Οι απόψεις διίστανται αναφορικά με τον πραγματικό αριθμό των νεκρών, καθώς άλλοι τους υπολογίζουν σε δεκάδες και άλλοι σε εκατοντάδες. Το γεγονός ωστόσο παραμένει: Το Σαββατοκύριακο της Πρωτοχρονιάς, κοντά στην αλλαγή του χρόνου, οι ουκρανικές δυνάμεις έπληξαν, με πυραύλους που εκτοξεύθηκαν από συστήματα HIMARS, χώρο όπου στεγάζονταν Ρώσοι στρατιώτες στην περιοχή Μακίγιφκα, περίπου 15 χιλιόμετρα ανατολικά της πόλης του Ντονέτσκ στην ανατολική Ουκρανία.

Η ρωσική παραδοχή

«…μια επιτροπή διερευνά τις συνθήκες κάτω από τις οποίες έλαβε χώρα το συμβάν. Ωστόσο, είναι προφανές ότι ο κύριος λόγος για αυτό που συνέβη ήταν η μαζική χρήση, παρά την σχετική απαγόρευση, από το προσωπικό κινητών τηλεφώνων… Αυτός ο παράγοντας επέτρεψε στον εχθρό να εντοπίσει και να καθορίσει τις συντεταγμένες της θέσης του στρατιωτικού προσωπικού…», σημειώνει σε ανακοίνωσή του το ρωσικό υπουργείο Άμυνας, ανεβάζοντας τον αριθμό των νεκρών από την ουκρανική επίθεση Ρώσων στρατιωτών στους 89 (αν και το Κίεβο τον τοποθετεί πολύ ψηλότερα, κοντά στους 400).

Σύμφωνα, λοιπόν, με την επίσημη ρωσική ανακοίνωση, οι Ουκρανοί κατάφεραν να εντοπίσουν την θέση των Ρώσων στρατιωτών όταν οι τελευταίοι χρησιμοποίησαν κάποια από τα (ιδιωτικά, συμβατικά) κινητά τους τηλέφωνα.

«Κινητά τηλέφωνα και πεδία μάχης δεν πάνε μαζί» («Cell phones and combat zones don’t mix»), σχολιάζει κατά τρόπο μάλλον καυστικό ο Τζεφ Σόγκολ στο αμερικανικό Task and Purpose.

Το φαινόμενο ωστόσο δεν είναι νέο. Κάθε άλλο. Και εάν πρόκειται όντως για λάθος των Ρώσων στρατιωτών, τότε μιλάμε για ένα λάθος που επαναλαμβάνεται τους τελευταίους μήνες στην Ουκρανία, είτε από άγνοια/αμέλεια λόγω ανεπαρκούς εκπαίδευσης, είτε από ανάγκη (επειδή σε κάποιες περιπτώσεις ενδεχομένως να μην έχουν οι Ρώσοι στη διάθεσή τους άλλα λειτουργικά μέσα/δίκτυα επικοινωνίας).

Τρόποι εντοπισμού

«Η χρήση κινητών τηλεφώνων στα πεδία των μαχών είναι μια πολύ κακή ιδέα», έγραφε και πάλι ο Σόγκολ στο Task and Purpose τον περασμένο… Μάιο (2022), με αφορμή τότε τις αναφορές που ήθελαν τις ουκρανικές δυνάμεις να εξοντώνουν Ρώσους που είχαν προδώσει τις θέσεις τους χρησιμοποιώντας είτε τηλέφωνα που είχαν κλέψει από Ουκρανούς, είτε δικά τους κινητά τηλέφωνα που συνδέονταν όμως με τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα της Ουκρανίας και τις ουκρανικές κεραίες κινητής τηλεφωνίας (με δίκτυα δηλαδή και με κεραίες που οι Ρώσοι δεν έσπευσαν να καταστρέψουν όχι από αμέλεια αλλά για μια σειρά από άλλους πιθανούς λόγους: επειδή θεωρούσαν ότι θα μπορούσαν να τους φανούν χρήσιμα, επειδή θεωρούσαν ότι ο πόλεμος θα τελείωνε γρήγορα και εύκολα για τους ίδιους, επειδή είχαν άλλες προτεραιότητες…).

