Μακρόν και Μητσοτάκης ενώπιον ιστορικού διλήμματος για την Τουρκία

Στη φωτογραφία: O πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης, στη σημερινή συνάντηση με τον πρόεδρο Εμ. Μακρόν και τις επόμενες ημέρες, πρέπει να ξεκαθαρίσει αν η Ελλάδα δέχεται ή απορρίπτει την πρόσκληση στην Τουρκία.

  • Η σημερινή συνάντηση στο Παρίσι, πέραν της ενεργειακής κρίσης, θα επικεντρωθεί στην -υπό ίδρυση- Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα που διευκολύνει τα σχέδια της Άγκυρας, χωρίς αντίδραση της Αθήνας
  • O πρωθυπουργός καλείται να αποδείξει -με πράξεις- ότι ισχύει το μεγαλόστομο «Ερντογάν, νταηλίκια γιοκ» που αναφώνησε στη ΔΕΘ

Δίλημμα αποδοχής ή απόρριψης της πρωτοβουλίας της Γερμανίας και πολλών φιλικών της χωρών για την ένταξη της Τουρκίας στην -υπό ίδρυση- Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα (ΕΠΚ) αντιμετωπίζουν, κατά τη σημερινή τους συνάντηση στο Παρίσι, ο Γάλλος πρόεδρος Εμ. Μακρόν και ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης.

Η αρχική ιδέα ίδρυσης της ΕΠΚ ανήκει στον κ. Μακρόν, ο οποίος την παρουσίασε, για πρώτη φορά, ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 9 Μαΐου 2022. Εν μέρει, πρόκειται για την εκσυγχρονισμένη εκδοχή πρότασης του Φρ. Μιτεράν, το Νοέμβριο του 1989, για την ανάπτυξη των σχέσεων της τότε Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ, νυν Ε.Ε.) με τα κράτη άμεσης γειτνίασής της μετά την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ.

Όμως, ενώ στις αρχές του φετινού καλοκαιριού ήταν σαφές ότι οι κινήσεις του Γάλλου προέδρου αποσκοπούσαν -ως αντίδραση στη Ρωσία- στη στενότερη συνεργασία, κυρίως, με την Ουκρανία, τη Μολδαβία και τη Γεωργία και άλλες χώρες (που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να ενταχθούν στην Ε.Ε.), όλα άλλαξαν ξαφνικά με παρέμβαση της Γερμανίας. Ο καγκελάριος Ο. Σολτς, σε απόλυτο συντονισμό με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σ. Μισέλ, φέρεται να επιδιώκουν, με πάθος, την πρόσκληση του προέδρου Ρ.Τ. Ερντογάν στην προ-ιδρυτική σύνοδο της ΕΠΚ. Χαρακτηριστικό των μεθοδεύσεων των κυρίων Σολτς και Μισέλ είναι ότι, σε αντίθεση με την ξεκάθαρη διάκριση που είχε κάνει από την πρώτη στιγμή ο κ. Μακρόν μεταξύ Ε.Ε. και ΕΠΚ, η σύνοδος της τελευταίας θα συγκληθεί στην Πράγα, στις 7 Οκτωβρίου, ταυτόχρονα με το άτυπο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Στο εγχείρημα εμπλέκεται ενεργά και η Τσεχική Προεδρία της Ε.Ε., η οποία, πέραν της «φιλοξενίας» στην Πράγα, θα διεξάγει τις πολιτικές και οργανωτικές διαβουλεύσεις με τα μελλοντικά μέλη της ΕΠΚ.

Ο Γερμανός καγκελάριος Ο. Σολτς και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σ. Μισέλ (δεξιά), που συναντήθηκαν την Παρασκευή στο Βερολίνο, προωθούν τη συμμετοχή της Τουρκίας στην ΕΠΚ.

Η γερμανική πρωτοβουλία καταρρίπτει, με ωμό τρόπο, τις εκτιμήσεις του κ. Μητσοτάκη για την οικοδόμηση παραγωγικής συνεργασίας με τον κ. Σολτς μετά τις συναντήσεις τους, στις 31 Μαΐου, στις Βρυξέλλες, και, στις 10 Ιουνίου, στη Θεσσαλονίκη. Ο Έλληνας πρωθυπουργός είχε ζητήσει από τον Γερμανό ομόλογό του την ανάληψη μεσολαβητικής πρωτοβουλίας προς τον Τούρκο πρόεδρο, την αναστολή παράδοσης οπλικών συστημάτων στη γειτονική χώρα και -δημοσίως- τον τερματισμό της έκδοσης επίσημων δηλώσεων με ίσες αποστάσεις μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας. Ο κ. Σολτς αρνήθηκε αμέσως την ιδέα μεσολάβησης ή οποιασδήποτε άλλης κατευναστικής κίνησης, αλλά πλέον αποδεικνύεται ότι η γερμανική διπλωματία εγκατέλειψε και όλα τα προσχήματα, στηρίζοντας απροκάλυπτα, μέσω της ΕΠΚ, τα τουρκικά συμφέροντα. Ασφαλώς, δικαιολογία του Βερολίνου ήταν και παραμένει η ανάγκη συγκράτησης της Τουρκίας κοντά στη Δύση αντί της διολίσθησής της προς τη Ρωσία ή ακραίες ισλαμικές επιλογές.

