Ήταν αρχές Ιουνίου, πριν από μόλις τέσσερις μήνες, όταν το Ισραήλ έστειλε την πλατφόρμα εξόρυξης Energean Power (της ελληνικής Energean) στο πεδίο Karish στην ανατολική Μεσόγειο, προκαλώντας την οργή του Λιβάνου που διεκδικεί ως δικό του το βόρειο τμήμα του εν λόγω κοιτάσματος.

Η πλευρά του Λιβάνου είχε τότε μιλήσει για «επιθετική ενέργεια» εκ μέρους του Ισραήλ. Η Χεζμπολάχ είχε μάλιστα προχωρήσει ακόμη παραπέρα, απειλώντας να πλήξει με πυραύλους την πλωτή πλατφόρμα, την οποία είχε «λοκάρει» όπως έλεγε, αποκηρύσσοντας παράλληλα ως «κόκκινη γραμμή» την άντληση φυσικού αερίου από το εν λόγω τεμάχιο που βρίσκεται βορείως των κοιτασμάτων Λεβιάθαν και Ταμάρ.

Περνώντας από τη θεωρία στην πράξη, πίσω στις αρχές Ιουλίου, η Χεζμπολάχ όντως έστειλε και το Ισραήλ όντως κατέρριψε τρία – προερχόμενα από τον Λίβανο, μη οπλισμένα – drones όταν εκείνα επιχείρησαν να προσεγγίσουν το τεμάχιο Karish. Για την ιστορία, το ένα από αυτά τα UAVs επλήγη από ισραηλινό F-16, και τα άλλα δύο με πυραύλους Barak 8 από κορβέτα Sa’ar 5 Class INS Eilat. «Το μήνυμα εστάλη», είχε διαμηνύσει τότε η Χεζμπολάχ. Το μήνυμα εξουδετερώθηκε, αντέτεινε από την πλευρά του το Ισραήλ.

Κι όμως, μόλις τέσσερις μήνες μετά, το κλίμα μοιάζει σαν να έχει αλλάξει.

Το περασμένο Σάββατο, 1η Οκτωβρίου, ο πρόεδρος του Λιβάνου Μισέλ Αούν έλαβε από την πρέσβη των ΗΠΑ στη Βηρυτό, Ντόροθι Σέι, πρόταση του Αμερικανού διαμεσολαβητή Άμος Χόχσταϊν για την οριοθέτηση των διαφιλονικούμενων θαλασσίων συνόρων μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου. Την ίδια ημέρα, ο Χασάν Νασράλα της Χεζμπολάχ μίλησε δημοσίως υπέρ (!;!) της αμερικανικής πρότασης που αποτελεί, όπως είπε, «ένα πολύ σημαντικό βήμα» το οποίο ανοίγει νέους, πολλά υποσχόμενους ορίζοντες για τον λαό του Λιβάνου διασώζοντας τη χώρα από την (σ.σ. οικονομική) κρίση στην οποία εκείνη έχει βυθιστεί. Σημειώνεται πως ο ίδιος ο Νασράλα, μόλις λίγους μήνες νωρίτερα, απειλούσε να τινάξει στον αέρα τις πλατφόρμες εξόρυξης των ισραηλινών στη Μεσόγειο…

Αλλά και η ηγεσία του Ισραήλ από την πλευρά της, ο πρωθυπουργός Γιαΐρ Λαπίντ και ο υπουργός Άμυνας Μπένι Γκαντς, θα έσπευδαν μέσα στο Σαββατοκύριακο να καλωσορίσουν την πρόταση του Χόχσταϊν αφήνοντας να εννοηθεί πως εάν την αποδεχθεί ο Λίβανος τότε θα την αποδεχθούν και εκείνοι.

