Πολλά έχουν αλλάξει, φαινομενικά έστω, στα πολύπαθα Βαλκάνια κατά τη διάρκεια των τελευταίων – πυκνών σε εξελίξεις – δεκαετιών. Για του λόγου το αληθές, αρκεί μια ματιά στη γειτονική μας Βόρεια Μακεδονία, μια χώρα την οποία έως και το 2018 αποκαλούσαμε επισήμως (εμείς, όχι οι άλλοι) Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ). 

Από την κρίση του 2015 στα Σκόπια έως και τις πρόωρες εκλογές του 2016, και από τη Συμφωνία των Πρεσπών του 2018 έως και την πρόσφατη αιφνίδια παραίτηση του Ζόραν Ζάεφ από την πρωθυπουργία και την ηγεσία του κυβερνώντος SDSM, ο χρόνος έχει κυλήσει εν μέσω ανατροπών στη βόρεια ελληνική γειτονιά. 

«Νέα δεδομένα» στη Βόρεια Μακεδονία 

Πλέον, σχεδόν έξι χρόνια έπειτα από την επεισοδιακή έξοδο Γκρούεφσκι, ο διάδοχος του Γκρούεφσκι στην ηγεσία του VMRO-DPMNE Κρίστιαν Μίτσκοσκι επιχειρεί δυναμική επάνοδο, εξαπολύοντας παράλληλα αλυτρωτικούς μύδρους τύπου «δεν μπορείτε να περιμένετε από εμένα να επαναλαμβάνω τον προσδιορισμό “Βόρεια” πριν από το “Μακεδονία”», αν και εν τω μεταξύ η συνταγματική ονομασία της γειτονικής χώρας έχει βέβαια αλλάξει erga omnes-έναντι όλων.

Αντιφάσεις 

Πως αντιδρά στις νέες ανατροπές η ελληνική πλευρά; Αναγνωρίζοντας πως η παραίτηση Ζάεφ δημιουργεί «νέα δεδομένα», και διαμηνύοντας πως «αν υπάρξει επιστροφή σε μία εθνικιστική ρητορική που θα αναστρέφει το κεκτημένο της Συμφωνίας των Πρεσπών», τότε η Ελλάδα ίσως και να επανεξετάσει την στάση της απέναντι στην ευρωπαϊκή «διευρυνσιακή διαδικασία» των Δυτικών Βαλκανίων (βλέπε δηλώσεις Μ. Βαρβιτσιώτη στο ethnos.gr)

Με δεδομένο ωστόσο ότι η εν λόγω διευρυνσιακή διαδικασία έχει ήδη «μπλοκαριστεί» – και μάλιστα κατ’ επανάληψη – από άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, διερωτάται κανείς εάν το εν λόγω επιχείρημα μπορεί να πιάσει τόπο, πολύ δε περισσότερο όταν προέρχεται από ένα κόμμα που δεν στήριξε τη Συμφωνία των Πρεσπών (ΝΔ) και απευθύνεται προς ένα κόμμα που επίσης δεν στήριξε τη Συμφωνία των Πρεσπών (VMRO-DPMNE), ενώ η Βόρεια Μακεδονία έχει εν τω μεταξύ ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. 

Εάν κάποιος ωστόσο τώρα τρίβει τα χέρια του παρακολουθώντας τις τελευταίες εξελίξεις, αυτός βέβαια δεν είναι άλλος από την Τουρκία των Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Ντεβλέτ Μπαχτσελί τα «σύνορα της καρδιάς» της οποίας «αγκαλιάζουν» άλλωστε και τα (άλλοτε οθωμανικά) Βαλκάνια, όπως έχει πολλάκις φροντίσει να μας υπενθυμίσει η αναθεωρητική-ισλαμοεθνικιστική τουρκική ηγεσία. 

Η Τουρκία καραδοκεί… μέσω Βοσνίας 

Η Άγκυρα συνεχίζει να διεκδικεί βάσεις επιρροής στα Βαλκάνια, στην παρούσα φάση κυρίως μέσω Βοσνίας–Ερζεγοβίνης, «αξιοποιώντας» (ή μήπως και συνδαυλίζοντας παράλληλα) τις ενδοβαλκανικές θρησκευτικό-εθνοτικές εντάσεις. 

Ο Μπακίρ Ιζετμπέκοβιτς, ηγέτης του Κόμματος Δημοκρατικής Δράσης (SDA) και υιός του πρώτου προέδρου της ανεξάρτητης Βοσνίας-Ερζεγοβίνης Αλίγια Ιζετμπέκοβιτς, βρέθηκε στις 2 Νοεμβρίου στην Κωνσταντινούπολη, όπου είχε συνάντηση με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Το περασμένο Σαββατοκύριακο (6-7 Νοεμβρίου), επισκέφθηκαν την Κωνσταντινούπολη προκειμένου να συναντήσουν από κοντά τον Τούρκο πρόεδρο και μέλη μουσουλμανικών βοσνιακών «μη-κυβερνητικών οργανώσεων», με τον Ερντογάν να ανταποκρίνεται στα «αιτήματα για βοήθεια» διαμηνύοντας πως η Άγκυρα «θα συνεχίσει να στέκεται στο πλευρό των Βόσνιων αδελφών της… κατά τρόπο πιο δυναμικό», ενώ στο Σεράγεβο βρέθηκε στις 8 Νοεμβρίου και ο (φερόμενος ως δελφίνος για την ηγεσία του AKP) Νουμάν Κουρτουλμούς για να παρευρεθεί στην κηδεία του Βόσνιου πολιτικού Χάσαν Τσένγκιτς. 

