«Ο διάδοχος του Τζόνσον θα πρέπει να επιδιορθώσει το στάτους της Βρετανίας στο εξωτερικό», έγραφε ο Γκίντεον Ράχμαν στους Financial Times πίσω στις αρχές Ιουλίου. Περίπου δύο μήνες μετά, η 47χρονη Λιζ Τρας έρχεται, ως νέα πρωθυπουργός, να αναλάβει αυτήν την ομολογουμένως δύσκολη αποστολή σε μια εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία που καθίσταται ακόμη δυσκολότερη πια στην σκιά του θανάτου της βασίλισσας Ελισάβετ.

Το Ηνωμένο Βασίλειο πρωταγωνιστεί μεν επί του παρόντος στη διεθνή ειδησεογραφία αλλά για όλους τους «λάθος» λόγους: Επειδή έχει αλλάξει τέσσερις πρωθυπουργούς (Κάμερον, Μέι, Τζόνσον, Τρας) και πέντε υπουργούς Εξωτερικών (Τζόνσον, Χαντ, Ράαμπ, Τρας, Κλέβερλι) μέσα σε διάστημα μόλις έξι ετών, από το δημοψήφισμα του Brexit το 2016 και έπειτα. Λόγω πληθωρισμού (που είναι ο υψηλότερος μεταξύ των χωρών της G7) και οικονομικής επιβράδυνσης (που είναι η μεγαλύτερη μεταξύ των χωρών της G7), με τον θάνατο της βασίλισσας που είχε συμπληρώσει 70 χρόνια στον θρόνο να έρχεται πια να προστεθεί σε μια σειρά από σύννεφα επιτείνοντας το κλίμα της βρετανικής εσωστρέφειας αλλά και τα αισθήματα αστάθειας εντός των συνόρων.

Μπορούν οι φιλοδοξίες του μετά-Brexit «Global Britain» οράματος, όπως εκείνες παρουσιάστηκαν από το 2020 και έπειτα, αρχικά μέσα σε ένα κλίμα αναβίωσης της βρετανικής αυτοκρατορικής ακτινοβολίας, να πραγματωθούν πια μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο εξελίξεων, με την 47χρονη Λιζ Τρας στην πρωθυπουργία, τον 53χρονο (σύμφωνα με κάποιους αναλυτές «διακοσμητικό») Τζέιμς Κλέβερλι στην κεφαλή του υπουργείου Εξωτερικών και τον 73χρονο Κάρολο στον θρόνο; 

Ξεκινώντας από το τέλος, η επιρροή του βασιλιά στη Βρετανία περιορίζεται στο μέτωπο της ήπιας ισχύος και ως εκ τούτου, ακόμη και αν ο Κάρολος (που είχε κάνει λόμπινγκ στο παρελθόν για σειρά θεμάτων, ενίοτε μάλιστα υπέρ της εξυπηρέτησης ιδίων οικονομικών συμφερόντων ή άλλων προσωπικών ωφελειών, όπως έχει καταγγελθεί) επιχειρήσει να είναι πιο παρεμβατικός από όσο ήταν η Ελισάβετ στον δημόσιο βίο, ο παρεμβατισμός του θα έχει όρια, πολύ δε περισσότερο μέσα σε ένα περιβάλλον κρίσεων όπως είναι το τρέχον.  

Η κληρονομιά του Brexit 

«Για τους ξένους παρατηρητές, είναι σαφές ότι τα προβλήματα του Ηνωμένου Βασιλείου μπορούν να αναχθούν πίσω στο Brexit. Ωστόσο, αυτό που είναι προφανές στο εξωτερικό παραμένει ανείπωτο πίσω στην πατρίδα», έγραφε ο Γκίντεον Ράχμαν στους FT τον περασμένο Ιούλιο. Η Λιζ Τρας, που ξεκίνησε ως οπαδός της παραμονής της Βρετανίας στην ΕΕ προτού περάσει στον αντίπαλο στρατόπεδο των ευρωσκεπτικιστών μέσα σε διάστημα ολίγων μηνών, προφανώς το γνωρίζει καλά. 

Η κληρονομιά του Τζόνσον 

Η 47χρονη νέα πρωθυπουργός καλείται, πλέον, να διαχειριστεί την κληρονομιά που άφησε πίσω του ο Μπόρις Τζόνσον. Τι περιλαμβάνει η εν λόγω κληρονομιά; 

Το Politico έγραφε μόλις τον περασμένο Μάιο («The incredible shrinking Global Britain») για «περικοπές στη χρηματοδότηση του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών και προβλήματα στελέχωσης που περιορίζουν τις διεθνείς φιλοδοξίες του Ηνωμένου Βασιλείου», ενώ ζητήματα περιστολής δαπανών έχει κληθεί να αντιμετωπίσει τα τελευταία χρόνια και το Βρετανικό Συμβούλιο (British Council) που ως θεσμός ενσαρκώνει την εικόνα της Βρετανίας διεθνώς. 

