Όταν ένας πολύπειρος 72χρονος διπλωμάτης, με εχέγγυα σοβαρότητας και πολυετή προϋπηρεσία σε κορυφαίες θέσεις, καταλήγει να αναπαράγει δημόσια θεωρίες συνωμοσίας, προπαγανδίζοντας ως «αληθές» αυτό που ο υπόλοιπος κόσμος αποκηρύττει ως «μύθο» και μάλιστα «επικίνδυνο», τότε κάτι δεν έχει πάει καθόλου καλά… για τον ίδιο, τη χώρα του και τις σχέσεις της χώρας του με τον έξω κόσμο.

Απαντώντας σε ερώτηση Ιταλού δημοσιογράφου την περασμένη Κυριακή (1η Μαΐου) για το πώς είναι δυνατόν η Ρωσία να υποστηρίζει ότι εξουσιάζεται από ναζί μια χώρα (όπως η Ουκρανία εν προκειμένω) της οποίας ο πρόεδρος (Βολοντίμιρ Ζελένσκι) είναι Εβραίος, ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσικής Ομοσπονδίας Σεργκέι Λαβρόφ υποστήριξε πως αυτό είναι δυνατόν… γιατί και ο ίδιος ο Χίτλερ είχε «εβραϊκό αίμα». Ο επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας συνέχισε, δε, σημειώνοντας πως «οι μεγαλύτεροι αντισημίτες είναι οι ίδιοι οι Εβραίοι, όπως λέγεται εδώ και χρόνια…».

Κι όταν το Ισραήλ αντέδρασε αποδοκιμάζοντας ως «ασυγχώρητες», «σκανδαλώδεις» και «ρατσιστικές» τις δηλώσεις Λαβρόφ, το ρωσικό ΥΠΕΞ ανταπέδωσε τα πυρά ρίχνοντας κι άλλο λάδι στη φωτιά. Το Ισραήλ «υποστηρίζει το νεοναζιστικό καθεστώς του Κιέβου», απάντησε η ρωσική πλευρά σύμφωνα με την οποία «Εβραίοι είχαν συνεργαστεί με τους ναζί κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος».

«Ένας παλαιός και επικίνδυνος μύθος»

Η θεωρία ότι ο Χίτλερ είχε εβραϊκές ρίζες χρονολογείται από τη δεκαετία του 1920. Έχει να κάνει με την ταυτότητα του παππού του Χίτλερ από την πλευρά του πατέρα του που ακόμη δεν έχει εξακριβωθεί. Και αν εκείνος ήταν ένας Εβραίος από το Βουκουρέστι; Και αν ήταν ο βαρόνος Ρότσιλντ στην οικία του οποίου στη Βιέννη είχε εργαστεί η γιαγιά του Χίτλερ; Και αν ήταν κάποιος Φράνκενμπεργκερ από το Γκρατς της Αυστρίας;

Ήταν ένας ναζί πάντως, ο γνωστός και ως «σφαγέας της Πολωνίας» Χανς Φρανκ που, προτού οδηγηθεί στην αγχόνη το 1946, είχε ανακινήσει την εν λόγω θεωρία μέσα από τα απομνημονεύματά του («Im Angesicht des Galgens»).

Η συγκεκριμένη θεωρία έχει απορριφθεί ως ανυπόστατη από ιστορικούς που έχουν μελετήσει σε βάθος τη ναζιστική περίοδο (Ίαν Κέρσοου, Μπριγκίτε Χάμαν κ.ά.), ενώ παράλληλα έχει αμφισβητηθεί και η αξιοπιστία του Χανς Φρανκ από τον ίδιο μάλιστα τον γιο του και συγγραφέα Νίκλας Φρανκ.

«Δεν υπάρχει ούτε ένας ευυπόληπτος πανεπιστημιακός που να παίρνει στα σοβαρά αυτόν το μύθο», γράφει ο Λέιζαρ Μπέρμαν στους Times of Israel, υπογραμμίζοντας μάλιστα πως πρόκειται για έναν όχι μόνο ανυπόστατο αλλά και «επικίνδυνο» μύθο.

Εάν «ο Χίτλερ ήταν Εβραίος», και «οι Εβραίοι συνεργάστηκαν με τους ναζί», και «οι Εβραίοι ευθύνονται για όσα υπέφεραν οι ίδιοι», τότε όλα αυτά μαζί έρχονται να απαλλάξουν τον ναζισμό από τα εγκλήματά του ρίχνοντας παράλληλα νερό και στον μύλο των αρνητών του Ολοκαυτώματος.

Κι όμως, ο Σεργκέι Λαβρόφ, υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας από το 2004 και άλλοτε μόνιμος αντιπρόσωπος της Ρωσικής Ομοσπονδίας στον ΟΗΕ, επικαλέστηκε δημόσια τον προαναφερθέντα μύθο παρουσιάζοντάς τον μάλιστα ως αληθή και εξακριβωμένο.