Το αμερικανικό The Hill μας είχε προϊδεάσει ήδη από τις 24 Σεπτεμβρίου, όταν έγραφε ότι «η κυβέρνηση Μπάιντεν βρίσκεται στα πρόθυρα μιας σημαντικής εξέλιξης στη Μέση Ανατολή καθώς επιδιώκει αθόρυβα μια συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου για τα θαλάσσια σύνορα». «Οι διαπραγματεύσεις φαίνεται πως πλησιάζουν στη γραμμή του τερματισμού έπειτα και από τις εντατικές συνομιλίες μεταξύ Αμερικανών, Ισραηλινών και Λιβανέζων αξιωματούχων που πραγματοποιήθηκαν στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη […] Εάν επιτευχθεί, μια συμφωνία μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ θα αποτελούσε τεράστια νίκη για τη διπλωματία και την προώθηση της σταθερότητας στη Μέση Ανατολή από την κυβέρνηση Μπάιντεν», έγραφε η Λόρα Κέλι στο The Hill.

Τι προβλέπει η συμφωνία;

Εάν τελικά συμφωνηθούν επισήμως όσα έχουν διαρρεύσει στον Τύπο (Times of Israel, Al Jazeera κ.ά.), τότε Ισραήλ και Λίβανος αποκτούν κοινώς αποδεκτά θαλάσσια σύνορα στην ανατολική Μεσόγειο με ό,τι αυτό συνεπάγεται (βλ. κοινώς αποδεκτά όρια ΑΟΖ – υφαλοκρηπίδας).

Βάσει όσων έχουν δει μέχρι στιγμής το φως της δημοσιότητας, το Ισραήλ κρατά το τεμάχιο Karish στην ολότητά του, και ο Λίβανος κρατά το τεμάχιο Qana στο μεγαλύτερο μέρος του (για το κομμάτι του Qana που θα βρίσκεται εντός της ισραηλινής ΑΟΖ, το Ισραήλ θα παίρνει μερίδιο από τα κέρδη που θα προέρχονται από την εμπορική εκμετάλλευση).

Η χρονική συγκυρία

Η συγκυρία είναι από πολλές απόψεις κρίσιμη καθώς ο χρόνος μετρά αντίστροφα. Το Ισραήλ οδεύει προς πρόωρες εκλογές την 1η Νοεμβρίου, ενώ ο Λιβανέζος πρόεδρος Μισέλ Αούν οδεύει προς την έξοδο καθώς η θητεία του ολοκληρώνεται στις 31 Οκτωβρίου.

Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, που διεκδικεί την επιστροφή του στην πρωθυπουργία του Ισραήλ με την παράταξη Likud, έχει ήδη σπεύσει να αποκηρύξει την πρόταση Χόχσταϊν ως μειοδοτική στρέφοντας τα προεκλογικά του πυρά ενάντια στους πολιτικούς του αντιπάλους κ.κ. Λαπίντ (παράταξη Yesh Atid) και Γκαντς (HaMahane HaMamlakhti).

Συμπεράσματα

Ανοιγμάτων συνέχεια από το Ισραήλ: Στον απόηχο πια των Συμφωνιών του Αβραάμ, το Ισραήλ παρουσιάζεται να συνεχίζει το «άνοιγμα» στη γειτονιά του, εάν όχι εγκαθιδρύοντας ή αποκαθιστώντας δεσμούς τότε λειαίνοντας διαφορές και προετοιμάζοντας το έδαφος για πιθανές μελλοντικές συγκλίσεις. Σημαντική σημείωση: Στα μάτια των Ισραηλινών μια συμφωνία με τον Λίβανο για την ΑΟΖ θα περιόριζε σταδιακά την εξάρτηση της Βηρυτού από την Τεχεράνη και συνακόλουθα την ιρανική επιρροή εντός του Λιβάνου.

Ρεαλπολιτίκ από τη Χεζμπολάχ; Αντιμέτωπη ούσα με μια σοβαρότατη οικονομική κρίση όπως είναι εκείνη που ταλανίζει τον Λίβανο τα τελευταία χρόνια, η Χεζμπολάχ δείχνει πια να ανοίγεται στο ενδεχόμενο συμβιβασμών. Στόχος της: να (από)δείξει πως πορεύεται πια με γνώμονα όσα πραγματικά συμφέρουν τον λαό του Λιβάνου και όχι απλώς ως proxy του Ιράν στη διεθνή σκηνή, όπως σημειώνει σε ανάλυσή του καταριανό Al Jazeera.

