Μετά από πολλές και πολυετείς αποτυχημένες προσπάθειες ιδιωτικοποίησης -με σειρά άγονων σχετικών διαγωνισμών- η Ελληνική Βιομηχανία Οχημάτων (ΕΛΒΟ) μπαίνει σε μία νέα εποχή με την εξαγορά της από την ισραηλινή Plasan Sasa με τη συνεργασία της, επίσης ισραηλινής, SK Group και του Έλληνα επιχειρηματία Άρη Γλύνη.

Αρχικά, η Plasan εξυπηρετούσε αποκλειστικά την εγχώρια αγορά, κατασκευάζοντας ελαφρά συστήματα θωράκισης για τις IDF που αντιμετώπιζαν επιθέσεις από τις πολιτοφυλακές του Λιβάνου με συμβατικά όπλα και αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς.

Πρόκειται, για μία ακόμη πτυχή της συνεργασίας Ελλάδας-Ισραήλ στον αμυντικό και τεχνολογικό τομέα που, συμπτωματικά, οριστικοποιείται σχεδόν ταυτόχρονα με τη σύμβαση ανάληψης του έργου του Διεθνούς Κέντρου Αεροπορικής Εκπαίδευσης από την ELBIT.

Η πορεία της Plasan, η οποία ιδρύθηκε το 1985 σε ένα μικρό κιμπούτζ στους λόφους της Γαλιλαίας, είναι εντυπωσιακή, καθώς επέτυχε μία από τις ταχύτερες εταιρικές ανόδους στην ιστορία της παγκόσμιας αμυντικής βιομηχανίας.

Τα πρώτα 15 χρόνια, η Plasan εξυπηρετούσε αποκλειστικά την εγχώρια αγορά, κατασκευάζοντας ελαφρά συστήματα θωράκισης υψηλής προστασίας για τις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις (IDF). Οι IDF αντιμετώπιζαν αυξανόμενες απειλές, ειδικά από τις πολιτοφυλακές του Λιβάνου που πραγματοποιούσαν επιθέσεις όχι μόνο με συμβατικά όπλα, αλλά και με αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς (συνήθως, τοποθετημένους στην άκρη των δρόμων) που κατέστρεφαν τα ελαφριά τζιπ τύπου Storm. Η Plasan σχεδίασε σύνθετα πακέτα θωράκισης που μετέτρεψαν τα Storm από ευάλωτα ελαφρά τζιπ σε εξαιρετικά προστατευμένα και ευέλικτα οχήματα. Μόλις η αποτελεσματικότητά τους έγινε αντιληπτή και αποδεδειγμένη επί του πεδίου, η Plasan ανέπτυξε ένα ακόμη υψηλότερο επίπεδο σύνθετης θωράκισης για τα τότε νεοαποκτηθέντα Hummer (Humvees), καθιστώντας τις IDF, ήδη από το 1997, τον πρώτο στρατό στον κόσμο με ασφαλέστατα οχήματα του συγκεκριμένου τύπου, σώζοντας ζωές από τα καταστροφικά θραύσματα των βόμβων.

Το 1999, όταν η τότε κρατική ΕΛΒΟ μαζί με τον κατασκευαστή των Humvees -την αμερικανική AM General- χρειάζονταν θωρακισμένη προστασία για το M1114GR, απευθύνθηκαν στην Plasan.

Το φθινόπωρο του 1999, όταν η τότε κρατική ΕΛΒΟ μαζί με τον κατασκευαστή των Humvees -την αμερικανική AM General- χρειάζονταν θωρακισμένη προστασία για το M1114GR, που θα έφερε το αντιαρματικό Kornet, απευθύνθηκαν στην Plasan. Πράγματι, το 2002, η Plasan σχεδίασε ένα μοναδικό θωρακισμένο θάλαμο για τα ελληνικά Hummer και τον κατασκεύασε, μαζί με την ΕΛΒΟ, στις εγκαταστάσεις της τελευταίας στη Θεσσαλονίκη. Το πρωτότυπο όχημα, που προέκυψε, άλλαξε το μέλλον της ισραηλινής εταιρίας. Συνδυάζοντας τα σύνθετα υλικά και τις βαλλιστικές γνώσεις που αναπτύχθηκαν την προηγούμενη δεκαετία για τις IDF, καθώς και την εμπειρία του ελληνικού προγράμματος μαζί με νέες δυνατότητες σχεδιασμού οχημάτων, η Plasan είχε πια ενταχθεί στην παγκόσμια αμυντική αγορά με μια καινοτόμο ολιστική προσέγγιση στα θωρακισμένα οχήματα.

