Προτού καν ολοκληρωθεί η πρώτη ημέρα της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους της Λιθουανίας, το τοπίο γύρω από τις πολυαναμενόμενες εξελίξεις είχε – επί της ουσίας – αποκρυσταλλωθεί.

Το βέτο στο οποίο επέμενε η Τουρκία, μπλοκάροντας εμμονικά επί σειρά μηνών την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, τελικώς ήρθη στο παρά πέντε της Συνόδου, το βράδυ της Δεύτερας… Έτσι, για να μπορέσει να πάει ο Ερντογάν με… άλλον αέρα στη συνάντηση που είχε την Τρίτη με τον Μπάιντεν και να του ευχηθεί καλή επιτυχία ενόψει των αμερικανικών προεδρικών εκλογών του 2024.

Όσο για τη λέξη «πρόσκληση» που ανέμενε να ακούσει η ουκρανική ηγεσία προσδοκώντας τη δική της μελλοντική ένταξη στη Συμμαχία, εκείνη δεν ήρθε.

«Το μέλλον της Ουκρανίας είναι το ΝΑΤΟ» («Ukraine’s future is NATO»), σημειώνουν στο πλαίσιο της διακήρυξης που είδε το φως της δημοσιότητας στις 11 Ιουλίου οι ηγεσίες των χωρών μελών της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας από το Βίλνιους, υπογραμμίζοντας ωστόσο ότι η Συμμαχία «θα είναι σε θέση να τείνει πρόσκληση στην Ουκρανία για ένταξη όταν συμφωνήσουν οι Σύμμαχοι και εκπληρωθούν οι όροι». Με άλλα λόγια, η πρόκληση που ανέμεναν ή προσδοκούσαν ορισμένοι (όχι πολλοί), δεν ήρθε… όπως δεν είχε έρθει και το 2008. Στη θέση της, ήρθαν άλλου τύπου εξαγγελλίες: περί μακροπρόθεσμης ενίσχυσης της νατοϊκής βοήθειας προς την Ουκρανία και σύστασης ενός νέου Συμβουλίου ΝΑΤΟ-Ουκρανίας που θα προωθεί τις ευρωατλαντικές φιλοδοξίες του Κιέβου.

Υπό το πρίσμα των τελευταίων εξελίξεων, αξίζει όμως να θυμηθούμε και όσα είχαν διακηρύξει οι νατοϊκές ηγεσίες πριν από ακριβώς 15 χρόνια, με φόντο τότε τη Σύνοδο του Βουκουρεστίου: «Το ΝΑΤΟ χαιρετίζει τις ευρωατλαντικές φιλοδοξίες της Ουκρανίας και της Γεωργίας… Συμφωνήσαμε σήμερα ότι αυτές οι χώρες θα γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ», διαβάζουμε σε εκείνη τη διακήρυξη του… 2008.

Εν έτει 2023 πια, και ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία μετρά ήδη 17 μήνες συγκρούσεων, οι Ουκρανοί παραμένουν, με άλλα λόγια, στο κατώφλι της νατοϊκής Συμμαχίας όπου και θα συνεχίσουν να βρίσκονται, σε αντίθεση με τους Φινλανδούς που εντάχθηκαν και τους Σουηδούς που… εντάσσονται έπειτα από την προχθεσινή άρση του τουρκικού βέτο.

Το ενδεχόμενο η άρση του τουρκικού «βέτο» να οφείλεται στη συνάντηση Σαρλ Μισέλ – Ερντογάν (της 10ης Ιουλίου) ή στην υπόσχεση της Σουηδίας να προωθήσει την (αναζωογονημένη;!;) ευρωπαϊκή ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, θα έπρεπε βέβαια να εξετάζεται ως (επί της ουσίας) ανυπόστατο.

Ναι, μπορεί αυτό πια να παρουσιάζεται ως το επίσημο αφήγημα (επειδή έτσι θέλησε η Τουρκία), πλην όμως μιλάμε για ένα αφήγημα το οποίο «μπάζει» από πολλές μεριές.

Τι σχέση μπορεί να έχει η διεύρυνση της ΕΕ με τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ; Καμία.

Η Κομισιόν, ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς και ο Λευκός Οίκος, μεταξύ άλλων, είπαν το προφανές όταν έσπευσαν να υπενθυμίσουν ότι οι δύο πορείες δεν συνδέονται. Ο γγ του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, βέβαια, από την πλευρά του, προτίμησε να ακολουθήσει διαφορετική γραμμή, παίρνοντας δημοσίως θέση υπέρ της τουρκικής ένταξης στην ΕΕ. Δυστυχώς, δεν είναι η πρώτη φορά που ο Νορβηγός υπερβαίνει τα εσκαμμένα της εντολής του, προκειμένου να εξυπηρετήσει – επικοινωνιακά έστω – την Τουρκία.

