Του Ηλία Νταλούμη

Η υπόθεση της σύλληψης, από τους Τούρκους, του ανθυπολοχαγού και του λοχία στις Καστανιές του Έβρου είναι η αφορμή, για να φανούν τα πολλά και σημαντικά λάθη που γίνονται στην χώρα μας. Καταρχήν, όταν πριν από λίγα χρόνια ο τότε Α/ΓΕΣ – κατοπινός εθναμύντορας– εισηγήθηκε τη δαπάνη για να φτιάξει τον περιβόητο «φράχτη» στον Έβρο, κανένας δεν θέλησε να τον ρωτήσει γιατί άφησε ανοιχτά –στην κυριολεξία– τα 12 περίπου χιλιόμετρα της περιοχής των Καστανιών. Το μόνο μέρος των συνόρων Ελλάδας–Τουρκίας που δεν μεσολαβεί υδάτινο κώλυμα, ήτοι ο Έβρος ή ο Άρδας, και η «επικοινωνία» μεταξύ των μερών είναι σχεδόν ελεύθερη. Το ότι αυτό το εκμεταλλεύονται διάφοροι, «προς ίδιον όφελος», δεν φαίνεται να ενοχλεί ακόμα και σήμερα… Τώρα το ότι όλα αυτά –ακόμα και η σύλληψη του ανθυπολοχαγού Άγγελου Μητρετώδη και του λοχία Δημήτρη Κούκλατζη- θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, μάλλον δεν απασχολεί κανέναν αρμόδιο. Γιατί, αν τα επιπλέον χιλιόμετρα φράχτη κόστιζαν, θα μπορούσε να είχε χρησιμοποιηθεί κονσερτίνα. Ή μήπως δεν την ξέρουν; 

Η σύλληψη των δύο στρατιωτικών έγινε γύρω στις 10 το πρωί της Πέμπτης 1ης Μαρτίου 2018. Το ΓΕΣ την ανακοίνωσε μετά από σχεδόν 24 ώρες. Ιδού πώς: «ενημερώνουμε ότι την Πέμπτη 1 Μαρτίου 2018, στρατιωτική περίπολος αποτελούμενη από δύο Στελέχη του Στρατού Ξηράς, στο πλαίσιο συνήθους περιπολίας στην οριογραμμή δασικής περιοχής Καστανιών Έβρου, λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών, φέρεται να εντοπίστηκε από τουρκική περίπολο, σε τουρκικό έδαφος.  Για το περιστατικό έχουν επιληφθεί οι αρμόδιες αρχές. Από την πρώτη στιγμή οι ελληνικές αρχές βρίσκονται σε επικοινωνία με τις τουρκικές αρχές και είναι σε εξέλιξη διαδικασίες επανόδου στην Ελλάδα. Είναι καλά στην υγεία τους, βρίσκονται στην Αδριανούπολη προκειμένου να ολοκληρωθούν οι τυπικές διαδικασίες.». Και αυτό ήταν όλο! Ο μόνος που μίλησε με τους δημοσιογράφους και τους είπε ένα-δυο πράγματα για την υπόθεση (το μεσημέρι της Δευτέρας 5 Μαρτίου) ήταν ο Α/ΓΕΕΘΑ ναύαρχος Ευάγγελος Αποστολάκης. Όλοι οι άλλοι είχαν απλώς εξαφανιστεί…

