Ο Ρ.Τ. Ερντογάν και οι πολιτικοί του αντίπαλοι έχουν ένα κοινό. Πολλοί εξ αυτών βρέθηκαν (ή ακόμη βρίσκονται) στη φυλακή: ο ίδιος ο Ερντογάν για περίπου τέσσερις μήνες το 1999, ο άλλοτε ηγέτης του HDP Σελαχατίν Ντεμιρτάς μετά το 2016, ο «ακτιβιστής» Οσμάν Καβάλα μετά το 2017, ο (εμπνευστής της καλούμενης «γαλάζιας πατρίδας», ο οποίος είχε όμως φυλακιστεί παλαιότερα ως επίδοξος πραξικοπηματίας στο πλαίσιο της υπόθεσης «Βαριοπούλα») Τζεμ Γκιουρντενίζ την περίοδο 2011-2015, ο εθνικιστής/ευρασιανιστής Ντογού Περιντσέκ την περίοδο 2008-2014 (στο πλαίσιο της υπόθεσης «Εργκένεκον»), πολλοί καλούμενοι «γκιουλενιστές» μετά το 2016, πολλοί Κούρδοι ή φιλοκούρδοι μετά το 2015, πολλοί κοσμικιστές στρατιωτικοί πριν από το 2015 (βλ. υποθέσεις «Βαριοπούλα» και «Εργκένεκον») κ.ά.

Ο -αποπεμφθείς πια από τη δημαρχία της Κωνσταντινούπολης- Εκρέμ Ιμάμογλου ήρθε να προστεθεί σε αυτήν τη μακρά λίστα με τους φυλακισθέντες Τούρκους πολιτικούς, στην οποία όμως προσέδωσε, με τη σύλληψή του στις 19 Μαρτίου, διαστάσεις νέας εμφυλιοπολεμικής κορύφωσης.

Ο 53χρονος Ιμάμογλου δεν είναι σαν τους άλλους… Νίκησε τον Ερντογάν τρεις φορές στην Κωνσταντινούπολη (τον Μάρτιο του 2019, τον Ιούνιο του 2019 και ξανά τον Μάρτιο του 2024), επικρατώντας έναντι των Μπιναλί Γιλντιρίμ και Μουράτ Κουρούμ, αχυρανθρώπων του Τούρκου προέδρου. Στέρησε από τον Ερντογάν την Πόλη -τον μεγαλύτερο μητροπολιτικό δήμο της Τουρκίας- έπειτα από δυόμισι δεκαετίες (1994-2019) ισλαμοσυντηρητικής κυριαρχίας. Κι όταν εκλήθη να επανεκλεγεί στη δημαρχία της Κωνσταντινούπολης το 2024, παγιώνοντας αυτήν την αλλαγή φρουράς, τα κατάφερε και μάλιστα θριαμβικά, με διαφορά σχεδόν 12 ποσοστιαίων μονάδων.

Ο Ιμάμογλου έδειχνε «έτοιμος» να εκλεγεί πρόεδρος της Τουρκίας το 2028 (ή νωρίτερα, εάν οι προεδρικές εκλογές διεξάγονταν πρόωρα), ακόμη κι ενάντια στον ίδιο τον Ερντογάν (εάν ο νυν πρόεδρος κατάφερνε να τροποποιήσει το Σύνταγμα επιτρέποντας έτσι στον εαυτό του μια νέα προεδρική υποψηφιότητα την οποία, με τα σημερινά δεδομένα, δεν δικαιούται).

Εάν όμως ο (όποιος) εκλεκτός του ισλαμοσυντηρητικού AKP ηττηθεί στις επόμενες προεδρικές, είτε εκείνες διεξαχθούν το 2028 όπως είναι προγραμματισμένο είτε νωρίτερα, θα μιλάμε για το τέλος μιας πολιτικής δυναστείας 26 ετών (2002-2028).

Ο Ιμάμολγου ωστόσο, το πιο πιθανό είναι ότι δεν θα καταφέρει να είναι υποψήφιος.

