Διαβάζουμε -εδώ και χρόνια- ότι η διεθνής σκηνή έχει εισέλθει σε μια νέα φάση πολυπολισμού, που αφήνει πίσω τον διπολισμό της ψυχροπολεμικής περιόδου και τη μονοπολική (βλ. αμερικανική) κυριαρχία της δεκαετίας του 1990 που τον διαδέχθηκε. Τα γεγονότα (η γιγάντωση της Κίνας μετά το 2001, η επιστροφή της Ρωσίας στη διεθνή σκηνή μετά το 1999, ο τουρκικός αναθεωρητισμός, η άνοδος της Ινδίας, η διαφοροποίησης της σαουδαραβικής οικονομίας, η γέννηση του καλούμενου «άξονα της αντίστασης» των ιρανικών proxies κ.ά.) δείχνουν να το επιβεβαιώνουν.

Τον περασμένο Ιούνιο γράφαμε στο Α&Δ για τις «μεσαίες δυνάμεις» που «αναδύονται ισχυρότερες και αλλάζουν τους συσχετισμούς» στη διεθνή σκηνή. Σύμφωνα με τον Κλιφ Κάπτσαν, πρόεδρο του Eurasia Group, τέτοιου τύπου δυνάμεις ήταν/είναι η Βραζιλία, η Ινδία, η Ινδονησία, η Σαουδική Αραβία, η Νότια Αφρική και η Τουρκία.

Η Κίνα από την άλλη πλευρά, «παίζει» πια ξεκάθαρα στην κατηγορία των «μεγάλων», ενώ το Ισραήλ επαναβεβαιώνει τη στρατιωτική του υπεροχή και η Ρωσία δείχνει τα δόντια της μέσω Ουκρανίας.

Αλλά και σε επίπεδο «συλλογικοτήτων», οι BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική) μεγαλώνουν αποκτώντας νέα μέλη (την Ινδονησία, την Αίγυπτο, την Αιθιοπία, το Ιράν, τα ΗΑΕ), ενώ οι αριθμητικά μεγαλύτερες ομάδες στον ΟΗΕ είναι εκείνες της Αφρικανικής Ένωσης και των αναπτυσσόμενων G-77.

Εάν, όμως, ισχύει αυτός ο διεθνοπολιτικός πολυπολισμός, τότε μήπως ο Ντόναλντ Τραμπ θα έπρεπε να ανησυχεί;

Εάν υπάρχουν πολλοί αναδυόμενοι πόλοι ισχύος πια στη διεθνή σκηνή, τότε οι εταίροι των ΗΠΑ, που τώρα πιέζονται από τον Τραμπ (δασμολογικά και όχι μόνο), θα μπορούσαν θεωρητικά να στραφούν σε άλλους πόλους και να αποδεσμευτούν -σε έναν βαθμό τουλάχιστον- από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Χώρες όπως ο Παναμάς, το Μεξικό και ο Καναδάς είναι γεωγραφικά πολύ κοντά στις Ηνωμένες Πολιτείες για να «απομακρυνθούν», θα μπορούσε να αντιτείνει κανείς. Τι γίνεται, όμως, με την Αφρική (τις χώρες της οποίας ο Τραμπ είχε παλαιότερα χαρακτηρίσει «απόπατους»), την Ασία αλλά και την Ευρώπη;

Για την ιστορία… οι πολιτικά «καλύτεροι φίλοι» του Ντόναλντ Τραμπ σήμερα στην Ευρώπη -η Ιταλία και η Ουγγαρία- είχαν στο πρόσφατο παρελθόν σπεύσει να συσφίξουν τους δεσμούς τους με την Κίνα, την οποία όμως ο Τραμπ αντιμετωπίζει ως «απειλή».

«Η Ιταλία ήταν η πρώτη -και μοναδική- χώρα της G7 που υπέγραψε, ήδη από το 2019, μνημόνιο συνεργασίας με το Πεκίνο στο πλαίσιο της κινεζικής πρωτοβουλίας Belt and Road», γράφαμε στο Α&Δ τον Σεπτέμβιο του 2023. Η σχέση αυτή δεν ισχύει πια, καθώς η Ιταλία αποχώρησε από την κινεζική πρωτοβουλία Belt and Road-BRI, πλην όμως όσα είχαν συμβεί παραμένουν ως «προηγούμενο» το οποίο φανερώνει διαθέσεις και δυνατότητες. Όσο για την Ουγγαρία του Βίκτορ Ορμπαν, εκείνη συνέχιζε μέχρι και πριν από λίγους μήνες να ενισχύει και να αναβαθμίζει την «παντός καιρού» ολοκληρωμένη, στρατηγική εταιρική σχέση που έχει συνάψει με την Κίνα ήδη από το 2017.

Αλλά και στη Γερμανία, το AfD, το οποίο τώρα προμοτάρει ο Μασκ ενόψει των ομοσπονδιακών εκλογών της 23ης Φεβρουαρίου, κηρύττει την αποκατάσταση των ενεργειακών συνδέσεων με τη Ρωσία (βλ. σενάρια επαναλειτουργίας Nord Stream) που εν μέρει διακόπηκαν λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.

Ο Τραμπ από την άλλη πλευρά, ζητεί από τους Ευρωπαίους να αυξήσουν τις αγορές υδρογονανθράκων από τις ΗΠΑ. Αυτές οι αγορές, όμως, αυξήθηκαν ακριβώς λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στα ρωσικά συμφέροντα με φόντο αυτόν τον πόλεμο… Γίνεται οι Ευρωπαίοι να αυξήσουν τις αγορές ενέργειας από τις ΗΠΑ, ενώ αποκαθιστούν παράλληλα τις σχέσεις τους με τη Ρωσία όπως ζητούν το (ρωσόφιλο) AfD και ο Ορμπαν; Πολύ δύσκολα…

Αλλά και εκτός ΕΕ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που προς το παρόν δεν τα έχουν βρει με τους Αμερικανούς για τα F-35, είχαν παρουσιαστεί για παράδειγμα να εξετάζουν το ενδεχόμενο αγοράς μαχητικών αεροσκαφών J-20 από την Κίνα από την οποία έχουν άλλωστε ήδη αγοράσει εκπαιδευτικά L-15…

Σε ανάλογο πνεύμα, η Αίγυπτος θα ανακοίνωνε προ μηνών ότι πρόκειται να αντικαταστήσει τα αμερικανικά F-16 με κινεζικά J-10C…

Με άλλα λόγια, επιλογές υπάρχουν…

Τα πρώτα δείγματα γραφής του Ντόναλντ Τραμπ στη διεθνή σκηνή θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν αν μη τι άλλο «θορυβώδη».

Οι «προσφορές» προσάρτησης του Καναδά και «εξαγοράς» της Γροιλανδίας ηχούν ως απειλές βγαλμένες από το αποικιοκρατικό παρελθόν, ενώ το εκβιαστικό χαρτί της επιβολής αυξημένων δασμών θυμίζει διπλωματία κανονιοφόρων. Πόσο πιθανό είναι όλα αυτά να αποξενώσουν κάποιους από τους εταίρους και τους συμμάχους των ΗΠΑ; Και πού θα μπορούσαν να στραφούν αυτοί, εάν αποξενωθούν;