Την Τρίτη 6 Μαρτίου, είχαμε στις Βρυξέλλες τη σύγκληση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων (για θέματα Άμυνας) της Ε.Ε. Εκεί, από τους υπουργούς Άμυνας, εξετάστηκε κυρίως η Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία (PESCO). Ήταν όμως μια πρώτης τάξεως ευκαιρία –και χρονικά– ο ΥΕΘΑ Πάνος Καμμένος να ενημερώσει τους ομολόγους του για το ζήτημα. Και όντως έτσι έγινε. Ακολουθώντας πιστά τις οδηγίες παραγόντων της Ε.Ε., έκανε μια ολιγόλογη, σαφέστατη και χωρίς υπερβολές, αναφορά στα γεγονότα. Μετά το τέλος της συνεδρίασης κατά την ενημέρωση των δημοσιογράφων, η Υψηλή Εκπρόσωπος Federica Mogherini, όταν ρωτήθηκε για το θέμα των Ελλήνων στρατιωτικών, δήλωσε: «καταρχάς, επιτρέψτε μου να πω ότι, όχι μόνο γνωρίζω, αλλά και όλοι οι υπουργοί Άμυνας των 28 κρατών-μελών γνωρίζουν. Ο Έλληνας συνάδελφός μας, ο υπουργός Άμυνας της Ελλάδος, μας ενημέρωσε σήμερα το πρωί ως πρώτο σημείο των συζητήσεών μας για τη δυναμική και την κατάσταση. Πιστεύω ότι ήταν εξαιρετικά σημαντικό να μοιραστούμε αυτές τις πληροφορίες και, επίσης, να εκφράσουμε την πλήρη ελπίδα ότι θα υπάρξει ταχεία και θετική έκβαση του ζητήματος αυτού. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να έχουμε καλές σχέσεις γειτονίας. Αυτό είναι κάτι που πάντα μεταφέρουμε στους Τούρκους συνομιλητές μας σε όλα τα διαφορετικά επίπεδα, συμπεριλαμβανομένου και του δικού μου. Και αυτό, θα ήθελα να προσθέσω, είναι πάντα η υπόθεση μεταξύ γειτόνων, είναι ιδιαίτερα η περίπτωση μεταξύ γειτόνων που είναι όλοι Ευρωπαίοι. Και, ειδικότερα, μεταξύ δύο συμμάχων του ΝΑΤΟ. Επομένως, υπήρχαν πλήρεις πληροφορίες σχετικά με το θέμα, την αλληλεγγύη και ιδιαίτερα την ελπίδα ότι αυτή η κατάσταση θα μπορούσε να βρει θετικό και γρήγορο αποτέλεσμα. Αυτή ήταν η κοινή επιθυμία όλων των υπουργών Άμυνας». Για κάποιους εδώ στην Ελλάδα αυτά δεν ήσαν αρκετά. Τι ήθελαν δεν μας εξήγησαν. Έγινε πάντως αντιληπτό ότι τα αντιευρωπαϊκά τους αισθήματα θέλουν να δείχνουν οι άνθρωποι -όχι να λύσουν κάποιο πρόβλημα.

Η ίδια κατάσταση συνεχίστηκε. Διάφοροι –πώς να τους πούμε τώρα;– τύποι, έκαναν βαρύγδουπες και  πομφολυγώδεις δηλώσεις για «τα παιδιά μας», τους «ομήρους» και δεν συμμαζεύεται. Απουσίαζε όμως ένας παράγοντας. Ο πλέον αρμόδιος: το Υπουργείο Εξωτερικών! Γιατί αυτό είναι θεσμικά που εκπροσωπεί την Ελλάδα και τους Έλληνες στις σχέσεις τους με τις άλλες χώρες. Ωστόσο η πολιτική του ηγεσία περί άλλα ετύρβαζε. Και μην μας πουν ότι ενεργούσαν «εκ του αφανούς». Αν είχαν κάνει το ελάχιστο, θα μας το είχαν πλασάρει δεόντως. Όπως έκαναν άλλωστε μετά τις 20 Μαρτίου, όταν άρχισαν να «κινούνται».

Έτσι λοιπόν, μετά την σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 22ας και 23ης Μαρτίου 2018, η ανακοίνωση της Ε.Ε. ανέφερε: «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει απερίφραστα τις συνεχείς παράνομες ενέργειες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο Πέλαγος και υπογραμμίζει την πλήρη αλληλεγγύη του προς την Κύπρο και την Ελλάδα. Υπενθυμίζοντας τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου του 2014 και τη δήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου 2005, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί επειγόντως την Τουρκία να σταματήσει αυτές τις ενέργειες και να σεβαστεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου να ερευνά και να εκμεταλλεύεται τους φυσικούς της πόρους σύμφωνα με το ενωσιακό και το διεθνές δίκαιο.  Σε αυτό το πλαίσιο, υπενθυμίζει την υποχρέωση της Τουρκίας να σέβεται το διεθνές δίκαιο και τις σχέσεις καλής γειτονίας και να εξομαλύνει τις σχέσεις με όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Κυπριακής Δημοκρατίας.  Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέφρασε τη βαθιά του ανησυχία για τη συνεχιζόμενη κράτηση πολιτών της ΕΕ στην Τουρκία, συμπεριλαμβανομένων δύο Ελλήνων στρατιωτικών, και ζητεί την ταχεία και θετική επίλυση των ζητημάτων αυτών στο πλαίσιο διαλόγου με τα κράτη μέλη.  Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα εξακολουθήσει να παρακολουθεί τα ζητήματα αυτά.».

