Ήταν Αύγουστος του 2019, όταν οι δύο ισχυρότεροι στρατιωτικοί του Σουδάν – ο Αμπντέλ Φατάχ αλ Μπουρχάν από τη μία πλευρά, και ο Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκάλο, γνωστός και ως Χεμέτι, από την άλλη – βρέθηκαν μαζί στο Χαρτούμ, να ενώνουν τα χέρια υπό το σήμα της νίκης, με την υπόσχεση να φέρουν σε πέρας τη μετάβαση σε μια νέα εποχή ορθής διακυβέρνησης που θα αφήνει πίσω όλα τα βαρίδια της υπό τον Μπασίρ 30ετίας.

Μπουρχάν και Χεμέτι έχουν, στην πραγματικότητα, πολλά κοινά. Ήταν, αμφότεροι, κοντά στον επί σειρά σχεδόν τριών δεκαετιών πρόεδρο/δικτάτορα του Σουδάν, Ομάρ αλ Μπασίρ, τον οποίο όμως ανέτρεψαν το 2019, με την υποστήριξη της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, προς μεγάλη απογοήτευση τότε του Κατάρ, της Τουρκίας και της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Έχουν, αμφότεροι, λάβει στήριξη από το Ριάντ και τα Εμιράτα. Πολέμησαν, αμφότεροι, στο μέτωπο της Υεμένης, με τον συνασπισμό των δυνάμεων που πρόσκειντο στη Σαουδική Αραβία, ενάντια στους υποστηριζόμενους από το Ιράν αντάρτες Χούθι. Έχουν, και οι δύο, πολεμήσει στο Νταρφούρ (δυτικό Σουδάν). Διατηρούν, και οι δύο, ανοιχτούς διαύλους με τη Ρωσία. Και τώρα πια… εν έτει 2023, παρά τα πολλά κοινά τους, βρίσκονται να πολεμούν ο ένας τον άλλον, ο μεν Μπουρχάν από τη θέση του ηγέτη των επίσημων σουδανικών ενόπλων δυνάμεων (Sudanese Armed Forces – SAF), ο δε Χεμέτι από τη θέση του επικεφαλής των παραστρατιωτικών Δυνάμεων Ταχείας Επέμβασης (Rapid Support Forces – RSF) που προέρχονται από τις ομάδες των ενόπλων Janjaweed και έχουν κατηγορηθεί για θηριωδίες στο Νταρφούρ αλλά και στο Χαρτούμ (κατά διαδηλωτών τον Ιούνιο του 2019).

Επί της ουσίας, μιλάμε για μια μάχη εξουσίας μεταξύ στρατιωτικών, στο πρόσωπο των οποίων όμως αποτυπώνονται εξωτερικές επιρροές, περιφερειακές/γεωπολιτικές κόντρες και επιχειρηματικές/εμπορικές συμφωνίες συνολικού ύψους δισεκατομμυρίων.

Ο Ομάρ αλ Μπασίρ ανετράπη με πραξικόπημα το 2019. Στην εξουσία τον διαδέχθηκε ένα μεταβατικό στρατιωτικό συμβούλιο (Transitional Military Council – TMC) που εν συνεχεία έδωσε τη θέση του σε ένα επίσης μεταβατικό στρατιωτικό/πολιτικό συμβούλιο (Sovereignty Council) αποτελούμενο από έξι πολίτες και πέντε στρατιωτικούς, το οποίο όμως διαλύθηκε τον Οκτώβριο του 2021 στο πλαίσιο ενός νέου πραξικοπήματος, προτού ξανασυσταθεί αναμορφωμένο υπό την ηγεσία του Αμπντέλ Φατάχ αλ Μπουρχάν.

Όλα αυτά τα συμβούλια υποτίθεται ότι θα προωθούσαν τη μετάβαση της αφρικανικής χώρας προς ένα δημοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης το οποίο θα βρίσκεται υπό πολιτικό – και όχι στρατιωτικό – έλεγχο. Ωστόσο, οι στρατιωτικοί του Σουδάν δεν έχουν, ως φαίνεται, καμία διάθεση να παραδώσουν την εξουσία. Αντιθέτως, ερίζουν μεταξύ τους για τη νομή της. Ενώ και οι χώρες που είτε γειτνιάζουν με το Σουδάν είτε διεκδικούν εκεί επιρροή (Αίγυπτος, Αιθιοπία, Ερυθραία, Τσαντ, Σαουδική Αραβία, ΗΑΕ κ.ά.) εκτιμάται ότι μάλλον «βολεύονται» με τον στρατό στην εξουσία, εάν βέβαια εκείνος μπορεί να διασφαλίσει ένα μίνιμουμ σταθερότητας και ελέγχου στην περιοχή.

