Τέσσερα F-35, της 4ης Μοίρας Μαχητικών (4th Fighter Squadron) της αμερικανικής πολεμικής αεροπορίας, προσγειώθηκαν για πρώτη φορά στη Γαλλία την περασμένη εβδομάδα (10 Μαΐου). Αποστολή τους: να πάρουν μέρος, μαζί με δυνάμεις από τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, στην άσκηση «Atlantic Trident 21» που ξεκινάει σήμερα (17 Μαΐου) από την αεροπορική βάση του Μον ντε Μαρσάν στη νότια Γαλλία και ολοκληρώνεται στις 28 Μαΐου. 

Υπενθυμίζεται πως η αμέσως προηγούμενη «Atlantic Trident» είχε λάβει χώρα στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ τον Μάιο του 2017, με τη συμμετοχή τότε αμερικανικών F-22s και F-35s, βρετανικών Eurofighter Typhoon και γαλλικών Rafale. Ένα ζεύγος μαχητικών τύπου F-35A είχε παρουσιαστεί στη Γαλλία και τον Ιούνιο του 2017, στο πλαίσιο του Paris Air Show, ενώ μέσα σε τελευταία τέσσερα χρόνια μαχητικά τύπου F-35 της αμερικανικής πολεμικής αεροπορίας έχουν κάνει και άλλα – μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού – «περάσματα» από την Ευρώπη: από την αεροπορική βάση Αβιάνο της βόρειας Ιταλίας τον Μάιο του 2019, και από την αεροπορική βάση Λάκενχιθ της ανατολικής Αγγλίας τον Απρίλιο του 2017. Το ισχυρό όπλο της Lockheed Martin είχε, εν τω μεταξύ, παρουσιαστεί και στη γερμανική πρωτεύουσα τον Απρίλιο του 2018, στο πλαίσιο τότε του ILA Berlin Airshow. Οι μόνες χώρες της ΕΕ που έχουν ήδη προμηθευτεί και πετούν τα δικά τους είναι F-35 είναι η Ιταλία και η Ολλανδία, ενώ στη σειρά για να παραλάβουν τα δικά τους μαχητικά πέμπτης γενιάς από τη Lockheed Martin βρίσκονται επίσης το Βέλγιο (ξεκινώντας από το 2023), η Πολωνία (ξεκινώντας από το 2024) και η Δανία (που αναμένει το πρώτο F-35A να προσγειωθεί σε δανέζικο έδαφος το 2023).  

«Κατά τον χρόνο που θα περάσουν στην Ευρώπη, τα αεροσκάφη της 4ης Μοίρας Μαχητικών πρόκειται να πάρουν μέρος σε πολλά events, συμπεριλαμβανομένης και της άσκησης Atlantic Trident 21, υπογραμμίζοντας την σταθερή δέσμευση των ΗΠΑ στην περιοχή και την ενίσχυση της διαλειτουργικότητας (interoperability) με ΝΑΤΟικούς συμμάχους και εταίρους», σημειώνει στη σχετική ανακοίνωσή της η αμερικανική πολεμική αεροπορία, υπενθυμίζοντας όμως παράλληλα και όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά («την αεροδυναμική απόδοση, τα προηγμένα-ολοκληρωμένα αεροπορικά ηλεκτρονικά, τις ενισχυμένες δυνατότητες επίγνωσης της κατάστασης στον αέρα, την περιορισμένη τρωτότητα») που κάνουν το F-35A να ξεχωρίζει ως το όπλο που δίνει στις ΗΠΑ και στους συμμάχους των ΗΠΑ «τη δύναμη να κυριαρχούν στους αιθέρες, οποτεδήποτε και οπουδήποτε» («… the power to dominate the skies – anytime, anywhere»). 

 

Το κόστος συντήρησης ως «υπαρξιακή απειλή» 

Περίπου την ίδια ώρα ωστόσο, από το ψηφιακό βήμα της διάσκεψης «McAleese and Associates FY2022 Defense Programs Conference» που πραγματοποιήθηκε το διήμερο 12-13 Μαΐου, ο Αμερικανός αντιπτέραρχος και program executive officer για τα F-35, Έρικ Φικ, θα εξέφραζε μια σειρά από ανησυχίες αναφορικά με τα υψηλά κόστη της όχι μόνο της ανάπτυξης-παραγωγής αλλά και (κυρίως) της συντήρησης-υποστήριξης (sustainment) των αεροσκαφών στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος. «Βλέπω τα κόστη ως τον μεγαλύτερο εχθρό του προγράμματος… ως μια υπαρξιακή απειλή», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Φικ. 

