για την ιστορία, αξίζει να σημειωθεί πως στο μεσοδιάστημα, πριν από το 2016, είχαν αποφυλακιστεί και πολλοί από εκείνους τους Τούρκους στρατιωτικούς που είχαν διωχθεί στο πλαίσιο των υποθέσεων Εργκένεκον και Βαριοπούλα. Απαλλαγμένοι πια από τις κατηγορίες, κάποιοι εξ αυτών θα έπαιρναν μάλιστα θέση στο πλευρό του καθεστώτος Ερντογάν… κυνηγώντας «γκιουλενιστές». Μεταξύ εκείνων που είχαν φυλακιστεί στο πλαίσιο της υπόθεσης Εργκένεκον αλλά απελευθερώθηκαν και εν συνεχεία βρέθηκα στο πλευρό του Ερντογάν ήταν και ένας Τούρκος μαφιόζος ονόματι Σεντάτ Πεκέρ. Από το οποίο πλευρό όμως του Ερντογάν στην πορεία θα αποχωρούσαν άλλοι παλαιοί φίλοι και συνοδοιπόροι (Αμπντουλάχ Γκιουλ, Αχμέτ Νταβούτογλου, Μπουλέντ Αρίντς, Αλί Μπαμπατζάν κ.ά.)… αφήνοντας πίσω ένα κενό το οποίο έχει έρθει πια να καλύψει ο άλλοτε πολιτικός αντίπαλος του Ερντογάν και νυν κυβερνητικός εταίρος Ντεβλέτ Μπαχτσελί με το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP) των ακροδεξιών Γκρίζων Λύκων.

Το μοτίβο του φίλου που έγινε εχθρός και τούμπαλιν είναι κάτι το οποίο συνηθίζεται λοιπόν στην… εκρηκτική τουρκική πολιτική σκηνή. Τι γίνεται όμως όταν ο πρώην φίλος και νυν εχθρός δεν είναι πολιτικός ή στρατιωτικός, κάποιος «θεσμικός» δηλαδή, ούτε επιχειρηματίας αλλά… νονός της τουρκικής μαφίας με κρησφύγετα στο εξωτερικό, πρόσβαση στο YouTube και μεγάλη προσωπική όρεξη για αποκαλύψεις μπροστά στην κάμερα;

Το πραγματικό τουρκικό πολιτικό σίριαλ

Το εν λόγω τουρκικό σίριαλ, ένα κανονικό πολιτικό «θρίλερ» από εκείνα που έρχονται να μας υπενθυμίσουν πως η πραγματικότητα συχνά ξεπερνά τη μυθοπλασία, «παίζει» εδώ και εβδομάδες στη γείτονα με πρωταγωνιστή τον 49χρονο (γίνεται 50 ετών τον Ιούνιο) αρχιμαφιόζο Σεντάτ Πεκέρ, προκαλώντας βαθύτατες αναταράξεις στο τουρκικό πολιτικό σκηνικό.

Ο Σεντάτ Πεκέρ είχε κάνει φυλακή στο παρελθόν στην Τουρκία (συνολικά πάνω από 16 χρόνια, όπως έχει παραδεχθεί ο ίδιος) και μάλιστα κατά… συρροή, ως μέλος εγκληματικής οργάνωσης αλλά και ως επίδοξος τρομοκράτης στο πλαίσιο της υπόθεσης Εργκένεκον.

Από το 2013 ωστόσο και έπειτα, εκείνος (ένας ακροδεξιός με εγκληματικό παρελθόν) ζούσε και δρούσε ελεύθερος εντός των τουρκικών συνόρων, πρωταγωνιστώντας μάλιστα σε δημόσιες εκδηλώσεις υπέρ του κυβερνώντος AKP και ανταλλάσσοντας θερμές χειραψίες με πολιτικούς μπροστά από τις κάμερες… Όλα αυτά έως και τις αρχές του 2020, οπότε εκείνος (δι)έφυγε στο εξωτερικό με τελικό προορισμό τα (μέχρι πρότινος επικριτικά απέναντι σε πολλές από τις επιλογές του καθεστώτος Ερντογάν) Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα όπου και εξακολουθεί να βρίσκεται. Ο Σεντάτ Πεκέρ λέγεται πως ζει σήμερα κάπου στο Ντουμπάι, αν και έχει ακουστεί και η φήμη ότι εκείνος δεν είναι στα Εμιράτα αλλά κάπου στην… Αλβανία.