Οι ουκρανικές δυνάμεις λέγεται, λοιπόν, ότι κατά τους πρώτους μήνες του πολέμου πέρυσι κατάφεραν να στοχοποιήσουν Ρώσους μέσω των κινητών τους τηλεφώνων, είτε με τη μέθοδο του τριγωνισμού (triangulation) βάσει των εγγύτερων σε κάθε περίπτωση κεραιών κινητής τηλεφωνίας, είτε μέσα από εφαρμογές – apps τύπου «Find My iPhone» έαν επρόκειτο για κλεμμένα ουκρανικά iPhone.

Σημειώνεται, ωστόσο, ότι ο εντοπισμός κινητών τηλεφώνων μπορεί να γίνεται πλέον και με συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου στα οποία εντάσσονται και ειδικά εξοπλισμένα drones, όπως σημειώνει ο Κίραν Ντεβάιν σε άρθρο του για το βρετανικό Sky News, αναφέροντας ως παράδειγμα συστήματα όπως είναι το ρωσικό Leer-3.

Social Media

Από εκεί και πέρα, υπάρχουν αναφορές και για Ρώσους ή φιλορώσους εθελοντές που πρόδωσαν τις θέσεις τους κατά λάθος, ανεβάζοντας geotagged φωτογραφίες και αναρτήσεις στα social media (στο ρωσικό VKontakte για παράδειγμα).

Υπενθυμίζεται, δε, ότι τον περασμένο χρόνο είδαν το φως της δημοσιότητας (New York Times) και οι υποκλαπείσες συνομιλίες Ρώσων στρατιωτών που έπαιρναν κατά συμβατικό τρόπο τηλέφωνο πίσω στην πατρίδα από την Μπούτσα όπου βρίσκονταν.

Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν στη διάθεσή τους σύγχρονα συστήματα κρυπτογραφημένης επικοινωνίας (αναλυτές του βρετανικού RUSI αναφέρονταν σε περυσινό τους άρθρο συγκεκριμένα στις συσκευές R-187P1 Azart και R-168-5UN-2 καθώς και στα ουκ ολίγα μοντέλα της σειράς R-168 Akveduk) τα οποία ωστόσο, κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, δεν χρησιμοποιήθηκαν στον βαθμό που θα έπρεπε στην Ουκρανία.

«Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει επαναπροσδιορίσει τον αντίκτυπο που μπορούν να έχουν οι mainstream τεχνολογικές πλατφόρμες στην πρώτη γραμμή των συγκρούσεων», σημειώνει σε άρθρο του το περιοδικό Forbes.

Μετακύλιση ευθυνών

Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι υπήρξαν Ρώσοι σχολιαστές, αναλυτές, ακόμη και πολιτικοί που είδαν με δυσπιστία την πρόσφατη ανακοίνωση του ρωσικού υπουργείου Άμυνας.

Σύμφωνα με τις εν λόγω φωνές, το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας έσπευσε να μετακυλίσει την ευθύνη για την πολύνεκρη επίθεση του περασμένου Σαββατοκύριακου στους ίδιους τους Ρώσους στρατιώτες που έκαναν το λάθος να ανοίξουν τα κινητά τους τηλέφωνα, προκειμένου έτσι να μην στοχοποιηθεί η ρωσική στρατιωτική ηγεσία η οποία έχει όμως λάβει σειρά λάθος αποφάσεων…

Η θέση αυτή δεν είναι, βεβαίως, καινοφανής, καθώς είναι γνωστό και από πρόσφατες συγκρούσεις (όπως ο τελευταίος πόλεμος Αζερμπαϊτζάν-Αρμενίας στο Ναγκόρνο Καραμπάχ) πως το σήμα των κινητών τηλεφώνων λειτουργεί στη πραγματικότητα ως… καταδείκτης για οργανωμένα εχθρικά πυρά.