«Σήμερα τα “Ηνωμένα Έθνη” μας βρίσκονται σε ένα σταυροδρόμι […] αντιμετωπίζουμε μια “στιγμή – ορόσημο” στην παγκόσμια ιστορία», δήλωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης κατά την ομιλία του στον ΟΗΕ την περασμένη εβδομάδα στη Νέα Υόρκη.

Λίγα 24ωρα νωρίτερα, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι είχε, απευθυνόμενος στην ίδια γενική συνέλευση, ζητήσει να αφαιρεθεί από τη Ρωσία το δικαίωμα βέτο που εκείνη έχει ως μόνιμο μέλος στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.

«Εφόσον ο επιτιθέμενος (aggressor) συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων στους διεθνείς οργανισμούς, πρέπει να απομονωθεί από αυτούς – τουλάχιστον για όσο διάστημα διαρκεί η επιθετικότητα εκ μέρους του […] Καταργήστε το δικαίωμα βέτο εάν είναι μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ […] Πολύς λόγος έχει γίνει για τη μεταρρύθμιση του ΟΗΕ. Αλλά κανένα αποτέλεσμα […] Είναι ανισορροπία όταν η Αφρική, η Λατινική Αμερική, το μεγαλύτερο μέρος της Ασίας, η Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη συμμορφώνονται με βέτο που οι ίδιες δεν είχαν ποτέ», δήλωσε, μεταξύ άλλων, ο Ουκρανός πρόεδρος.

Σε ανάλογο πνεύμα, από το ίδιο βήμα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έστειλε – και εκείνος – το μήνυμα ότι «έχει έρθει η ώρα για τον ΟΗΕ να γίνει περισσότερο συμπεριληπτικός (inclusive) για να μπορεί να ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες του σημερινού κόσμου». Συνεχίζοντας, ο Τζο Μπάιντεν αναφέρθηκε – και εκείνος – στο δικαίωμα βέτο των πέντε μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας που θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο «σε σπάνιες, έκτακτες καταστάσεις, για να διασφαλιστεί ότι το συμβούλιο παραμένει αξιόπιστο και αποτελεσματικό». Στο ίδιο πλαίσιο, ο Αμερικανός πρόεδρος παρουσιάστηκε να βλέπει θετικά την αύξηση όχι μόνο των μη – μόνιμων αλλά και των μονίμων μελών του Συμβουλίου με τη συμπερίληψη σε αυτό και άλλων χωρών (… the United States supports increasing the number of both permanent and non-permanent representatives of the Council).

«Τα Ηνωμένα Έθνη είναι σε σταυροδρόμι και η Ουκρανία θα μπορούσε να λειτουργήσει ως game changer αλλάζοντας τους κανόνες του παιχνιδιού», δήλωνε προ ημερών στο δίκτυο EURACTIV ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Γαλλίας στον ΟΗΕ, Νικολά ντε Ριβιέρ, καταγγέλλοντας και εκείνος την κατάχρηση του δικαιώματος βέτο.

Το θέμα της μεταρρύθμισης του Σ.Α. του ΟΗΕ είναι κάτι που συζητιέται εδώ και καιρό, καθώς προωθείται από σειρά χωρών, της Τουρκίας συμπεριλαμβανομένης.

«The UN Security Council isn’t working. Will it ever be completely reformed?» (the Conversation) – «The UN Turns Seventy-Five. Here’s How to Make it Relevant Again» (CFR) – «How the UN Security Council Can Reinvent Itself» (the Atlantic): Αυτοί είναι μόνο κάποιοι από τους τίτλους των άρθρων που έχουν αγγίξει το εν λόγω θέμα το τελευταίο διάστημα, ένα θέμα που πλέον καθίσταται ακόμη πιο επίκαιρο στην σκιά του εν εξελίξει πολέμου στην Ουκρανία αλλά και των απειλών Πούτιν και Μεντβέντεφ περί ενδεχόμενου πυρηνικού πλήγματος.

Αξίζει να σημειωθεί, δε, πως αυτές οι συζητήσεις περί μεταρρύθμισης των Ηνωμένων Εθνών έρχονται σε μια περίοδο κατά την οποία η Ελλάδα προωθεί τις δικές της υποψηφιότητες για μια θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ την περίοδο 2025 – 2026 (υπέρ της οποίας η Αθήνα έχει ήδη εξασφαλίσει τουλάχιστον 110 γραπτές δεσμεύσεις χωρών, όπως αναφέρεται), μια θέση στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων την περίοδο 2028 – 2030, καθώς και για την προεδρία της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ το 2035.

Το 15μελες Συμβούλιο Ασφαλείας με τα πέντε μόνιμα μέλη (ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Κίνα, Ρωσία) είναι – όταν καταλήγει να παίρνει αποφάσεις – πανίσχυρο. Σύμφωνα με το Άρθρο 24 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, «για να εξασφαλιστεί η άμεση και αποτελεσματική δράση των Ηνωμένων Εθνών, τα Μέλη τους αναθέτουν στο Συμβούλιο Ασφαλείας την κύρια ευθύνη για τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας και συμφωνούν ότι, κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του που απορρέουν από αυτή την ευθύνη, το Συμβούλιο Ασφαλείας ενεργεί εξ ονόματός τους».

Το να επέλθουν αλλαγές ωστόσο θα είναι στην πράξη πολύ δύσκολο. Σύμφωνα με το Άρθρο 108 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, «Οι τροποποιήσεις αυτού του Χάρτη θα αρχίσουν να ισχύουν για όλα τα Μέλη των Ηνωμένων Εθνών όταν θα έχουν εγκριθεί με ψήφο των δύο τρίτων των μελών της Γενικής Συνελεύσεως και θα έχουν επικυρωθεί, σύμφωνα με τις συνταγματικές διαδικασίες κάθε κράτους, από τα δύο τρίτα των Μελών των Ηνωμένων Εθνών, στα οποία θα συμπεριλαμβάνονται και όλα τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας».

Από την άλλη πλευρά ωστόσο, όσα ζούμε διεθνώς το τελευταίο διάστημα είναι από πολλές απόψεις πρωτοφανή… και οι εξελίξεις τρέχουν…