Την περασμένη Τετάρτη 27 Ιανουαρίου, το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια (PENN) έδωσε στη δημοσιότητα τη λίστα με τις «καλύτερες» δεξαμενές σκέψεις ανά την υφήλιο για το έτος 2020. Σημείο αναφοράς για την «αγορά» των think-tanks διεθνώς, η ετήσια έκθεση «Global Go To Think Tank Index Report» του PENN αποτελεί μια – σε γενικές γραμμές κοινά αποδεκτή – αξιολόγηση/χαρτογράφηση των δεξαμενών σκέψης ανά κλάδο (εξωτερική πολιτική, άμυνα, εθνική ασφάλεια κ.ά.) και γεωγραφική περιφέρεια.

«Ο ρόλος και η επιρροή που έχουν οι δεξαμενές σκέψεις στη χάραξη πολιτικής προσελκύει ολοένα μεγαλύτερη προσοχή», σημείωνε προ ετών – εν είδει προβληματισμού – σε έγγραφό του το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, με τον ακαδημαϊκό Τζέιμς ΜακΓκαν από την άλλη άκρη του του Ατλαντικού να φτάνει στο σημείο να προσεγγίσει τα think-tanks ως «πέμπτη εξουσία» («the fifth estate») στο βιβλίο του με τον ομώνυμο τίτλο (εκδόσεις Brookings Institution Press).

Τα «εθνικά» think-tanks έρχονται όντως να επηρεάσουν τις εξελίξεις διεθνώς μέσα από ένα πολυπαραγοντικό πρίσμα: διαμορφώνοντας τάσεις, προωθώντας (εθνικές;) θέσεις, ρίχνοντας στο τραπέζι ιδέες, προάγοντας ανθρώπινο δυναμικό σε κυβερνητικά πόστα αλλά και… δημιουργώντας εντυπώσεις γύρω από την εικόνα κάθε χώρας στο εξωτερικό, πολύ δε περισσότερο σε μια περίοδο έντονων αναμοχλεύσεων όπως είναι η τρέχουσα.

Υπάρχουν όμως ελληνικές δεξαμενές σκέψεις στη λίστα με τις «καλύτερα» think-tanks για το 2020; Πόσες και ποιες; Και ποια η θέση τους εάν συγκριθούν με τις αντίστοιχες… τουρκικές;

Σύμφωνα με το «Global Go To Think Tank Index Report» του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια για τη χρονιά που πέρασε, η Ελλάδα εμφανίζεται να διαθέτει 57 δεξαμενές σκέψεις και η Κύπρος μόλις 8. Η Ιταλία παρουσιάζεται, συγκριτικά, να διαθέτει 153, η Ισπανία 95, η Πορτογαλία 83, η Αυστρία 86 και η Ολλανδία 85, ενώ «εκτός συναγωνισμού» κινούνται χώρες-κολοσσοί όπως είναι η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο τα think-tanks των οποίων ανέρχονται σε αρκετές εκατοντάδες.

Ωστόσο το θέμα δεν είναι μόνο αριθμητικό. Από το ελληνικά think-tanks, επί της ουσίας μόνο το ΕΛΙΑΜΕΠ (Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής) έχει παρουσία στη λίστα με τα «καλύτερα» διεθνώς: συγκεκριμένα στις θέσεις 148 (της παγκόσμιας κατάταξης – 2020 Top Think Tanks Worldwide), 62 (της ευρωπαϊκής κατάταξης – 2020 Top Think Tanks in Western Europe), 92 (της θεματικής Εξωτερική Πολιτική/Διεθνείς Σχέσεις – 2020 Top Foreign Policy and International Affairs Think Tanks) και 49 (2020 Best Think Tank Network). Στο νούμερο 71 της ευρωπαϊκής κατάταξης βρίσκει κανείς και το Διεθνές Κέντρο Μελετών Ευξείνου Πόντου (ΔΙΚΕΜΕΠ/ICBSS), ενώ το Dukakis Center της Θεσσαλονίκης ακολουθεί στη θέση 135.