Το πρόβλημα της ανεπαρκούς θωράκισης έναντι των εκρηκτικών μηχανισμών στο Ιράκ, εκτός από στρατιωτικό, έγινε γρήγορα και πολιτικό-κοινωνικό με τις δημόσιες διαμαρτυρίες οικογενειών στρατιωτικών προς τον τότε υπουργό Άμυνας των ΗΠΑ, Ντ. Ράμσφελντ, που είχε απαντήσει πως «πας στον πόλεμο με τα μέσα που διαθέτεις».

Η αγορά των ΗΠΑ

Δεν χρειάστηκε πολύς χρόνος, για να παρατηρήσουν και οι Αμερικανοί τα πλεονεκτήματα της Plasan. Οι δυνάμεις των ΗΠΑ εισέβαλαν, το 2003, στο εκρηκτικό τοπίο του Ιράκ απροετοίμαστες για το τι θα αντιμετώπιζαν από τις ένοπλες αντιστασιακές ομάδες που συγκροτήθηκαν μετά τη διάλυση του κόμματος Μπάαθ και του κρατικού μηχανισμού. Το πρόβλημα, εκτός από στρατιωτικό, έγινε γρήγορα και πολιτικό-κοινωνικό με τις δημόσιες διαμαρτυρίες οικογενειών στρατιωτικών προς τον τότε υπουργό Άμυνας των ΗΠΑ, Ντ. Ράμσφελντ, που είχε απαντήσει πως «πας στον πόλεμο με τα μέσα που διαθέτεις». Γιατί, ακολουθώντας τα παλιά δόγματα για φάλαγγες με οχήματα βαριάς θωράκισης μπροστά και με μη προστατευμένα-μη θωρακισμένα φορτηγά πίσω, οι αμερικανικές δυνάμεις ανακάλυψαν, γρήγορα και με δυσάρεστο τρόπο, ότι στις απέραντες ερήμους της Μέσης Ανατολής δεν υπάρχει εμπροσθοφυλακή ή οπισθοφυλακή. Τα HMMWV και τα φορτηγά μεταφοράς προσωπικού και εφοδίων γίνονταν, καθημερινά, στόχοι βλημάτων RPG, ναρκών και ισχυρότατων αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών, αλλά η Plasan, ως «βετεράνος» του πολέμου του Λιβάνου, ήξερε πολύ καλά πώς να προτείνει λύσεις προστασίας.

Σε χρόνο ρεκόρ, η Plasan ανέπτυξε κιτς για το M-915 Line-Haul και, αργότερα, για το Oshkosh MTVR, μερικά από τα οποία στάλθηκαν απευθείας στο πεδίο και τοποθετήθηκαν από το τεχνικό προσωπικό των ΗΠΑ στο μεγάλο στόλο φορτηγών που βρισκόταν στο Ιράκ. Μέσα σε λίγους μήνες από τις παραγγελίες, η θωράκιση της Plasan έσωζε ζωές στο Ιράκ. Μέσα σε 12 μήνες, είχαν παρασχεθεί 1000 κιτς και πολλές χιλιάδες ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια.

Η Plasan ανέπτυξε κιτς για το M-915 Line-Haul (αριστερά) και, αργότερα, για το Oshkosh MTVR (δεξιά), μερικά από τα οποία στάλθηκαν απευθείας στο πεδίο και τοποθετήθηκαν από το τεχνικό προσωπικό των ΗΠΑ στο μεγάλο στόλο φορτηγών που βρισκόταν στο Ιράκ.

Για την Plasan, αυτή ήταν μόνο η αρχή μιας -άνευ προηγουμένου- περιόδου ανάπτυξης και τεχνολογικής προόδου. Για την πραγματική αντιμετώπιση της συνεχώς αυξανόμενης απειλής, ήταν απαραίτητο να δημιουργηθεί ένα όχημα ειδικά σχεδιασμένο για την προστασία των επιβατών του. Η απλή προσθήκη θωράκισης σε ήδη φορτωμένα φορτηγά δεν ήταν αρκετή, για να αντιμετωπίσει τόσο μεγάλες εκρήξεις. Τα υπάρχοντα «συγκολλημένα» οχήματα χάλυβα MRAPs (Mine Resistant Ambush Protected) δεν ήταν ακόμα σε θέση να παραχθούν μαζικά και με τους ρυθμούς που ήταν απαραίτητοι για την κάλυψη της ζήτησης. Τον Οκτώβριο του 2006, η Plasan άρχισε να μελετά ένα σχέδιο για ένα νέο, «επαναστατικής μορφής» όχημα. Συνδύασε προηγμένα υλικά και μηχανική με μια καινοτόμο αρχιτεκτονική ιδέα που η Plasan αποκαλεί “Kitted Hull”. Χωρίζοντας το όχημα σε ένα (εύκολο στη συναρμολόγηση) συγκολλημένο κιτ σύνδεσης, η προσέγγιση της Plasan θα επέτρεπε τη γρήγορη παραγωγή και συναρμολόγηση του κύτους του MRAP σε μια παραδοσιακή γραμμή κατασκευής φορτηγών, αντί να συγκολλώνται αργά τα τεράστια κομμάτια του.