Όπως έχουν σήμερα τα πράγματα, οι ΗΠΑ σχεδιάζουν να έχουν αποκτήσει έναν στόλο αποτελούμενο από περίπου 2.450 μαχητικά τύπου F-35 μέσα στις επόμενες περίπου δυόμιση δεκαετίες, με το κόστος απόκτησης των εν λόγω μαχητικών να υπολογίζεται σε περίπου 400 δισεκατομμύρια δολάρια. Ο συνολικός λογαριασμός ωστόσο για τα εν λόγω αεροσκάφη, εάν συμπεριλάβει κανείς και τα κόστη πτήσεων-λειτουργίας-συντήρησης, αναμένεται μακροπρόθεσμα να ξεπεράσει το 1,5 τρισεκατομμύριο δολάρια, με τον αντιπτέραρχο Έρικ Φικ από την πλευρά του να εντοπίζει τα μεγαλύτερα προβλήματα στα «high sustainment costs» τα οποία και θα πρέπει να μειωθούν. 

 

Οι τιμές 

Βάσει των δεδομένων όπως έχουν διαμορφωθεί επί του παρόντος, η τιμή για κάθε F-35 χωριστά έχει πια υποχωρήσει σε περίπου 80 εκατομμύρια δολάρια (από σχεδόν 100 εκατομμύρια δολάρια που ήταν προ ετών) και θεωρείται «ανεκτή» ή ακόμη και «συμφέρουσα». Δεν ισχύει όμως το ίδιο και για τα λοιπά έξοδα του συγκεκριμένου αεροσκάφους, κάθε ώρα πτήσης του οποίου κοστίζει γύρω στα 35.000 με 36.000 ή ακόμη και 38.000 δολάρια (έναντι των 8.000 με 22.000 δολαρίων ανά ώρα πτήσης ενός F-16). H Lockheed Martin υποστηρίζει ότι θα μπορούσε, υπό προϋποθέσεις, να ρίξει το ωριαίο κόστος στα 25.000 δολάρια έως και το 2025, πλην όμως τα προβλήματα και οι προκλήσεις δεν περιορίζονται μόνο στο συγκεκριμένο μέτωπο. 

Συνοψίζοντας, το πρόγραμμα των F-35 έχει βρεθεί αντιμέτωπο τα τελευταία χρόνια με ελλείψεις (σε ανταλλακτικά), καθυστερήσεις (στις δοκιμές) και ποικίλα ελαττώματα σε software και hardware («more than 800 unresolved software and hardware deficiencies of varying severity, an engine shortage caused by inadequate depot capacity and blades that crack too soon»), ενώ μετ’ εμποδίων συνεχίζονται και οι διαδικασίες εκσυγχρονισμού/αναβάθμισης (Block 4 upgrade program) των αεροσκαφών στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος, με δεδομένο ότι κάποιες από αυτές έχουν ήδη εκτροχιαστεί (χρονικά, οικονομικά) και πλέον βρίσκονται εκτός στόχων. 

 

Με F-35 και drones αλλά χωρίς F-22 το μέλλον

Παρ’ όλα αυτά, η ηγεσία των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων εξακολουθεί να σχεδιάζει το μέλλον της με το F-35 σε ρόλο «ακρογωνιαίου λίθου», όπως θα δήλωνε προ ημερών και ο Αμερικανός πτέραρχος Τσαρλς Μπράουν, ο οποίος έχει μάλιστα παρομοιάζει το συγκεκριμένο αεροσκάφος και με Ferrari.  

Σύμφωνα με τον ύψους 715 δισεκατομμυρίων δολαρίων αμυντικό προϋπολογισμό που έχει τεθεί ως πρόταση για το οικονομικό έτος 2022 στις ΗΠΑ, η διοίκηση Μπάιντεν θα ήθελε να αγοράσει άλλα 85 F-35 μέσα στην επόμενη χρονιά, για να προστεθούν στα περίπου 400 που έχουν ήδη στην διάθεση τους οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις.  

Όσο για το απώτερο μέλλον της αμερικανικής πολεμικής αεροπορίας, εκείνο σχεδιάζεται επί του παρόντος (στο πλαίσιο της καλούμενης tactical aircraft TacAir study) και, ως φαίνεται, θα περιλαμβάνει μόνο τέσσερις τύπους μαχητικών: το F-35, το F-15EX (που πήρε μέρος και στην άσκηση Northern Edge στην Αλάσκα πίσω στις αρχές Μαρτίου), το F-16, και το επόμενης (έκτης) γενιάς Next Generation Air Dominance (NGAD) που αναμένεται να αντικαταστήσει το F-22 το οποίο – αν και νέο σε ηλικία – οδεύει προς «απόσυρση». 

Μιλώντας ωστόσο από το ψηφιακό βήμα του συνεδρίου «McAleese and Associates FY2022 Defense Programs Conference», ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας πτέραρχος Τσαρλς Μπράουν θα έλεγε στις 12 Μαΐου και κάτι άλλο… ενδιαφέρον: πως όντως μπορεί να φανταστεί ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον στο οποίο ο στόλος των drones των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ θα είναι μεγαλύτερος από τον στόλο των υπολοίπων επανδρωμένων αεροσκαφών…