Σεσημασμένοι μαφιόζοι προερχόμενοι από τον χώρο της τουρκικής άκρας δεξιάς υπάρχουν βέβαια πολλοί στη γείτονα, με χαρακτηριστικότερη ίσως την περίπτωση του Αλαατίν Τσακιτζί που αποφυλακίστηκε το 2020 με πολιτική απόφαση, έπειτα από πιέσεις του ιδίου του – πλέον κυβερνητικού εταίρου – Μπαχτσελί.

Τα βίντεο στο YouTube

Η περίπτωση του Σεντάτ Πεκέρ ξεχωρίζει ωστόσο, καθώς εκείνος – από τις αρχές Μαΐου – βομβαρδίζει την τουρκική πολιτική σκηνή με καταγγελίες μέσα από σειρά βίντεο που ανεβάζει ο ίδιος στο διαδίκτυο. Ο ίδιος υποστηρίζει πως αναγκάστηκε να βγει στην αντεπίθεση αφότου οι τουρκικές Αρχές προσέβαλαν τη σύζυγό και τις δύο κόρες του κατά τη διάρκεια έρευνας για ναρκωτικά που πραγματοποίησαν στη βίλα της οικογενείας στην Κωνσταντινούπολη τον περασμένο Απρίλιο, αφότου δηλαδή εκείνος είχε εγκαταλείψει τη χώρα.

Ως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές στις 26 Μαΐου, ο λογαριασμός REİS SEDAT PEKER στο YouTube είχε περί τους 762.000 εγγεγραμμένους viewers. Όσο για τις πρώτες επτά βιντεοσκοπημένες ομιλίες του ιδίου του Πεκέρ, εκείνες είχαν ξεπεράσει όλες μαζί τα 100 εκατομμύρια views, με την υποσημείωση πως μιλάμε για ένα οπτικοακουστικό υλικό διάρκειας περίπου… 7 ωρών (το μικρότερο σε διάρκεια από τα επτά βίντεο είναι 41 λεπτά και το μεγαλύτερο περίπου 80).

Μέσα σε αυτές τις 7 ώρες, ο 49χρονος Πεκέρ αποκαλύπτει σημεία και τέρατα:

  • Για τον νυν βουλευτή του AKP Τολγκά Αγάρ που τυγχάνει γιος του πρώην υπουργού του Ερμπακάν Μεχμέτ Αγάρ και φέρεται να ευθύνεται για τον βιασμό και τον θάνατο μιας νεαρής κοπέλας από το Καζακστάν
  • Για τον γιο του πρώην πρωθυπουργού Μπιναλί Γιλντιρίμ που φέρεται να συμμετείχε σε κύκλωμα εμπορίας ναρκωτικών (φέρνοντας στην Τουρκία κοκαϊνη από τη νότια Αμερική)
  • Για τις δολοφονίες του Τουρκοκύπριου δημοσιογράφου Κουτλού Ανταλί (υπόθεση του 1996), του Τούρκου δημοσιογράφου Ουγούρ Μουμτζού (υπόθεση του 1993) και πολλών Κούρδων (Σαβάς Μπουλντάν κ.ά.), στις οποίες κατηγορούνται πως είχαν εμπλοκή μετέπειτα «φίλοι» του κυβερνώντος ισλαμοσυντηρητικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP)
  • Για Τούρκους μαφιόζους που εκφοβίζουν, εκβιάζουν και ενίοτε ξυλοκοπούν πολιτικούς και ακαδημαϊκούς κατ’ εντολή άλλων πολιτικών
  • Για «επιχειρηματίες» (Χαλίλ Φαϊλαλί) φίλους του τουρκικού καθεστώτος που ξεπλένουν χρήμα και επιδίδονται σε σειρά παράνομων δραστηριοτήτων από τα κατεχόμενα κ.ά.