Μέσα σε ένα διήμερο (18-19 Μαρτίου), έχασε το δικαίωμα του εκλέγεσθαι όταν ακυρώθηκε ως πλαστό/παράτυπο το ακαδημαϊκό του πτυχίο, το οποίο του είναι όμως απαραίτητο εάν θέλει να θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία της χώρας· και εν συνεχεία, μόλις λίγες ώρες αργότερα, οδηγήθηκε στη φυλακή όπου ενδέχεται να παραμείνει (προφυλακισμένος) για χρόνια, κατηγορούμενος για υποθέσεις διαφθοράς (πρωτίστως) και τρομοκρατίας (δευτερευόντως). Εν τω μεταξύ, καθαιρέθηκε βέβαια και από τη δημαρχία της Κωνσταντινούπολης, την οποία είχε όμως καταφέρει να υπερασπιστεί δημοκρατικά μέσα από διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις.

Αν και φαινομενικώς «ξαφνική», η επίθεση στον Ιμάμογλου επί της ουσίας δεν ήρθε ξαφνικά. Προετοιμαζόταν εδώ και καιρό, μέσα από ένα πλέγμα αναδυόμενων διώξεων κατά του ιδίου και άλλων υψηλόβαθμων στελεχών του αντιπολιτευόμενου Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), κυρίως στην περιοχή της Κωνσταντινούπολης. Ενδεικτικά, τους μήνες προτού συλληφθεί ο Ιμάμογλου, είχαν προηγηθεί οι συλλήψεις/διώξεις των δημάρχων του Μπεσίκτας, Ριζά Ακπολάτ, και του Εσένγιουρτ, Αχμέτ Οζέρ. «CHP: Υπό πολιορκία η τουρκική αντιπολίτευση, δέκα μήνες μετά τις νίκες στις αυτοδιοικητικές – Σφίγγει ο κλοιός για Ιμάμογλου», ήταν ο τίτλος άρθρου που είχαμε δημοσιεύσει στο Α&Δ τον περασμένο Ιανουάριο. Τρεις μήνες μετά, εκείνος ο κλοιός έκλεισε πια και πολύ δύσκολα θα ανοίξει.

Η πλευρά Ερντογάν ήταν σαφές ότι θα ήθελε κάποια στιγμή, πριν από τις επόμενες τουρκικές προεδρικές εκλογές, να βγάλει πολιτικά από τη μέση τον Ιμάμογλου. Το έκανε τώρα (στις 19 Μαρτίου), μόλις τέσσερις μέρες πριν από τις εσωκομματικές εκλογές του CHP για την εκλογή προεδρικού υποψηφίου (στις 23 Μαρτίου), με πολιορκητικό κριό τη φερόμενη ως «ανεξάρτητη» τουρκική Δικαιοσύνη, ποντάροντας στην προσδοκώμενη «ανοχή» αφενός της διοίκησης Τραμπ που δείχνει να μην ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και αφετέρου των Ευρωπαίων που παρουσιάζονται να έχουν τώρα άλλες προτεραιότητες (βλ. Ουκρανικό, νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας) και αναμορφωμένες ανάγκες (μεγαλύτερης εξάρτησης από την Τουρκία, κατά μία άποψη).

Κάπως έτσι, ο ισχυρότερος αντιπολιτευόμενος πολιτικός της Τουρκίας βρέθηκε στη φυλακή. «Είμαι ο κύριος αντίπαλος του Ερντογάν και έχω συλληφθεί», έγραψε ο Ιμάμογλου στους New York Times στις 28 Μαρτίου. «Αφού συνειδητοποίησε ότι δεν μπορεί να με νικήσει στην κάλπη, ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κατέφυγε σε άλλα μέσα», προσέθεσε, προτού αναφερθεί ωστόσο σε μια σειρά από νέα δεδομένα.

