Ο Μπασάρ αλ Ασαντ πάει… τελείωσε, πολιτικά μιλώντας. Παρακολουθεί πια τις συριακές εξελίξεις από απόσταση περίπου 3.500 χιλιομέτρων: όση χωρίζει τη νέα πολυτελή κατοικία του στη Μόσχα από την παλαιά -πολυτελέστατη- κατοικία του στη Δαμασκό.

Ο 59χρονος Ασαντ έχει πια βρει «καταφύγιο» στη ρωσική πρωτεύουσα, όπου του χορηγήθηκε άσυλο. Εάν αληθεύουν όσα αναφέρουν δυτικά ΜΜΕ, εκείνος είχε εδώ και καιρό αρχίσει να στέλνει στη Ρωσία βαλίτσες με συνολικά εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ και δολάρια. Το ενδεχόμενο να επιστρέψει στη Συρία, μάλλον αποκλείεται.

Εντός των ρωσικών συνόρων μπορεί πια να νιώθει ασφαλής ως «φιλοξενούμενος» της ρωσικής ηγεσίας. Στο Ιράν μπορεί να κινδύνευε να έχει την τύχη του Ισμαήλ Χανίγια, στο Ιράκ την τύχη του Κασέμ Σολεϊμανί και στη Βηρυτό την τύχη του Χασάν Νασράλα… Με δεδομένα όσα έχουν προηγηθεί, η Μόσχα όντως φαντάζει ασφαλέστερη ως επιλογή για έναν ξένο ηγετή-φίλο της Ρωσίας όπως είναι ο Ασαντ.

Τι θα γίνει, όμως, με τους Ρώσους στρατιώτες που ο Ασαντ άφησε πίσω, εντός των συριακών συνόρων; Θα αναγκαστούν, άραγε, και εκείνοι να αποχωρήσουν, ακολουθώντας το παράδειγμα του Σύρου πρώην προέδρου στο πλευρό των δυνάμεων του οποίου είχαν πολεμήσει μετά το 2015;

Η Ρωσία διαθέτει -ή μάλλον διέθετε και τώρα θέλει να διατηρήσει- δύο στρατιωτικές βάσεις στις μεσογειακές ακτές της Συρίας: μια ναυτική στην Ταρτούς και μια αεροπορική (Χμεϊμίμ) στη Λαττάκεια. Αμφότερες οι εν λόγω βάσεις πέρασαν υπό ρωσικό έλεγχο επί Ασαντ: πρώτα η ναυτική, ήδη από τη δεκαετία του 1970, και έπειτα, δεκαετίες αργότερα, η αεροπορική.

Υπενθυμίζεται, άλλωστε, ότι οι Ασαντ (πρώτα ο Χαφέζ και μετά ο Μπασάρ) ήταν στην εξουσία στη Συρία αδιαλείπτως, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Αμφότερες οι εν λόγω βάσεις ενισχύθηκαν σημαντικά μετά το 2017. Εμειναν μάλιστα να ξεχωρίζουν ως οι μόνες εναπομείνασες ρωσικές βάσεις στη Μεσόγειο.

Οι εν λόγω βάσεις ήταν -και είναι- σημαντικές για τη Ρωσία για πολλούς λόγους: ως μέσα προβολής ισχύος, σταθμοί εφοδιασμού, κέντρα εκπαίδευσης και επιχειρήσεων… Ήταν σημαντικές για τις ρωσικές επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή αλλά και για τις ρωσικές κινήσεις στην Αφρική. Ποια θα είναι η τύχη τους, τώρα που ο Ασαντ ανετράπη;

Σύμφωνα με όσα μεταφέρουν οι ανταποκριτές των Financial Times από τη Δαμασκό, στην ευρύτερη περιοχή της συριακής πρωτεύουσας υπήρχαν τουλάχιστον 400 Ρώσοι στρατιώτες οι οποίοι έφυγαν από εκεί τις περασμένες ημέρες, με κατεύθυνση τις ρωσικές βάσεις στα δυτικά και, πιο συγκεκριμένα, την αεροπορική βάση Χμεϊμίμ στη Λαττάκεια.

Σημαντική σημείωση: η αποχώρησή τους έγινε σε συντονισμό με τις δυνάμεις των ανταρτών που ανέτρεψαν τον Ασαντ, έπειτα από συνάντηση που είχαν Ρώσοι στρατιωτικοί με μέλη της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS) στο ξενοδοχείο Four Seasons στη Δαμασκό. Από αυτούς τους Ρώσους στρατιώτες που αποχώρησαν, άλλοι βρίσκονταν στη ρωσική πρεσβεία στη Δαμασκό και άλλοι στο αρχηγείο της 4ης Μεραρχίας των ασαντικών ενόπλων δυνάμεων κοντά στη συριακή πρωτεύουσα.