Συγκριτικά, η Τουρκία παρουσιάζεται να διαθέτει συνολικά 53 δεξαμενές σκέψεις, περίπου δηλαδή όσες και η Ελλάδα. Η τουρκική παρουσία, ωστόσο, στις λίστες του «Global Go To Think Tank Index Report» είναι πολύ πιο «έντονη» από την ελληνική. Ανατρέχοντας στις εν λόγω κατατάξεις, θα βρεί κανείς όχι μόνο δυο-τρία αλλά περισσότερα από δέκα διαφορετικά τουρκικά think-tanks. Ενδεικτικά, αναφέρονται τα: Turkish Economic and Social Studies Foundation (TESEV) – Association for Liberal Thinking (ALT) – Centre for Economics and Foreign Policy Studies (EDAM) – European Stability Initiative (ESI) – Al Urdun Al Jadid Research Center (UJRC) – International Strategic Research Organization (USAK) – Center for Economic, Political and Strategic Research (TESAM) – Economic Policy Research Foundation of Turkey – Al Sharq Forum – Istanbul Policy Center – Center for Strategic Research (SAM) – Strategic Fiker Center for Studies – International Strategic Analysis and Research Center (USTAD)…

Κι αυτό, χωρίς καν να συνυπολογίσει κανείς την «επιρροή» που ασκεί η Τουρκία σε άλλες «μεγάλες» δεξαμενές σκέψεις, ιδρύματα και οργανισμούς της Δύσης όπως είναι για παράδειγμα το αμερικανικό Jamestown Foundation, το επίσης αμερικανικό Atlantic Council, το ιταλικό Istituto Affari Internazionali (νούμερο 16 μεταξύ των Top Think Tanks in Western Europe για το 2020) κ.ά.

Ευρωπαϊκά think-tanks είχαν αρχίσει να προπαγανδίζουν μια – επί της ουσίας άνευ όρων και επανορθώσεων – επιστροφή της Τουρκίας στις αγκάλες της Δύσης (1, 2, 3) καιρό προτού το καθεστώς Ερντογάν επιδοθεί σε αυτήν την εξωραϊστική (επί της ουσίας προσχηματική-υποκριτική) εκστρατεία γοητείας της οποίας έχουμε γίνει μάρτυρες τις τελευταίες εβδομάδες.

Και τώρα πια, με την Τουρκία να παριστάνει την «καλή», οι «πρόθυμοι» άλλο που δεν θέλουν…  πλειοδοτούν. Με άρθρο του στον ιστοχώρο του European Council on Foreign Relations (που βρίσκεται στη θέση νούμερο 30 μεταξύ των Top Think Tanks in Western Europe για το 2020), o (Ιταλός) Ματέο Κολόμπο καλεί την Ευρώπη να αναλάβει δράση-μεσολαβήσει ώστε να μπορέσει να τα «ξαναβρεί» η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με την Αίγυπτο του Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι…

Ενδιαφέρον παρουσιάζει, ωστόσο, και η πολυσέλιδη έκθεση με τίτλο «Stronger Together» του

German Council on Foreign Relations – DGAP (που βρίσκεται στο νούμερο 24 της κατάταξης με τα Top Think Tanks in Western Europe για το 2020), μια έκθεση στο πλαίσιο της οποίας οι συντάκτες παραδέχονται ότι «η ΕΕ δεν μπορεί να είναι ένας αξιόπιστος διαμεσολαβητής» («the EU cannot be a credible mediator») μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας, ούτε στο Κυπριακό το οποίο Κυπριακό έχει πια εισέλθει και σε τροχιά άτυπης Πενταμερούς Διάσκεψης με ορίζοντα τον Μάρτιο.

Το ότι η εν λόγω παραδοχή αυτοακυρώνει όλα όσα υποστήριζε στο παρελθόν επισήμως η ίδια η ΕΕ, δικαιώνοντας εμμέσως και την Τουρκία που έχει καλέσει κατ’ επανάληψη την Ευρωπαϊκή Ένωση να μην παρεμβαίνει σε Κυπριακό και ελληνοτουρκικά, είναι προφανές. Η αυτοακύρωση, ωστόσο, καθίσταται σκανδαλώδης εάν – για παράδειγμα – λάβει κανείς υπόψη ότι η διευθύντρια του DGAP Ντανιέλα Σβάρτσερ που συνυπογράφει την εν λόγω έκθεση τυγχάνει παράλληλα και… ειδική σύμβουλος του ύπατου εκπροσώπου της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής Ζοζέπ Μπορέλ («Special Adviser on the international role of the European Union to the High Representative of the Union for Foreign Affairs and Security Policy/Vice-President of the Commission for a Stronger Europe in the World, Josep Borrell»)…