Το Σουδάν, μια από τις μεγαλύτερες σε έκταση χώρες της Αφρικής, έχει κοινά σύνορα με την Αίγυπτο και τη Λιβύη, μεταξύ άλλων, αλλά και ακτές στην εμπορικά κρίσιμη Ερυθρά Θάλασσα. Είναι πλούσιο σε πετρέλαιο. Κι έχει κοιτάσματα χρυσού (στα οποία έχουν «επενδύσει» Ρώσοι και Άραβες) καθώς και καλλιεργήσιμες εκτάσεις (στις οποίες έχουν επενδύσει κυρίως Άραβες). Σημαντική σημείωση: τα περισσότερα από όσα έχει το Σουδάν πλέον τα ελέγχουν στρατιωτικές και παραστρατιωτικές δυνάμεις, με τους στρατιωτικούς να πλουτίζουν στις πλάτες ενός λαού τον οποίο χειραγωγούν μοιράζοντας ελεημοσύνη.

Οι Ρώσοι θα ήθελαν να αποκτήσουν εκεί (στην Ερυθρά Θάλασσα) ναυτική βάση. Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία, Εμιράτα, Κατάρ, Τουρκία και Ρωσία έχουν επιδιώξει να αποκτήσουν ερείσματα επιρροής στο Χαρτούμ, το οποίο όμως έχει ανοιχτά μέτωπα διαφωνιών με την Αιθιοπία (για το φράγμα του Νείλου αλλά και για θέματα συνόρων).

Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ επισκέφθηκε το Σουδάν τον περασμένο Φεβρουάριο, για πρώτη φορά μετά το 2014, και είχε εκεί συναντήσεις και με τον Χεμέτι αλλά και με τον Μπουρχάν, ενώ στο Σουδάν δραστηριοποιούνται και ρωσικές εταιρείες όπως η Meroe Gold, θυγατρική της M-Invest, που σχετίζονται με τη μισθοφορική Wagner του Γεβγκένι Πριγκόζιν και έχουν βρεθεί στο στόχαστρο των κυρώσεων της Δύσης με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Ειδικότερα, οι παραστρατιωτικές δυνάμεις RSF και ο Χεμέτι παρουσιάζονται να έχουν στενούς δεσμούς με το Κρεμλίνο αλλά και με τη μισθοφορική Wagner του – επίσης σχετιζόμενου με το Κρεμλίνο – Πριγκόζιν. Κατά σύμπτωση, στις 24 Φεβρουαρίου του 2022, την ώρα που οι ρωσικές δυνάμεις ξεκινούσαν την εισβολή τους στην Ουκρανία, ο Χεμέτι είχε συνάντηση με τον Λαβρόφ στη Μόσχα.

«Η ρωσική πλευρά και η Wagner του Πριγκόζιν έχουν αναπτύξει στενούς δεσμούς με τον στρατιωτικό ηγέτη του Σουδάν, Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκάλο, τον γνωστό και ως Χεμέτι. Μέσω αυτού αποκτούν πια ενισχυμένα ερείσματα και σε άλλες χώρες όπως είναι για παράδειγμα η Ερυθραία την οποία επισκέφθηκε ο Χεμέτι μέσα στον Μάρτιο», γράφαμε στο τεύχος 370 του Α&Δ στο πλαίσιο άρθρου για τον «Ψυχρό Πόλεμο στην Αφρική».

Η Αίγυπτος του Σίσι θεωρείται ότι βρίσκεται πλέον, εν έτει 2023, στο πλευρό του Αμπντέλ Φατάχ αλ Μπουρχάν, ενώ αντιθέτως, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα του Μοχάμεντ μπιν Ζαγέντ παρουσιάζονται να στηρίζουν περισσότερο δυναμικά τον Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκάλο ή Χεμέτι. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο ωστόσο, οι πολύνεκρες μάχες που μαίνονται τα τελευταία 24ωρα για την εξουσία εντός του Σουδάν θα μπορούσαν να μεταφραστούν και σε ενδοαραβικά ρήγματα, προκαλώντας τριγμούς στις τάξεις της καλούμενης Αραβικής Τρόικας (Σαουδική Αραβία, ΗΑΕ, Αίγυπτος), με ό,τι θα μπορούσε βέβαια να συνεπάγεται μια τέτοια εξέλιξη για τη σταθερότητα και την πορεία των ανταγωνισμών στο λίαν εύφλεκτο και επιρρεπές σε εξτρεμισμούς πολύπαθο πεδίο της Αφρικής.