Θέλειν εστί δύνασθαι – Where there’s a will there’s a way: Θα μπορούσαν δύο χώρες χωρίς διπλωματικούς δεσμούς, που είναι σε πόλεμο, να καταφέρνουν να συμφωνήσουν σε κοινά σύνορα; Πως; Μέσω διαμεσολάβησης (Άμος Χόχσταϊν) αλλά και με άλλους τρόπους. Η ισραηλινή πλευρά έχει, για παράδειγμα, αφήσει να εννοηθεί πως πρόκειται να διαπραγματευτεί εκκρεμότητες όχι με τον Λίβανο άμεσα αλλά με τον γαλλικό ενεργειακό κολοσσό της Total που έχει αναλάβει την αποστολή της ανάπτυξης ενεργειακών κοιτασμάτων για λογαριασμό του Λιβάνου. Ειρήσθω εν παρόδω, Ισραηλινός αξιωματούχος λέγεται, σύμφωνα με το Reuters, πως μετέβη στο Παρίσι την περασμένη Δευτέρα, 3 Οκτωβρίου, προκειμένου να συναντήσει από κοντά στελέχη της Total.

Παλαιές προτάσεις επανέρχονται στο τραπέζι: Η προωθούμενη εν έτει 2022 συμβιβαστική συμφωνία για τις θαλάσσιες οριοθετήσεις είναι κοντά στην επονομαζόμενη γραμμή Χοφ (Hof line), όπως είναι γνωστή η γραμμή – σύνορο που είχε προτείνει ο Αμερικανός πάλαι ποτέ διαμεσολαβητής Φρέντερικ Χοφ… το 2012.

Με το βλέμμα στραμμένο (και) στην απεξάρτηση από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες: Τα ενεργειακά κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου θα μπορούσαν να αρχίσουν κάποια στιγμή να στέλνουν αέριο και στην Ευρώπη. Όσο μεγαλύτερα είναι, δε, συνολικά αυτά τα εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα, τόσο περισσότερες θα είναι και οι δυνατότητες διαφοροποίησης του ενεργειακού εφοδιασμού.

Τι θα μπορούσε να σημαίνει, όμως, μια συμφωνία Ισραήλ – Λιβάνου για τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή;

Θα μπορούσε, άραγε, να συμβάλει στο «ξεκλείδωμα» και άλλων εκκρεμοτήτων, για παράδειγμα μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ (βλ. διαφωνίες για κοίτασμα Αφροδίτη – Γισάι) ή Κύπρου και Λιβάνου;

Ο Άμος Χόχσταϊν πάντως γνωρίζει πολύ καλά τα ενεργειακά Ελλάδας, Κύπρου και Ανατολικής Μεσογείου, όπως άλλωστε και ο πρώην πρέσβης στην Αθήνα Τζέφρι Πάιατ που είναι πλέον βοηθός υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ αρμόδιος για την Ενέργεια.

Το κρίσιμο, ωστόσο, στην παρούσα φάση θα είναι να μπορέσει να επιτευχθεί τελικώς μια συμφωνία Ισραήλ – Λιβάνου για τις θάλάσσιες οριοθετήσεις.

Από την πλευρά της Βηρυτού έρχονται πάντως τα τελευταία 24ωρα μεταξύ άλλων και διαρροές που θέτουν ενστάσεις αναφορικά με κάποια από τα σημεία της συμβιβαστικής πρότασης του Χόχσταϊν, ενώ το Ισραήλ από την άλλη πλευρά διαμηνύει πως θα προχωρήσει κανονικά με την εκμετάλλευση του κοιτάσματος Karish… είτε οι Λιβανέζοι συμφωνήσουν είτε όχι.