Στο στόχαστρο του Πεκέρ βρέθηκε όμως, πρωταγωνιστώντας μάλιστα, και ο νυν υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας, Σουλεϊμάν Σοϊλού («Sülü»), για τον οποίο ο μαφιόζος μάλιστα ισχυρίζεται πως γνωρίζει πάρα πολλά καθώς οι δυο τους συνεργάζονταν. Ο Πεκέρ υποστηρίζει πως ήταν ο Σοϊλού που τον προειδοποίησε να εγκαταλείψει τη χώρα πίσω στις αρχές του 2020, για να γλιτώσει από την έρευνα που θα ξεκινούσε σε βάρος του. Ο ίδιος κατηγορεί όμως παράλληλα τον νυν υπουργό Εσωτερικών της Τουρκίας (που υπενθυμίζεται πως είχε παρουσιαστεί στο πρόσφατο παρελθόν ως υποψήφιος ακόμη και για να διαδεχθεί τον Ερντογάν στην εξουσία) και για άλλα πολλά: για παρακολουθήσεις πολιτικών και στοχευμένες επιθέσεις κατά υπουργών (βλ. Μπεράτ Αλμπαϊράκ), για αθωώσεις γκιουλενιστών, για υποθέσεις εμπορίας ναρκωτικών απέναντι στις οποίες φέρεται να έκανε τα στραβά μάτια κ.ά.

Τρίωρη τηλεοπτική ανάκριση για τον Σοϊλού

Σε μια προσπάθεια να αντικρούσει όσα του προσάπτουν, ο 51χρονος Σοϊλου αναγκάστηκε να παραχωρήσει τρίωρη τηλεοπτική συνέντευξη ενώπιον όχι ενός ούτε δύο αλλά πέντε δημοσιογράφων το βράδυ της Δευτέρας 24 Μαΐου στο δίκτυο Habertürk. Ο Σοϊλού τοποθετείται πολιτικά στα δεξιά του AKP. Δεν έχει συμπάθειες μεταξύ των ισλαμιστών της παράταξης, έχει όμως την ανοιχτή στήριξη του ηγέτη των συμπολιτευόμενων εθνικιστών (MHP) Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Υπενθυμίζεται πως ο Σοϊλού είχε συγκρουστεί στο παρελθόν εσωκομματικά και με τον πρώην υπουργό Οικονομικών (και γαμπρό του Ερντογάν) Μπεράτ Αλμπαϊράκ και την φράξια των καλούμενων «πελικανιστών», στους οποίους «πελικανιστές» επιτίθεται όμως μέσα από τα βίντεό του και ο Σεντάτ Πεκέρ.

Προκειμένου να υπερασπιστεί τον εαυτό του, ο Σοϊλού υποστήριξε πως ο Πεκέρ είναι ένα «πιόνι» και όλο αυτό μια «συνωμοσία» σε βάρος όχι του ιδίου αλλά της χώρας, μια συνωμοσία που έχει ενορχηστρωθεί από «ιμπεριαλιστικά» κέντρα του εξωτερικού και τους εγχώριους συνεργάτες τους με στόχο την αποσταθεροποίηση της Τουρκίας.

Υπάρχει όμως και η άλλη άποψη: ότι το σίριαλ με τα βίντεο του Σεντάτ Πεκέρ φανερώνει τις ακραίες διαστάσεις που έχει πια λάβει το εμφύλιο αλληλοφάγωμα εντός του κυβερνητικού στρατοπέδου. Από τους υπουργούς και τους βουλευτές του AKP πολλοί είναι εκείνοι που σφυρίζουν αδιάφορα αφήνοντας ασχολίαστες τις εξελίξεις και… εκτεθειμένο τον Σοϊλού, τον οποίο Σοϊλού τόλμησε όμως και πάλι να στηρίξει δημόσια ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί.

Ο Σεντάτ Πεκέρ έχει φροντίσει να αφήσει στο απυρόβλητο τον ίδιο τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τον οποίο αθωώνει-αποθεώνει. Έτσι όμως, δίνει έτσι τροφή και σε σενάρια σύμφωνα με το οποία όλο αυτό ενδεχομένως να γίνεται για να στραφεί η οργή του κόσμου μακριά από τον Τούρκο πρόεδρο, προς άλλους πολιτικούς κάποιοι από τους οποίους (Γιλντιρίμ, Αγάρ) είναι άλλωστε ήδη «καμμένα χαρτιά», και μακριά από τα πραγματικά προβλήματα (πανδημία, οικονομία, ανεργία, πληθωρισμός), προς άλλες περισσότερο σκοτεινές υποθέσεις.