Το γεγονός φανερώνει την ευκολία με την οποία η ρωσική ηγεσία χρησιμοποιεί πια fake news και θεωρίες συνωμοσίας ή αμφιβόλου αξιοπιστίας μαρτυρίες για να πλήξει όχι μόνο τους αντιπάλους της αλλά ευρύτερα όποιον τη δυσαρεστεί. Διότι το Ισραήλ δεν είναι σε καμία περίπτωση μια από εκείνες τις χώρες που θα μπορούσαν να θεωρηθούν αντίπαλοι ή εχθροί της Ρωσίας.

Το περιεχόμενο των μηνυμάτων που στέλνει το ρωσικό ΥΠΕΞ φανερώνει όμως και κάτι άλλο: τον βαθμό στον οποίο πολλά πράγματα έχουν ήδη αλλάξει ή τείνουν να αλλάξουν έπειτα από δέκα εβδομάδες πολέμου στην Ουκρανία.

Η πορεία των ρωσο-ισραηλινών σχέσεων, όπως εκείνη έχει εκτυλιχθεί τις τελευταίες εβδομάδες, είναι ενδεικτική όσων προηγήθηκαν αλλά και, ενδεχομένως, όσων έπονται.

Όπως είναι γνωστό, το Ισραήλ θέλει να έχει καλές και λειτουργικές (ή τουλάχιστον όχι κακές) σχέσεις με τη Ρωσία λόγω… Συρίας, Ιράν και Χεζμπολάχ. Για αυτό και οι Ισραηλινοί ήταν ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν ξέσπασε ο τρέχων πόλεμος. Δεν καταδίκασαν ανοιχτά τις ρωσικές κινήσεις, ούτε επιτέθηκαν ονομαστικά στη Ρωσία. Δεν συμμετείχαν ούτε στις κυρώσεις που επέβαλαν οι Δυτικοί κατά ρωσικών συμφερόντων. Ενώ παράλληλα απέκλεισαν και το ενδεχόμενο να στηρίξουν τους Ουκρανούς με το σύστημα αεράμυνας Iron Dome, αν και αξίζει να σημειωθεί πως είχε παρατηρηθεί μια διαφορά ύφους κατά τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου ανάμεσα στον (ελαφρώς πιο «σκληρό» απέναντι στη Μόσχα) Ισραηλινό ΥΠΕΞ Γιαΐρ Λαπίντ και τον (ελαφρώς πιο «ήπιο») Ισραηλινό πρωθυπουργό Ναφτάλι Μπένετ. Κατά τα λοιπά, για μια περίοδο υπήρχε μάλιστα και η άποψη ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να διαδραματίσει ακόμη και διαμεσολαβητικό ρόλο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.

Το κλίμα που άλλαξε

Στην πορεία ωστόσο, το κλίμα στις ρωσο-ισραηλινές σχέσεις θα άρχιζε να αλλάζει σταδιακά, με τη διπλωματική αβρότητα να θυσιάζεται στον βωμό αναδυόμενων εντάσεων.

Όταν ο Γιαΐρ Λαπίντ αποδοκίμασε τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία πίσω στα τέλη Φεβρουαρίου ως «σοβαρή παραβίαση της διεθνούς τάξης πραγμάτων», η ρωσική πλευρά αντέδρασε καλώντας τον Ισραηλινό πρέσβη στο υπουργείο Εξωτερικών στη Μόσχα για εξηγήσεις.

Και όταν το Ισραήλ υπερψήφισε, στις αρχές Απριλίου, την αποβολή της Ρωσίας από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών, η Μόσχα ανταπέδωσε τα «πυρά»… επικαλούμενη το Παλαιστινιακό, με τον Ρώσο ΑΝΥΠΕΞ Μιχαήλ Μπογκντάνοφ να τα «ψέλνει» μάλιστα τότε στον πρέσβη του Ισραήλ στη Μόσχα Αλεξάντερ Μπεν Ζβι προειδοποιώντας τον για πιθανές αλλαγές της ρωσικής στάσης στη Μέση Ανατολή, όπως σημειώνει σε δημοσίευμά της η Haaretz.

Περίπου την ίδια ώρα, ρωσικές πηγές θα υποστήριζαν πως οι δυνάμεις του Άσαντ στη Συρία κατέρριψαν ισραηλινό πύραυλο κάνοντας χρήση ρωσικών οπλικών συστημάτων.

Ολίγα 24ωρα αργότερα, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν θα έστελνε επιστολή στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Ναφτάλι Μπένετ με την οποία θα του ζητούσε να παραδώσει στη Ρωσία τον έλεγχο της εκκλησίας του Αγίου Αλεξάνδρου που βρίσκεται εντός της Παλαιάς Πόλης στα Ιεροσόλυμα.