Κι όλα αυτά… στον απόηχο της προειδοποίησης που απηύθυνε πρόσφατα ο ύπατος εκπρόσωπος της διεθνούς κοινότητας για τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη Κρίστιαν Σμιτ μέσω έκθεσής του στην οποία κάνει λόγο για – ενδεχομένως ακόμη και δραματικές – αναφλέξεις των εθνοτικού χαρακτήρα εντάσεων στην περιοχή.  

Επαφές επί επαφών 

Σημειωτέον πως η συνάντηση του Ερντογάν με τα μέλη των βοσνιακών «ΜΚΟ» έγινε κεκλεισμένων των θυρών, παρουσία των κ.κ. Σουλεϊμάν Σοϊλού (διερωτάται κανείς τι «δουλειά» είχε εκεί ο Τούρκος υπουργός Εσωτερικών) και Ιμπραχίμ Καλίν, ενώ τον Μπακίρ Ιζετμπέκοβιτς είχε μερικές ημέρες νωρίτερα συνοδεύσει κατά την επίσκεψή του στην Τουρκία και ο «μεγάλος μουφτής» της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης Χουσεΐν Καβάζοβιτς. 

Ο Καβάζοβιτς είχε παραχωρήσει σχετικά πρόσφατα συνέντευξη και στο κρατικό τουρκικό ειδησεογραφικό δίκτυο TRT World, με αφορμή τα 25 χρόνια από την σφαγή της Σρεμπρένιτσα, την οποία η τουρκική ηγεσία επιχειρεί εδώ και χρόνια να εργαλειοποιήσει υπέρ της. Απώτερος σκοπός των Τούρκων: να ενισχύσουν το προφίλ και την επιρροή της Άγκυρας ενώπιον των μουσουλμανικών πληθυσμών όχι μόνο των Βαλκανίων αλλά και ευρύτερα της κεντρικής Ευρώπης (με πρόσχημα – εκτός των άλλων – και την καταπολέμηση βαλκανικών κύκλων αποτελούμενων από φερόμενους ως «γκιουλενιστές»), εξασφαλίζοντας παράλληλα για την Τουρκία ρόλο «διαμεσολαβητή» σε υποθέσεις-διενέξεις οι οποίες όμως εκτυλίσσονται εντός της ευρωπαϊκής ηπείρου. 

Περιοδεία 

Υπενθυμίζεται πως πίσω στα τέλη Αυγούστου, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε πραγματοποιήσει μίνι-περιοδεία σε Βοσνία–Ερζεγοβίνη (Σεράγεβο) και Μαυροβούνιο (Ποντγκόριτσα, Τσέτινιε). Τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη ειδικότερα, ο ίδιος την είχε μάλιστα τότε χαρακτηρίσει «χώρα-κλειδί», ενώ στο Σεράγεβο είχε βρεθεί τον περασμένο Μάιο και ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου. 

Δεν είναι τυχαίο, δε, πως στις περιοχές των Βαλκανίων όπου ζουν μουσουλμάνοι έχουν αναπτύξει εντονότατη δράση τα περασμένα χρόνια: η κρατική Τουρκική Υπηρεσία Συνεργασίας και Συντονισμού TİKA («αναβιώνοντας» το οθωμανικό παρελθόν) καθώς και τουρκικά επιχειρηματικά συμφέροντα που επενδύουν σε έργα υποδομών (ενδεικτική η περίπτωση του αυτοκινητοδρόμου που θα συνδέει το Σεράγεβο με το Βελιγράδι – Belgrade Sarajevo highway Project).   

Διόλου τυχαία, Βόσνιοι πολιτικοί προερχόμενοι από το μουσουλμανικό Κόμμα Δημοκρατικής Δράσης (SDA), όπως ο 65χρονος Μπακίρ Ιζετμπέκοβιτς και η 66χρονη υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Μπισέρα Τούρκοβιτς, το συνηθίζουν να πλέκουν δημοσίως το εγκώμιο της Τουρκίας ως χώρας που αναπτύσσει «σταθεροποιητική» δράση εκτός των τουρκικών συνόρων (ουδέν αναληθέστερο τούτου), ενώ Βοσνία και Τουρκία συνεργάζονται και στο μέτωπο της εκπαίδευσης αστυνομικών δυνάμεων…