Πρωτοφανής κρίση

Όπως και να το προσεγγίσει κανείς, είναι γεγονός πως το καθεστώς Ερντογάν βρίσκεται πια αντιμέτωπο με μια πρωτοφανή για το ίδιο κατάσταση. Η πολιτική φθορά, έπειτα από σχεδόν 20 χρόνια στην εξουσία, είναι πια μεγαλύτερη από ποτέ άλλοτε και… εξακολουθεί να μεγαλώνει, με το κόμμα να έχει απωλέσει προ πολλού κάθε υποψία κυβερνητικής αυτοδυναμίας (αλλά και τη δημαρχία σε Άγκυρα και Κωνσταντινούπολη), ενώ κάποια από τα άλλοτε κορυφαία στελέχη της ισλαμοσυντηρητικής παράταξης έχουν και εκείνα πια μετακομίσει στην αντιπολίτευση (Αλί Μπαμπατζάν, Αχμέτ Νταβούτογλου). Ενδεικτικές του προβλήματος και οι δημοσκοπήσεις, οι πιο πρόσφατες από τις οποίες τοποθετούν το AKP κάτω ακόμη και από το 30%, ενώ παράλληλα και ο ίδιος ο Ερντογάν παρουσιάζεται πια να είναι λιγότερο δημοφιλής από πολιτικούς της αντιπολίτευσης όπως είναι ο Μανσούρ Γιαβάς (δήμαρχος Άγκυρας με το CHP), ο Εκρέμ Ιμάμογλου (δήμαρχος Κωνσταντινούπολης με το CHP) και η Μεράλ Ακσενέρ του Κόμματος İYİ.

Η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας βρίσκεται όμως και εκείνη ενώπιον μιας πρωτοφανούς κατάστασης, με τον Ερντογάν να έχει αποπέμψει σειρά από κορυφαίους τραπεζίτες το τελευταίο διάστημα… για να τοποθετήσει στις θέσεις τους άλλα πρόσωπα δικής του επιλογής κάποια από τα οποία όμως θα αποπέμπονταν και εκείνα στη συνεχεία…

Ρήγματα έχουν παρατηθεί ακόμη και στο ίδιο το οικογενειακό περιβάλλον του Ερντογάν, έπειτα από την αναπάντεχα επεισοδιακή έξοδο του προεδρικού γαμπρού Μπεράτ Αλμπαϊράκ από το υπουργείο Οικονομικών τον περασμένο Νοέμβριο.

Γιατί είναι τώρα χειρότερα

Παράλληλα, η πολιτική βία στη χώρα οργιάζει, με την πόλωση να οξύνεται, τις πολιτικές διώξεις να έχουν χτυπήσει κόκκινο (ειδικά σε βάρος πολιτικών δυνάμεων όπως είναι το φιλοκουρδικό HDP), το Κουρδικό να παραμένει σε λίαν εύφλεκτη κατάσταση, και το προσφυγικό να εκκρεμεί. Εάν προσθέσει κανείς στα προαναφερθέντα και τα οικονομικά προβλήματα που έχουν επίσης οξυνθεί δραματικά αλλά και τις αρνητικότατες επιπτώσεις της πανδημίας… η κατάσταση στη γείτονα δείχνει όντως εκρηκτική.

Μνήμες δεκαετίας 1990

Οι παλαιότεροι υποστηρίζουν πως κάπως έτσι ήταν τα πράγματα στην Τουρκία και κατά τη δεκαετία του 1990… με τα πολλά σκάνδαλα (Σουσουρλούκ, Türkbank, Kayıp Trilyon Davası), την ακραία πολιτική αστάθεια, το ΔΝΤ, τον πόλεμο με το PKK, την υπόθεση Οτσαλάν και τα Ίμια… Με την υποσημείωση, βέβαια, πως μέσα σε όλα αυτά είχε προετοιμαστεί τότε το έδαφος και για την πολιτική αλλαγή που θα ακολουθούσε στη γείτονα με την έλευση του νέου αιώνα…