Ανάγκη ταχείας προετοιμασίας της Ελλάδας για την αντιμετώπιση τουρκικής προβοκάτσιας στο Αιγαίο λόγω, επικείμενης ενεργοποίησης των πυραυλικών συστημάτων S-400, προκύπτει από τις πληροφορίες και συζητήσεις μεταξύ ξένων διπλωματών τις τελευταίες ημέρες.

Σύμφωνα με εγκυρότατες πηγές, η -προ εβδομάδος- δήλωση του ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ για τη Συρία Τζ. Τζέφρι, ως προς την αμερικανική ανησυχία για τους S-400 την ώρα που διεξάγονται συζητήσεις για συνεργασία στην Ιντλίμπ της Συρίας, πρέπει να συνδυαστεί με δύο σημαντικότατα στοιχεία:

  1. Πρώτον, η Ουάσιγκτον είναι πεπεισμένη ότι, ακόμα κι αν υπάρξει ρήξη στις σχέσεις Ρωσίας-Τουρκίας για τη Συρία, το συμβόλαιο εγκατάστασης, υποστήριξης και ενεργοποίησης των S-400 δεν πρόκειται να επηρεαστεί ή, πολύ περισσότερο, να ανασταλεί και ακυρωθεί.
  2. Δεύτερον, η ενεργοποίηση των τουρκικών συστημάτων S-400 αναμένεται να πραγματοποιηθεί πριν από τις αρχές του καλοκαιριού και θεωρείται βέβαιη η χρήση τους για εγκλωβισμό («λοκάρισμα») στόχων προς εκφοβισμό ή άλλη προβοκάτσια που μπορεί να οδηγήσει σε αντίδραση και θερμό επεισόδιο. O εγκλωβισμός ίσως να μην αφορά μόνον μαχητικά της Πολεμικής Αεροπορίας της Ελλάδας, αλλά και συμμαχικών χωρών στο Αιγαίο, επειδή χρησιμοποιούν το ίδιο σύστημα αναγνώρισης φίλιου ή εχθρικού αεροσκάφους (“IFF”) που είναι «αντίπαλο» προς εκείνο των, ρωσικής κατασκευής, S-400.

Οι ίδιες πηγές υπενθυμίζουν πως το ζήτημα του “IFF” είναι άλλωστε παλαιό και γνωστό, καθώς βρισκόταν, κατά αντίστροφο τρόπο, στο επίκεντρο των διαμαρτυριών της Τουρκίας και των παρεμβάσεων των ΗΠΑ έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου την περίοδο 1997-98. Ο τότε ειδικός προεδρικός απεσταλμένος Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ και ο ειδικός συντονιστής Τομ Μίλλερ επεσήμαιναν προς τον αείμνηστο πρόεδρο Γλ. Κληρίδη και τον πρωθυπουργό Κων. Σημίτη ότι, λόγω του IFF, οι S-300, που θα προμηθευόταν η Μεγαλόνησος και χαρακτηρίζονταν τελευταία λέξη της ρωσικής τεχνολογίας, θα αποτελούσαν ταυτόχρονη απειλή αφενός για τα αεροσκάφη της Τουρκίας και αφετέρου των ΗΠΑ και όλων των μελών του ΝΑΤΟ, γιατί θα θεωρούνταν, λανθασμένα, σαν εχθρικά. Το IFF, μαζί με τις τουρκικές απειλές περί επίθεσης στην Κύπρο και την τότε υπόγεια διάσταση Αθήνας-Λευκωσίας, οδήγησε τελικά στην απόφαση αγοράς των S-300 από την Ελλάδα και στην αποθήκευσή τους στην Κρήτη.

Από αριστερά, ο πρεσβευτής των ΗΠΑ Τζ. Πάιατ, ο βοηθός υπουργός Εξωτερικών Μ. Πάλμερ και ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Ν. Παναγιωτόπουλος, την περασμένη Παρασκευή, στην Αθήνα.

Παράλληλα, το κοινό συμπέρασμα ελληνικών και ξένων διπλωματικών πηγών είναι ότι, προς το παρόν τουλάχιστον, δεν μπορεί να ελπίζεται πως θα είναι αποτελεσματική μία αμερικανική παρέμβαση προς την Άγκυρα σε περίπτωση κρίσης. Ο βοηθός υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μ. Πάλμερ, στη διάρκεια της επίσκεψής του στην Άγκυρα στα μέσα Φεβρουαρίου, φέρεται να διατύπωσε αυστηρές προειδοποιήσεις προς τους Τούρκους συνομιλητές του, οι οποίοι ωστόσο δεν έδειξαν κανένα σημάδι αλλαγής πολιτικής σχετικά με τους S-400 και το Μνημόνιο Θαλασσίων Ζωνών με τη Λιβύη. Ο κ. Πάλμερ μετέφερε το αρνητικό και ανησυχητικό κλίμα στις προ ημερών επαφές του στην Αθήνα (είχε προγραμματιστεί η συμμετοχή του στο αναβληθέν Delphi Economic Forum), δικαιώνοντας τις «κασσάνδρες», που προειδοποιούσαν, στις αρχές του έτους, ότι δεν υπήρχαν περιθώρια επιτυχούς μεσολάβησής του μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Χαρακτηριστική του κακού κλίματος Ουάσιγκτον-Άγκυρας, που θα επιδεινωθεί μετά την ενεργοποίηση των S-400, είναι και μία πρόσφατη ομιλία, στην αμερικανική πρωτεύουσα, του «εμπνευστή» του τουρκολιβυκού μνημονίου και γενικού διευθυντή του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, πρέσβη Τσ. Ερσίγιες. Ο Τούρκος ανώτατος διπλωμάτης εξέφρασε δυσαρέσκεια για τη σταδιακή μετατόπιση της αμερικανικής θέσης ως προς τα δικαιώματα των ελληνικών νησιών σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, αξιώνοντας ίσες αποστάσεις από τις ΗΠΑ και πλήρη αποχή από δηλώσεις ως προς την εφαρμογή του Δικαίου της Θάλασσας στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο. Με την ευκαιρία της ίδιας ομιλίας, αλλά και σε κλειστές διπλωματικές συζητήσεις, ο κ. Ερσίγιες διαμαρτυρήθηκε για τον αποκλεισμό της Τουρκίας από το EMGF (Eastern Mediterranean Gas Forum) και για την υποστήριξή του από τις ΗΠΑ.

Σε αυτό το πλαίσιο, Έλληνες διπλωμάτες με γνώση των ισορροπιών μεταξύ Λευκού Οίκου και Κογκρέσου υπογραμμίζουν ότι, ειδικά μετά την ενεργοποίηση των S-400, πολλά θα κριθούν από την πλειοψηφία με την οποία θα εγκριθούν οι κυρώσεις κατά της Άγκυρας. Αν είναι ευρεία, δεν θα υπάρχουν περιθώρια αντίδρασης από το Λευκό Οίκο με το επιχείρημα ότι η Τουρκία και ο πρόεδρος Ρ.Τ. Ερντογάν θα αποξενωθούν -ακόμα περισσότερο- από τη Δύση. Αν όμως η πλειοψηφία είναι περιορισμένη, ο Λευκός Οίκος θα μπορεί να αναπέμψει το νόμο και να μη δώσει εντολή υλοποίησης των κυρώσεων.

Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα “Δημοκρατία ” στις 10 Μαρτίου 2020