Σε κάθε περίπτωση, το γεγονός παραμένει: Η τουρκική ηγεσία παρουσιάστηκε στις 10 Ιουλίου, περίπου 12 μήνες έπειτα από το τριμερές μνημόνιο που είχε συνάψει στη Μαδρίτη με τους Φινλανδούς και τους Σουηδούς, να δίνει τελικώς το πράσινο φως για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ ή μάλλον, εάν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, την υπόσχεση ότι το πρωτόκολλο αυτής της ένταξης θα τεθεί προς επικύρωση ενώπιον της τουρκικής εθνοσυνέλευσης… Το πότε ακριβώς θα γίνει αυτό παραμένει προς το παρόν ασαφές, με αποτέλεσμα όμως έτσι το τουρκικό παζάρι να συνεχίζεται…

Με φόντο τις τελευταίες εξελίξεις, δύναται όμως κανείς να καταλήξει σε μια σειρά από διαπιστώσεις:

  • Οι συναλλακτικές διαθέσεις της Τουρκίας οργιάζουν πια κατά τρόπο ανεξέλεγκτο (με τον Ερντογάν να «θυμάται» ξαφνικά να επαναφέρει στο τραπέζι της νατοϊκής διαπραγμάτευσης ακόμη και άσχετα με τη Συμμαχία ζητήματα όπως είναι εκείνα των σχέσεων Τουρκίας – ΕΕ)
  • Η τουρκική ηγεσία επιμένει, κάθε φορά, να δίνει «παράσταση» (με τον Ερντογάν να κλιμακώνει πρώτα το «σασπένς» μέσω αρνήσεων, απαιτήσεων και εκβιασμών πριν από το εκτονωτικό «μεγάλο φινάλε» του συμβιβασμού που σχεδόν πάντοτε συμπίπτει με μια Σύνοδο Κορυφής, όπως έκανε πέρυσι στη Μαδρίτη αλλά και φέτος στο Βίλνιους)
  • Οι Δυτικοί, όπως στο παρελθόν έτσι και τώρα, παρουσιάζονται, από την πλευρά τους, να υπομένουν κατά τρόπο δοτικό τα τουρκικά παιχνίδια, αποδεχόμενοι όμως έτσι στην πράξη έναν βαθμό τουρκικού… εξαιρετισμού…
  • Ο δρόμος ανοίγει παράλληλα πια για την ικανοποίηση των σχετικών με τα F-16 τουρκικών αιτημάτων (πώληση νέων, εκσυγχρονισμός ήδη υπαρχόντων)… Ως προς αυτό, η αμερικανική πλευρά (Ρόμπερτ Μενέντεζ κ.ά.) διαμηνύει μεν ότι το όποιο ντιλ θα συνοδεύεται από όρους και προϋποθέσεις θωράκισης της Ελλάδας έναντι των τουρκικών προκλήσεων, πλην όμως είναι σαφές ότι στην πράξη, έπειτα από την παραλαβή του στρατιωτικού υλικού, οι όποιοι όροι δεν θα αποτελούν πια προϋποθέσεις αλλά απλώς υπομνήσεις… μέσα σε ένα τοπίο μάλιστα ούτως ή άλλως αντικρουόμενων ερμηνειών όπως είναι εκείνο των ελληνοτουρκικών. Διερωτάται, για παράδειγμα, κανείς εάν θα μπορούσε η αμερικανική πλευρά να θέσει όρους έναντι των τουρκικών F-16 που κινούνται στη ζώνη μεταξύ 6 ν.μ. και 10 ν.μ., ενώ με μεγάλο ενδιαφέρον διαβάζεται και το σημείο υπ’ αριθμόν «5» της ανακοίνωσης που έδωσε στη δημοσιότητα το ΝΑΤΟ έπειτα από την άρση του τουρκικού βέτο έναντι της Σουηδίας την περασμένη Δευτέρα. «Δεσμευόμαστε ότι δεν πρέπει να υπάρχουν περιορισμοί, φραγμοί ή κυρώσεις στο αμυντικό εμπόριο και στις αμυντικές επενδύσεις μεταξύ των Συμμάχων. Θα εργαστούμε για την εξάλειψη τέτοιων εμποδίων», διαβάζουμε στην εν λόγω παράγραφο, με το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο να αναφέρεται στους κ.κ. Γενς Στόλτενμπεργκ, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Ουλφ Κρίστερσον.
  • Όσο για το θέμα της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, εκείνο, παρά το χαμόγελο στο πρόσωπο του Σουηδού πρωθυπουργού Ουλφ Κρίστερσον, θα συνεχίζει να παραμένει σε εκκρεμότητα… έως ότου όντως επικυρωθεί από την τουρκική εθνοσυνέλευση.

Εν τω μεταξύ, θα έχει βέβαια πραγματοποιηθεί και η συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν που αναμένεται σήμερα (12 Ιουλίου) στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής της νατοϊκής Συμμαχίας στο Βίλνιους… «Δεν είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε με την Τουρκία σε ένα διαρκές κλίμα έντασης», δήλωσε χθες από την πρωτεύουσα της Λιθουανίας ο Έλληνας πρωθυπουργός. Η αποφυγή της έντασης, ωστόσο, δεν μπορεί να είναι αυτοσκοπός…