Πούτιν και Μπένετ έχουν να μιλήσουν, ωστόσο, από τις 23 Μαρτίου, όπως σημειώνει σε δημοσίευμά της η  Jerusalem Post.

Εν τω μεταξύ έχουν όμως συμβεί άλλα πολλά:

  • Ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Μπένι Γκαντς έκανε γνωστό πως η χώρα του επρόκειτο να στείλει όχι όπλα αλλά κράνη και γιλέκα για τους διασώστες και το ιατρικό προσωπικό στην Ουκρανία.
  • Αξιωματούχος του ισραηλινού ΥΠΕΘΑ πήρε μέρος στην υπό τις ΗΠΑ διάσκεψη που έλαβε χώρα στο Ραμστάιν της Γερμανίας με θέμα το μέλλον του πολέμου στην Ουκρανία και τη μεσομακροπρόθεσμη στήριξη του Κιέβου.
  • Ο Ρώσος υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού ακύρωσε προγραμματισμένη τηλεφωνική συνομιλία που επρόκειτο να έχει με τον Ισραηλινό ομόλογό του με θέμα… τη Συρία.
  • Ρώσοι παράγοντες συναντήθηκαν με Ιρανούς αναζητώντας τρόπους ενίσχυσης της συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών, με την Haaretz μάλιστα να υποστηρίζει σε ανάλυσή της ότι η ρωσική πλευρά θα επιχειρήσει να έρθει τώρα πιο κοντά στο Ιράν προκειμένου να μάθει πώς έχει καταφέρει η Τεχεράνη όχι μόνο να επιβιώνει στην σκιά των δυτικών κυρώσεων αλλά και να τις παρακάμπτει.
  • Μια ομάδα («Rybar»), που φέρεται να σχετίζεται με τη Ρωσία, δημοσίευσε στο Telegram τα στοιχεία (ονόματα, ημερομηνίες γέννησης, αριθμούς διαβατηρίων) 20 δημοσίων υπαλλήλων του Ισραήλ τους οποίους κατηγορεί, ψευδώς σύμφωνα με την ισραηλινή πλευρά, ότι πολεμούν ως μισθοφόροι στο πλευρό των ουκρανικών δυνάμεων.
  • Η εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ Μαρία Ζαχάροβα «επιτέθηκε» στον πρέσβη του Ισραήλ στο Κίεβο, Μάικλ Μπρόντσκι, για την προθυμία με την οποία εκείνος πρότεινε στον δήμαρχο της ουκρανικής πρωτεύουσας, Βιτάλι Κλίτσκο, να πάρουν τα ονόματα Ουκρανών που είχαν σώσει Εβραίους κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος κάποιοι από τους δρόμους που πρόκειται το προσεχές διάστημα να μετονομαστούν χάνοντας τα ρωσικά ή λευκορωσικά τους ονόματα.

Μέσα σε όλα αυτά, ήρθε να προστεθεί και η κόντρα Λαπίντ – Λαβρόφ για τον «Εβραίο Χίτλερ», μια κόντρα με φόντο την οποία οι Ισραηλινοί θα καλούσαν στο υπουργείο Εξωτερικών και τον Ρώσο πρέσβη Ανατόλι Βικτόροφ για εξηγήσεις.

«Η αντισημιτική επίθεση της Ρωσίας στο Ισραήλ είναι σοκαριστική και σκόπιμη… Ήταν μέρος μιας υπολογισμένης και κλιμακούμενης εκστρατείας…», γράφει στη Haaretz η γεννημένη στη Μόσχα πρώην βουλευτής του Ισραήλ Ξένια Σβετλόβα (Mitvim, Reichmann University).

Άλλοι αναλυτές υποστηρίζουν ωστόσο ότι ακόμη και μέσα σε αυτές τις συνθήκες, οι Ισραηλινοί θα επιχειρήσουν να κρατήσουν κάποιες ισορροπίες στην προσπάθεια να διασώσουν τις σχέσεις τους με τη Μόσχα που τους είναι πολύτιμες λόγω Συρίας και Ιράν.

Ακόμη και οι οικονομικοί δεσμοί μεταξύ των δύο χωρών έχουν πάντως ήδη πληγεί σοβαρά από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και έπειτα, όπως σημειώνει ο επιφανής Ισραηλινός δημοσιογράφος Γιόσι Μέλμαν, βλέποντας τις πτήσεις ανάμεσα στις δύο χώρες που έχουν μειωθεί δραματικά αλλά και τις (άλλοτε πλεονασματικές υπέρ της Ρωσίας) εμπορικές συναλλαγές που επίσης μετρούν σημαντικές απώλειες…