Και μπορεί οι «κυβερνητικοί κύκλοι» να διατυμπάνιζαν την «ικανοποίησή» τους, αλλά κάπου «ξεχνούσαν» ότι έκαναν μισή δουλειά. Γιατί, στην ίδια σύνοδο, συζητήθηκε και η «υπόθεση Skripal» κατά την οποία ο Έλληνας πρωθυπουργός ναι μεν συμφώνησε με τα διατυπωθέντα συμπεράσματα, αλλά φρόντισε να διαφοροποιηθεί –ελαφρώς είναι η αλήθεια– από τα προτεινόμενα μέτρα κατά της Ρωσίας. Αντί να ταχθούμε με τους 18 «σκληρούς» της Ε.Ε. που απέλασαν Ρώσους διπλωμάτες –ζητώντας τους βέβαια ακόμα μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη υποστήριξη απέναντι στην Τουρκία– και, αν αυτοί δεν μας υποστήριζαν, θα είχαμε μια δικαιολογία για τη διαφοροποίησή μας. Τώρα τι έχουμε; Είναι προφανές ότι πιστεύουμε πως ο «πασών Ρωσιών» Πούτιν θα εισακούσει τον (οπλοφορούντα εντός γηπέδου) Σαββίδη και θα «πιέσει» την Τουρκία να απελευθερώσει τους δύο Έλληνες στρατιωτικούς! Η Σοβιετία ζει πάντα στην καρδιά μας…

Αλλά να γυρίσουμε στα λάθη που έγιναν στο υπηρεσιακό επίπεδο. Έτσι, λοιπόν, το ΓΕΣ, ενώ ήταν πρακτικά ανύπαρκτο στην υπόθεση των δύο στελεχών του, όταν έγινε η «παρενόχληση» του Chinook που επέβαινε ο Α/ΓΕΣ, από το Καστελόριζο στην Ρόδο, φρόντισε να «διαρρεύσει» σε κάποιους ημέτερους τη σχετική «πληροφορία». Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μετά από 2-3 ώρες να εκδοθεί από το ΓΕΑ η εξής ανακοίνωση: «το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας ανακοινώνει ότι, την Πέμπτη 22 Μαρτίου 2018 και ώρα 17:29, πραγματοποιήθηκε  είσοδος δύο (2) αεροσκαφών F-16 της Τουρκικής Αεροπορίας στο FIR Αθηνών, τα οποία απογειώθηκαν από το αεροδρόμιο του Dalaman, με πρόθεση παρενόχλησης ελικοπτέρου CH-47 του Ελληνικού Στρατού, το οποίο πετούσε από τη νήσο Ρω προς τη νήσο Ρόδο σε πολύ χαμηλό ύψος και στο οποίο επέβαινε ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Από το σημείο εισόδου και καθ’ όλη τη διάρκεια παραμονής τους στο FIR Αθηνών και μέχρι την έξοδό τους από αυτό, τα εν λόγω αεροσκάφη ήταν συνεχώς κάτω από τη συνοδεία ελληνικών αεροσκαφών F-16, τα οποία απογειώθηκαν από την 115 Πτέρυγα Μάχης/Αεροπορική Βάση Σούδας. Λόγω της παρουσίας των ελληνικών αεροσκαφών, δεν υπήρξε αναφορά παρενόχλησης του ελικοπτέρου του Ελληνικού Στρατού.». Και, σαν να μην έφθανε αυτό, την επομένη, 23 Μαρτίου, ο ΥΕΘΑ Πάνος Καμμένος δήλωσε: «όσον αφορά το θέμα της παρενοχλήσεως του ελικοπτέρου του Αρχηγού ΓΕΣ, δεν έγινε παρενόχληση, η αλήθεια είναι ότι πράγματι εισήλθαν δύο F16 από την Τουρκία και, πριν μπουν καν στον ελληνικό εναέριο χώρο, σηκώθηκαν δύο F16 από την Κρήτη, τους αναχαίτισαν, τους συνόδεψαν, πήραν πράγματι κλήσεις από την πλευρά της Τουρκίας προκειμένου να διασταυρώσουν το ίχνος του ελικοπτέρου που επέβαινε ο Αρχηγός ΓΕΣ, δεν το κατάφεραν, κατερχόμενοι από τα 32 χιλιάδες πόδια στα 2 χιλιάδες πόδια, από εκεί και πέρα τα ελληνικά αεροσκάφη που τους συνόδευαν τους υποχρέωσαν να εγκαταλείψουν τον ελληνικό εναέριο χώρο». Χρειάζεται μήπως να κάνουμε έστω και το παραμικρό σχόλιο;

