Σαν σε déjà vu, παρακολουθούμε εδώ και χρόνια την ΕΕ από τη μία πλευρά να προειδοποιεί την Τουρκία… και την Άγκυρα από την άλλη να μην καταλαβαίνει από προειδοποιήσεις. Τι έχει αλλάξει εν τω μεταξύ, από εκείνο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου του 2019 (για να μην πάμε παλαιότερα) και έπειτα;

Σε πείσμα των ευρωπαϊκών προειδοποιήσεων, η Τουρκία έχει έκτοτε – εν τοις πράγμασι και όχι απλώς στα λόγια – ανοίξει μια βεντάλια ακραία αναβαθμισμένων προκλήσεων σε βάρος Ελλάδας και Κύπρου, επιδιώκοντας έτσι την παγίωση τετελεσμένων στο πλαίσιο μιας νέας, γκρίζας «κανονικότητας».

Είναι γεγονός

«Το γεγονός ότι η Τουρκία δεν έχει ακόμη ανταποκριθεί στις επανειλημμένες εκκλήσεις και στα αιτήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης» έχει επανειλημμένως υπογραμμιστεί – ως «γεγονός» – από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση και κορυφαίους Ευρωπαίους αξιωματούχους: τον Μάρτιο του 2021, τον Μάιο του 2020, τον Νοέμβριο του 2019, τον Ιούνιο του 2019…

«Στενεύει ο κλοιός για την Άγκυρα – Ο Μπορέλ ετοιμάζει μέτρα ενάντια στην τουρκική προκλητικότητα», διαβάζουμε πλέον (Οκτώβριος 2021) σε φιλοκυβερνητικά ελληνικά σάιτ…

Διαφορετικές αναγνώσεις

«Αλήθεια; Από πού και ως πού;», διερωτάται κανείς. Διότι τα τουρκικά σάιτ από την άλλη πλευρά του Αιγαίου έχουν εκ διαμέτρου αντίθετη άποψη. Daily Sabah και Hürriyet μας ενημερώνουν πως οι ευρωτουρκικές σχέσεις «έχουν βελτιωθεί σημαντικά» το τελευταίο 12μηνο, όχι επειδή έτσι θέλει η τουρκική πλευρά αλλά επειδή έτσι δήλωσε προ ημερών ο ίδιος ο ύπατος εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής Ζοζέπ Μπορέλ από το βήμα του Nueva Economía Fórum στη Μαδρίτη…

Υπενθυμίζεται πως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει εκφράσει κατ’ επανάληψη το τελευταίο διάστημα (τον Μάρτιο του 2021, τον Ιούνιο του 2021) την ικανοποίησή του για την αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο. Eνώ πριν από μόλις επτά μήνες, ο ίδιος ο Μπορέλ, στην έκθεσή του για την «πορεία των πολιτικών, οικονομικών και εμπορικών σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας», προειδοποιούσε την Άγκυρα με «πολιτικές και οικονομικές επιπτώσεις» και «στοχευμένα-αναλογικά-κλιμακούμενα-αναστρέψιμα περιοριστικά μέτρα».

Θεωρητική αλληλεγγύη – πρακτικές προκλήσεις

Κατά το τελευταίο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (της 18ης Οκτωβρίου του 2021) «οι υπουργοί ενημερώθηκαν για τις τελευταίες εξελίξεις σχετικά με τα Βαρώσια και εξέφρασαν ισχυρή αλληλεγγύη προς την Ελλάδα και την Κύπρο για τις τουρκικές παρεμβάσεις κατά σκαφών που δραστηριοποιούνται στις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες τους», όπως σημειώνεται στον επίσημο ιστότοπο της ΕΕ. Τι σημαίνει όμως «ισχυρή αλληλεγγύη» στην πράξη;

Τι είπε ο Μπορέλ;

Ελληνικά φιλοκυβερνητικά σάιτ έσπευσαν (προφανώς επηρεασμένα από τις σχετικές διαρροές διπλωματικών πηγών) να μας ενημερώσουν ότι η απειλή των κυρώσεων επιστρέφει στο τραπέζι για την Τουρκία.

Ο Ζοζέπ Μπορέλ ωστόσο, όταν ρωτήθηκε σχετικά στις 18 Οκτωβρίου, δεν είπε ακριβώς αυτό. Τι είπε ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής; Ότι «εάν αυτές οι δραστηριότητες (σ.σ. από την πλευρά της Τουρκίας) συνεχίζονταν, τότε θα έπρεπε να ζητήσουμε από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης να προετοιμάσει αυτό που ονομάζουμε έκθεση-κείμενο επιλογών (σ.σ. που μπορεί να περιλαμβάνει και προτάσεις για περιοριστικά μέτρα, μπορεί και όχι)… ως πρώτο βήμα… προς την κατεύθυνση της λήψης αποφάσεων» («…if these kind of activities were continuing, we should ask the European External Action Service to prepare what we call an option paper, which is, on one hand, an analysis of the situation, and on the other hand, an analysis and a proposal of different types of measures that the Council could consider in case they want to take some decision. An option paper is the first step in order to study decision-taking in this respect…»).

Η… άλλη ατζέντα της Συνόδου

Επί της ουσίας λοιπόν, και παρά τις πρόσφατες «τουρκικές παρεμβάσεις» σε στεριά (Βαρώσι) και θάλασσα (κατά του ερευνητικού Nautical Geo), η Ευρώπη κοιτάει αλλού.

Η ευρωπαϊκή Σύνοδος της 21ης-22ης Οκτωβρίου είναι προγραμματισμένο να περιστραφεί γύρω από θέματα όπως είναι η πανδημία, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, οι τιμές της ενέργειας, η μετανάστευση και οι εξωτερικές σχέσεις, με τις «εξωτερικές σχέσεις» ωστόσο αυτήν τη φορά να προσανατολίζονται σε άλλες θεματικές κατευθύνσεις (Ανατολική Εταιρική Σχέση, κλιματική αλλαγή, βιολογική ποικιλότητα κ.ά.).

Πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η ελληνική εξωτερική πολιτική ορθώς διευρύνει τη «ματιά» και τις επαφές της, «επενδύοντας» σε «διαφορετικά» σχήματα συνεργασίας όχι μόνο εντός των «27» (ελληνογαλλικές συμφωνίες, MED9 κ.ά.) αλλά και πέρα από τα όρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης (τριμερή σχήματα συνεργασίας με Κύπρο, Φόρουμ Φιλίας κ.ά.).

Το πρόγραμμα των επαφών του Νίκου Δένδια (Ουάσιγκτον-13/14 Οκτωβρίου, Ομάν-20 Οκτωβρίου, Λιβύη-21 Οκτωβρίου, Λονδίνο-25/26 Οκτωβρίου) είναι ενδεικτικό, ενώ με μεγάλο ενδιαφέρον (θα έπρεπε να) αναμένεται και η επίσκεψη του Κινέζου υπουργού Εξωτερικών Γουάνγκ Γι στην Αθήνα στις 27 Οκτωβρίου.