Όπως ο ίδιος ο Άσαντ στις 8 Δεκεμβρίου, έτσι και εκείνοι έφυγαν με κατεύθυνση τη ρωσική αεροπορική βάση Χμεϊμίμ. Τι θα γίνει όμως με την εν λόγω ρωσική βάση, αλλά και ευρύτερα με τη ρωσική παρουσία στη Συρία τώρα που ο Άσαντ έπεσε;

Η ρωσική πρεσβεία στη Δαμασκό παραμένει ανοιχτή και συνεχίζει να λειτουργεί (υπό την προστασία ενόπλων της HTS, όπως λέγεται), αν και επί της ουσίας μάλλον υπολειτουργεί μέχρι νεωτέρας. Σημειώνεται ότι εντός της ρωσικής πρεσβείας φέρονται να έχουν βρει προσωρινό καταφύγιο κάποια μέλη του ασαντικού περιβάλλοντος που δεν πρόλαβαν ή δεν μπόρεσαν να εγκαταλείψουν τη χώρα.

Οι ρωσικές βάσεις σε Λαττάκεια και Ταρτούς επίσης παραμένουν λειτουργικές, με τους Ρώσους όμως να περιορίζουν την παρουσία τους εκεί και τις κινήσεις τους, σαν να προετοιμάζονται για μερική αποχώρηση.

Οι ρωσικές δυνάμεις παίρνουν πια αποστάσεις από κάποια σημεία, χωρίς όμως να έχουν ακόμη πρακτικά αποχωρήσει από τη Συρία. Διπλωματικά αλλά και στρατιωτικά, οι Ρώσοι έχουν πια μια περισσότερο διακριτική παρουσία (μειωμένης κινητικότητας) εντός των συριακών συνόρων.

Η ρωσική πλευρά (Πεσκόφ, Μπογκντάνοφ κ.ά.) υποστηρίζει ότι έχει ανοιχτούς διαύλους με τη Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ του Αμπού Μοχάμεντ αλ Γκολάνι, κι αυτό προς το παρόν δεν έχει διαψευστεί από την πλευρά της HTS. «Είμαστε σε επαφή με εκπροσώπους των δυνάμεων που ελέγχουν τώρα την κατάσταση στη χώρα», δήλωσε από την πλευρά του ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ.

Η ρωσική πλευρά ξεκαθαρίζει, επίσης, ότι θα ήθελε να διατηρήσει τις δικές της βάσεις σε Ταρτούς και Λαττάκεια, κι αυτό δεν είναι κάτι που έχει αποκλειστεί ως ενδεχόμενο από την πλευρά της HTS.

Για να διατηρήσουν αυτές τις βάσεις, οι Ρώσοι θα μπορούσαν να προσφέρουν ως αντάλλαγμα στη νέα ηγεσία της Συρίας χρήματα, ενέργεια, πολιτική στήριξη ή άλλες υπηρεσίες, ρωσικής διαμεσολάβησης για παράδειγμα σε άλλα μέτωπα.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ο Πούτιν άφησε στην πράξη τον Άσαντ να πέσει στη Συρία, με το βλέμμα στραμμένο κυρίως στη διοίκηση Τραμπ, για να μπορεί δηλαδή να πει στον επερχόμενο Αμερικανό πρόεδρο κάτι τύπου «κοίτα, εγώ δεν έφερα αντίσταση στη Συρία υπέρ του Άσαντ, ούτε αντέδρασα όταν επλήγησαν η Χαμάς και η φιλοϊρανική Χεζμπολάχ, οπότε κι εσύ μην μου κάνεις τη ζωή δύσκολη αλλού (βλ. Ουκρανία;)».

Σύμφωνα με την εν λόγω ανάγνωση, ο Άσαντ μπορεί να είχε καταλήξει να αποτελεί πια βαρίδι για τη Ρωσία του Πούτιν. Εάν αυτό ισχύει ωστόσο, τότε η μετά-Ασαντ Συρία θα μπορούσε να λειτουργήσει ως σημείο επανεκκίνησης στις σχέσεις της Ρωσίας με μερίδα Δυτικών, έπειτα από την πολυεπίπεδη κρίση του πολέμου στην Ουκρανία.

Οι Ευρωπαίοι παρουσιάζονται πάντως, από την πλευρά τους, έτοιμοι να ασκήσουν πιέσεις προκειμένου να δουν τη Ρωσία να χάνει τις βάσεις της σε Ταρτούς και Λαττάκεια.

Τουλάχιστον αυτό ανέφερε η νέα επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Κάγια Κάλας. Οι Ευρωπαίοι ωστόσο, ως φαίνεται δεν έχουν επαρκώς βαρύνοντα λόγο πια στη Συρία… και για αυτό σπεύδουν να καλοπιάσουν χώρες όπως την Τουρκία, διεκδικώντας ερείσματα μέσω τρίτων…