Το DefenseNews έγραφε, πιο πρόσφατα, για την AUKUS, από τη σύσταση της οποίας σε λίγες ημέρες συμπληρώνεται ένας χρόνος. «Η επιλογή Αμερικανών, Βρετανών και Αυστραλών να προχωρήσουν στα μέσα Σεπτεμβρίου στη σύσταση μιας νέας, δικής τους, τριμερούς στρατιωτικής συμμαχίας νατοϊκού τύπου, στην πραγματικότητα δεν θα έπρεπε να εκπλήσσει», γράφαμε στο Α&Δ τον Σεπτέμβριο του 2021. Τι έκαναν όμως Αμερικανοί, Βρετανοί και Αυστραλοί τον περασμένο χρόνο στο πλαίσιο της AUKUS; Σύμφωνα με το DefenseNews, όχι πολλά… πέρα από το να διαβουλεύονται για όσα θα μπορούσαν να κάνουν στο μέλλον αναφορικά με τα – επίσης μελλοντικά – πυρηνοκίνητα υποβρύχια των Αυστραλών.  

Κατά τα λοιπά βέβαια, οι εξελίξεις διεθνώς υπήρξαν σαρωτικές τους περασμένους μήνες, με επίκεντρο τον πόλεμο στην Ουκρανία στον οποίο η Μεγάλη Βρετανία των Τζόνσον και Τρας «ενεπλάκη» δυναμικά από την πρώτη στιγμή (στέλνοντας αντιαρματικά NLAW κ.ά.). 

Πλέον, καθώς οδεύουμε προς τη δύση του 2022, τα μέτωπα για τη νέα πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου (που λέγεται πως θέλει να συνεχίσει να χειρίζεται το ΥΠΕΞ αφήνοντας τον Τζέιμς Κλέβερλι σε ρόλο διακοσμητικό) είναι πολλά. 

Οι Ρώσοι την βλέπουν εχθρικά λόγω Ουκρανίας (και όχι μόνο), με τη μεταξύ τους κόντρα να έχει όμως προσλάβει εκτός των άλλων και προσωπικά χαρακτηριστικά. Υπενθυμίζεται η απόπειρα του ρωσικού ΥΠΕΞ να πλήξει το προφίλ της Τρας διεθνώς, παρουσιάζοντάς την ως γεωπολιτικώς άσχετη έπειτα από τη συνάντηση Λαβρόφ – Τρας τον Φεβρουάριο του 2022 στη Μόσχα.  

Οι Κινέζοι από την άλλη πλευρά την βλέπουν εξαιρετικά καχύποπτα, καθώς εκείνη έχει ανεβάσει πολύ ψηλά τους τόνους της κριτικής που ασκεί στο Πεκίνο (με φόντο το Χονγκ Κονγκ, τα δίκτυα 5G, την κινεζική επιρροή εντός των βρετανικών συνόρων, τις κινεζικές κινήσεις στον Ινδο-Ειρηνικό). Υπενθυμίζεται πως κατά τη διάρκεια της εσωκομματικής ψηφοφορίας για την ηγεσία των Τόρις το περασμένο καλοκαίρι, η Τρας είχε παρουσιάσει τον αντίπαλό της, Ρίσι Σούνακ, ως υπερβολικά φιλικό προς το Πεκίνο σε μια προσπάθεια να τον πλήξει. 

Ανησυχία υπάρχει ωστόσο και στις Βρυξέλλες που περιμένουν να δουν εάν η Τρας (που φέρεται να απορρίπτει και την πρόταση Μακρόν περί Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας με τη συμμετοχή της Βρετανίας) θα τραβήξει μονομερώς το σκοινί της αντιπαράθεσης με φόντο το πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας, διαιωνίζοντας έτσι το θρίλερ του Brexit και προκαλώντας νέους γύρους αντιπαράθεσης με την ΕΕ.

Αλλά και πίσω στην Ουάσιγκτον, η Τρας δεν έχει αφήσει προς το παρόν τις καλύτερες εντυπώσεις (η συνάντηση που εκείνη είχε με τον Άντονι Μπλίνκεν πριν από έναν χρόνο στη Νέα Υόρκη ήταν προβληματική στα μάτια των Αμερικανών).  

Η ίδια πάντως η Βρετανίδα πρωθυπουργός λέγεται πως οραματίζεται τον εαυτό της να πρωταγωνιστεί στη διεθνή σκηνή κατά τρόπο δυναμικό, αναλαμβάνοντας ρίσκα σε ρόλο «νέας Θάτσερ», μέσα σε ένα περιβάλλον αναβίωσης ψυχροπολεμικού τύπου εντάσεων. 

Ο Τζο Μπάιντεν ωστόσο από την πλευρά του δεν είναι Ρίγκαν… Η Βρετανία δεν είναι όπως ήταν (πληθωρισμός, ενεργειακή κρίση, μετά-Brexit αρρυθμίες, αποσχιστικές τάσεις σε Σκωτία κ.ά.)… Το ίδιο το (σε μεγάλο βαθμό διχασμένο λόγω Brexit και Τζόνσον) κυβερνών κόμμα των Τόρις δεν είναι όπως ήταν… Οι μεγαλύτερες δυνάμεις σε Δύση και Ανατολή δεν είναι όπως ήταν… και η βασίλισσα δεν είναι πια εδώ…