Από την πλευρά της, η γαλλική διπλωματία διατηρεί την έντονη αντίθεσή της προς τους τουρκικούς σχεδιασμούς στη Ανατολική Μεσόγειο, τη Λιβύη και τη Συρία, παραμένοντας καχύποπτη για το ρόλο της Άγκυρας στο ΝΑΤΟ. Ωστόσο, είναι άγνωστο αν, τελικά, θα αντιταχθεί στις γερμανικές μεθοδεύσεις υπέρ της Τουρκίας στην ΕΠΚ, προκαλώντας αναταράξεις στον άξονα Παρισιού-Βερολίνου και ανησυχία για τη συνεργασία της Άγκυρας με τους ευρωατλαντικούς θεσμούς.

Πάντως, σύμφωνα με τη Le Monde της περασμένης Τετάρτης, ο κ. Μακρόν, μιλώντας στην ετήσια συνάντηση των Γάλλων πρέσβεων στο Μέγαρο των Ηλυσίων, εξέφρασε ικανοποίηση, επειδή η ΕΠΚ θα επιτρέψει «στα μέλη της Ε.Ε., συν τους Βρετανούς, τους Νορβηγούς, την Ελβετία, τα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων, τους Ουκρανούς κ.λπ. να συναντώνται κάθε έξι μήνες». Αντίθετα, προσπάθησε να μην αναλάβει καμία ευθύνη για τον κ. Ερντογάν και να μεταφέρει την ευθύνη στην Τσεχική Προεδρία, προσθέτοντας:  «το ζήτημα της Τουρκίας τίθεται από πολλά άλλα μέλη, θα συζητηθεί και η Γαλλία δεν έχει βέτο επί του θέματος. Είναι ευθύνη της Τσεχικής Δημοκρατίας, η οποία προεδρεύει του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης αυτό το εξάμηνο, να εκδώσει προσκλήσεις για τη σύνοδο κορυφής της Πράγας».

Αν η Ελλάδα και η Γαλλία δεν αντιταχθούν, ο Τούρκος πρόεδρος Ρ.Τ. Ερντογάν θα πετύχει, στις 7 Οκτωβρίου, μία μεγάλη νίκη στη σύνοδο της Πράγας.

Επομένως, με τα -μέχρι στιγμής- δεδομένα και με γνωστές τις ισορροπίες μεταξύ των ισχυρών μελών της Ε.Ε., οι εξελίξεις κινούνται σε βάρος των ελληνικών συμφερόντων. Γι’ αυτό, το μείζον ερώτημα είναι αν ο κ. Μητσοτάκης θα κινηθεί αποτελεσματικά -σε περίοδο ιστορικής κορύφωσης των προκλήσεων της Τουρκίας- προς αποκλεισμό του κ. Ερντογάν από τη σύνοδο της ΕΠΚ και την αποτροπή του πλεονεκτήματος που θα αποκτήσει. Γιατί είναι εύκολο και εύηχο ο Πρωθυπουργός να αναφωνεί στη ΔΕΘ «κύριε Ερντογάν, τα νταηλίκια γιοκ», αλλά χρησιμότερο να το επαναλάβει και δυσκολότερο να το υλοποιήσει στο εξωτερικό.

Η συμμετοχή του κ. Ερντογάν θα σημαίνει ότι, βραχυπρόθεσμα, η Αθήνα δεν θα πείθει για την τουρκική επιθετικότητα, όταν η Ε.Ε. (και η ίδια η ελληνική κυβέρνηση) θα καλούν, πανηγυρικά, στην ΕΠΚ έναν ξένο ηγέτη που απειλεί εθνικό και ευρωπαϊκό έδαφος. Και, μακροπρόθεσμα, δεν υπάρχουν ψευδαισθήσεις ότι η πρόσκληση του κ. Ερντογάν στη σύνοδο της Πράγας προδικάζει τη συνέχιση των επαφών μαζί του στο νέο πλαίσιο της ΕΠΚ και, εμμέσως, με την ίδια την Ε.Ε παρά τις διακηρύξεις για απόλυτο διαχωρισμό των δύο ευρωπαϊκών οντοτήτων.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Δημοκρατία” στις 12 Σεπτεμβρίου 2022