Δυνάμεις πυροβολικού, χαρακώματα και νάρκες. Νάρκες, χαρακώματα και δυνάμεις πυροβολικού. Όχι, δεν μεταφερθήκαμε πίσω στον χρόνο, στον Α΄ Παγκόσμιο, αλλά στον εν εξελίξει πόλεμο της Ουκρανίας που, έπειτα από 17 μήνες μαχών, εμφανίζει σημάδια κόπωσης και περιχαράκωσης. Παρά τις – ομολογουμένως σαρωτικές – τεχνολογικές εξελίξεις των περασμένων δεκαετιών, ο πόλεμος στην Ουκρανία, η μεγαλύτερη σύρραξη που έχει ζήσει η Ευρώπη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο, παραμένει σε έναν βαθμό… κολλημένος στο παρελθόν.

«Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει καταστεί πόλεμος πυροβολικού. Οι σταθερές γραμμές του μετώπου και το περιορισμένο πεδίο αεροπορικής ισχύος έχουν δημιουργήσει ένα περιβάλλον όπου η επίγεια δύναμη πυρός υπερέχει των ελιγμών, τουλάχιστον προς το παρόν. Όπλα όπως τα HIMARS και τα Javelins έχουν τραβήξει την προσοχή των μέσων ενημέρωσης αλλά το πυροβολικό εξακολουθεί να είναι ο “βασιλιάς της μάχης”», έγραφαν τον περασμένο Ιανουάριο (2023) οι κ.κ. Τζέιμς Άντερσον και Μαρκ Κάνσιαν στον ιστοχώρο του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS).

«Τα τανκς εξακολουθούν να διαδραματίζουν καθοριστικής σημασίας ρόλο στον σύγχρονο πόλεμο», σημείωνε, από την πλευρά του, ο Ρομπ Λι του Foreign Policy Research Institute, σε άρθρο του για τον ιστοχώρο War on the Rocks τον περασμένο Σεπτέμβριο (2022).

Σχεδόν δέκα μήνες μετά, οι Ουκρανοί επιχειρούν, στο πλαίσιο της αντεπίθεσής τους που στόχο έχει την ανάκτηση εδαφών στον ουκρανικό νότο και στα ανατολικά, να προελάσουν με τεθωρακισμένα μέσα σε ένα τοπίο το οποίο είναι όμως διάσπαρτο με ρωσικές νάρκες.

Ήδη από τον Δεκέμβριο του 2022, υπήρχαν μακροσκελή δημοσιεύματα στον διεθνή Τύπο για τις ρωσικές δυνάμεις που οχυρώνονται περιμένοντας την ουκρανική αντεπίθεση. Η πολυαναμενόμενη ουκρανική αντεπίθεση τελικώς ξεκίνησε στις αρχές του καλοκαιριού («Η ουκρανική αντεπίθεση ξεκίνησε – Και τώρα τι;», γράφαμε στο Α&Δ στις 13 Ιουνίου) και, όπως αποδεικνύεται πια στην πράξη, το μεγαλύτερο πρόβλημα για τους Ουκρανούς είναι οι ρωσικές νάρκες που είναι παντού.

«Μικρές, κρυμμένες και θανατηφόρες: Οι νάρκες εμποδίζουν την αντεπίθεση της Ουκρανίας. Για να κερδίσουν έδαφος, οι ουκρανικές δυνάμεις πρέπει να περάσουν μέσα από ένα πυκνό πεδίο με ρωσικές νάρκες που δεν είχαν φανταστεί πόσο πολλές θα ήταν και πόσο διαφορετικές μεταξύ τους», γράφει ο ανταποκριτής των New York Times στην Ουκρανία, Αντριου Κρέιμερ. «Οι νάρκες αποτελούν εδώ και καιρό βασικό στοιχείο του ρωσικού πολέμου καθώς είχαν χρησιμοποιηθεί εκτενώς στο Αφγανιστάν και στην Τσετσενία αλλά και σε προηγούμενες φάσεις των μαχών στην Ουκρανία.

Ωστόσο, τα ναρκοπέδια πια στη νότια Ουκρανία είναι πολύ μεγαλύτερα και περισσότερο περίπλοκα. Τα πεδία που πρέπει να διασχίσουν οι ουκρανικές δυνάμεις είναι γεμάτα με δεκάδες τύπους από νάρκες – κατασκευασμένες από πλαστικό (σ.σ. και άρα «αθέατες» στους ανιχνευτές μετάλλων) και μέταλλο, σε σχήμα τενεκέδων ή κουτιών αναψυκτικού», συνεχίζει, στο άρθρο του, ο πολύπειρος Αμερικανός πολεμικός ανταποκριτής.

Επικαλούμενοι στοιχεία προερχόμενα από τη βάση δεδομένων Oryx, οι New York Times υποστηρίζουν ότι κατά τις πρώτες εβδομάδες της ουκρανικής αντεπίθεσης, ως τα τέλη Ιουνίου, οι ουκρανικές δυνάμεις είχαν «χάσει» στα ναρκοπέδια περίπου 30 (από 28 έως 34) αμερικανικά ΤΟΜΑ τύπου Bradley και περίπου 24 τανκς μεταξύ των οποίων όμως βρίσκονταν και περί τα δέκα γερμανικά Leopard.

«Το μεγαλύτερο εμπόδιο στην αντεπίθεση της Ουκρανίας; Τα ναρκοπέδια», σημειώνει από την πλευρά της η Washington Post. «Δυτικά τεθωρακισμένα όπως τα αμερικανικής κατασκευής οχήματα μάχης Bradley και τα γερμανικά άρματα μάχης Leopard 2 έχουν προσφέρει κάποια προστασία. Όμως, οι νάρκες έθεσαν πολλά οχήματα εκτός λειτουργίας, ανακόπτοντας την ουκρανική προέλαση και αναγκάζοντας τα στρατεύματα να κινηθούν πεζή μέσα από ναρκοπέδια ενώ δέχονται εχθρικά πυρά», σημειώνουν στη δική τους ανάλυση οι Financial Times.

Όσο για την ουκρανική πλευρά (Ζαλούζνι, Ποντόλιακ), εκείνη αναγνωρίζει το πρόβλημα και ζητά από τους Δυτικούς να της στείλουν όσο το δυνατόν περισσότερα συστήματα αποναρκοθέτησης/εξουδετέρωσης ναρκών (αμερικανικά M58 MICLIC, τροποποιημένα φινλανδικά Leopard 2R, τορπίλες Μπανγκαλόρ) και… ακόμη περισσότερα τεθωρακισμένα… ενώ με ενδιαφέρον αναμένεται πια να φανεί εάν θα ωφελήσουν πρακτικά τους Ουκρανούς και τα πυρομαχικά διασποράς που έχουν ξεκινήσει να τους στέλνουν οι ΗΠΑ.