«Παρά την απαγόρευση των διαδηλώσεων και τα μπλόκα στους δρόμους, εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες από την Κωνσταντινούπολη ως και τη Ριζούντα στα βορειοανατολικά, που είναι παραδοσιακό προπύργιο του Ερντογάν, διαδήλωσαν κατά της κράτησής μου […] Παρά την καταστολή, το CHP ολοκλήρωσε με επιτυχία τις προκριματικές του εκλογές, με 15 εκατομμύρια πολίτες -οι 1,7 εκατομμύρια εξ αυτών εγγεγραμμένα μέλη του κόμματος- να στηρίζουν την υποψηφιότητά μου για την προεδρία…», υπογράμμισε ο Ιμάμογλου, εστιάζοντας στη δυναμική που δείχνει να έχει αποκτήσει η τουρκική αντιπολίτευση στην παρούσα φάση.

Πράγματι, οι πολίτες προς το παρόν παραμένουν στους δρόμους. Ο πλευρά Ερντογάν ωστόσο, ποντάρει στην κόπωση αυτού του κινήματος, σε μια εξασθένιση που προσδωκά ότι θα έρθει συν τω χρόνω (τώρα που μεσολαβεί το μπαϊράμι και ενώ η Κωνσταντινούπολη έχει πια έναν νέο υπηρεσιακό δήμαρχο προερχόμενο από το αντιπολιτευόμενο CHP, τον Νούρι Ασλαν), ενώ παράλληλα σφίγγει τον κλοιό της λογοκρισίας γύρω από legacy και social media, προχωρώντας στη σύλληψη όχι μόνο Τούρκων αλλά και ξένων δημοσιογράφων/ανταποκριτών.

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ο αντιπολιτευόμενος δήμαρχος Άγκυρας Μανσούρ Γιαβάς, ο οποίος έχει επίσης παρουσιαστεί ως πιθανός αντίπαλος του Ερντογάν για την προεδρία, λέγεται ότι θα μπορούσε για παράδειγμα στο μέλλον να βρεθεί -κι εκείνος- αντιμέτωπος με διώξεις…

Πόσο βιώσιμο μπορεί να είναι, όμως, πολιτικά αλλά και οικονομικά, αυτό το μοντέλο των αλλεπάλληλων διώξεων για τον 71χρονο Ερντογάν, έναν ηγέτη που παρουσιάζεται να διεκδικεί πια την ισόβια παραμονή του στην εξουσία;

Όπως σε άλλες περιπτώσεις στο παρελθόν, έτσι και τώρα η πλευρά Ερντογάν δείχνει να έχει το πάνω χέρι και συνάμα την πρωτοβουλία των κινήσεων. Ωστόσο πλέον, έπειτα από σχεδόν 23 χρόνια στην εξουσία, παρουσιάζεται να εγκαταλείπει ακόμη και τα τελευταία προσχήματα δημοκρατίας, προκειμένου να κρατηθεί στον θρόνο της.

«Η Τουρκία είναι τώρα κανονική απολυταρχία», γράφει η Γκιονούλ Τολ (του Middle East Institute) στο περιοδικό Foreign Affairs. Πώς νιώθουν, όμως, για αυτό οι εκατομμύρια νεότερης ηλικίας Τούρκοι που δεν θυμούνται άλλον ηγέτη πέρα από τον ίδιο τον Ερντογάν; Θα ήταν, άραγε, διατεθειμένοι να συμβιβαστούν με την πλήρη απαξίωση των δημοκρατικών διαδικασιών, εν μέσω όμως εντεινόμενων οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων; Ακόμη κι αν δεν υπήρχαν ως επιλογές στα ψηφοδέλτια άλλα ονόματα υποψηφίων, θα ψήφιζαν άραγε Ερντογάν;

Η Τουρκία δεν υπήρξε ποτέ της «κανονική δημοκρατία», με δυτικούς όρους. Από την άλλη πλευρά ωστόσο, και η άνωθεν προωθούμενη μετάβασή της σε ένα μοντέλο «κανονικής απολυταρχίας» δεν θα είναι καθόλου εύκολη υπόθεση για εκείνους (βλ. Ερντογάν) που κινούν τα νήματα.