Και κάτι που αφορά τους «απέξω» που θέλουν να είναι «μέσα στα πάντα». Ως προς το πού έγινε το επεισόδιο ο ίδιος ο ΥΕΘΑ δήλωσε στις 6 Μαρτίου: «οι δύο Έλληνες στρατιωτικοί έκαναν περιπολία σε περιοχή όπου έχουμε παράνομη είσοδο προσφύγων και μεταναστών και δράση διακινητών, ακολουθώντας συγκεκριμένα στίγματα, τα οποία κατ’ αυτούς θα οδηγούσαν σε διακινητές και παράνομους μετανάστες που έμπαιναν στη χώρα από εκείνο το σημείο, με αποτέλεσμα να περάσουν στο τουρκικό έδαφος για λίγα μέτρα και εκεί συνελήφθησαν». Αν υπάρχουν διαφορετικά στοιχεία, ας μας τα πουν.

Μέσα όμως στα τόσα που ακούσαμε και διαβάσαμε, υπήρξαν και κάποια που αξίζει να προσέξουμε. Ένα τέτοιο κείμενο είναι και αυτό του επίτιμου Α/ΓΕΝ ναυάρχου Γιώργου Γιακουμάκη που κατέληγε: «…για να ανταπεξέλθουμε στο γεωπολιτικό μας περιβάλλον, πρέπει να αφυπνιστούμε και να αντιληφθούμε ότι πρέπει να αλλάξομε νοοτροπία, να ανορθώσουμε διαχρονικές αξίες όπως η αξιοκρατία, η δικαιοσύνη, να τοποθετήσουμε το εμείς ως προτεραιότητα έναντι του εγώ, να δουλέψουμε σκληρά όλοι μαζί για μια ισχυρή Ελλάδα. Το παράδειγμα για εθνική συστράτευση, ομοψυχία και ανόρθωση των διαχρονικών μας αξιών πρέπει να δοθεί από τους πολιτικούς ταγούς της χώρας, διότι ‘ουδέν μορφώνει όσο το παράδειγμα’. Για να υπερασπιστούμε τα εθνικά μας συμφέροντα απαιτείται να κτίσουμε ικανή αποτρεπτική δύναμη για τα επόμενα χρόνια, με αύξηση των ανθρώπινων και των υλικών πόρων. Δεν πρέπει να ευελπιστούμε ότι οι σύμμαχοί μας θα μας σώσουν, όταν μάλιστα έχουν και διαφορετικές προτεραιότητες. Εμείς πρέπει να είμαστε δυνατοί για να μας σέβονται οι σύμμαχοί μας, να μας φοβούνται οι εχθροί μας και να μη διανοούνται ότι θα υποχωρήσουμε σε οποιαδήποτε διεκδίκηση.». Μια ψύχραιμη σκέψη ανάμεσα στις κενές νοήματος φωνασκίες.

Τώρα, στο ερώτημα για το τι θα γίνει με τον ανθυπολοχαγό και τον λοχία που κρατούνται στην Αδριανούπολη, σίγουρα κανένας δεν ξέρει την απάντηση. Ακόμα και μετά τη συνάντηση στη Βάρνα των Juncker και Tusk με τον Erdoğan, ο Σουλτάνος δεν απάντησε στις προτροπές των δύο Ευρωπαίων, ενώ την επόμενη ημέρα οι δικαστικές εξελίξεις ήταν αρνητικές.