Tο Φεβρουάριο του 2007, εστάλησαν τα πρωτότυπα στη συνεργάτιδα εταιρία της Plasan στις ΗΠΑ γι’ αυτό το έργο, τη Navistar στο Ιλινόις, και τον Απρίλιο υποβλήθηκαν σε αυστηρά τεστ στο Κέντρο Δοκιμών του U.S. Army στο Αμπερντίν του Μέριλαντ. Εντυπωσιασμένος τόσο από το πολύ υψηλό επίπεδο προστασίας, όσο και από την εγγενή αποκατάσταση του Kitted Hull, ο αμερικανικός στρατός έκανε παραγγελία για 1.200 οχήματα τον Ιούνιο του 2007, μόλις 9 μήνες μετά τα πρώτα σχέδια της Plasan. Ενώ οι ανταγωνιστές πρότειναν συμβόλαια με σταδιακή μηνιαία αύξηση παραγωγής και παραδόσεων, ώστε μετά από ένα χρόνο να επιτευχθεί επίπεδο 200 οχημάτων το μήνα, η Plasan, μαζί με τη Navistar, κατάφεραν να φτάσουν, πολύ γρήγορα, τα 500 οχήματα το μήνα. Μέχρι το τέλος του 2007 είχε κατασκευαστεί και το όχημα, γνωστό ως Navistar MaxxPro MRAP. Τα επόμενα χρόνια, η παραγωγή του έγινε μαζική και η χρήση του, από το Σώμα Πεζοναυτών και το Στρατό των ΗΠΑ, έσωσε αμέτρητες ζωές.

Σε συνεργασία με την αμερικανική Navistar, η Plasan κατασκεύασε, στα τέλη του 2007, το όχημα Navistar MaxxPro MRAP που χρησιμοποιήθηκε ευρέως τα επόμενα χρόνια από το Σώμα Πεζοναυτών και το Στρατό των ΗΠΑ.

Αυτή η, άνευ προηγουμένου, διαδικασία ανάπτυξης επαναλήφθηκε, μόλις ένα χρόνο αργότερα, κατ’ εφαρμογή διδαγμάτων και νέων υπολογιστικών δυνατοτήτων προσομοίωσης έκρηξης. Μαζί, επίσης, με τα αποτελέσματα εκατοντάδων δοκιμών «ζωντανής» έκρηξης, η Plasan σχεδίασε το M-ATV για το Oshkosh, επιτυγχάνοντας επίπεδα προστασίας MRAP σε όχημα που ζύγιζε 40% λιγότερο και κατασκευάστηκε με τον πρωτοποριακό ρυθμό των 1.000 οχημάτων το μήνα. Με δεκάδες χιλιάδες οχήματα στο πεδίο, η Plasan ήταν πλέον ο κορυφαίος σχεδιαστής και κατασκευαστής λύσεων επιβίωσης στον κόσμο.

Για τα εξαιρετικά επιτεύγματά της, η Plasan τιμήθηκε, το 2017, με το βραβείο Red Ball Express από το NDIA των ΗΠΑ (National Defense Industrial Association). Ήταν η πρώτη ξένη εταιρεία, στην ιστορία, που έλαβε το συγκεκριμένο βραβείο.

Το Thales Hawkei (συνεργασία της Thales Australia και της Plasan) είναι υπερσύγχρονο, προσφέροντας το ίδιο επίπεδο προστασίας MRAP.

Η ανάπτυξη στην Αυστραλία

Το επόμενο μεγάλο άλμα για την Plasan ήταν το όχημα Thales Hawkei για την Thales Australia (τμήμα του γνωστού γαλλικού ομίλου Thales). Η στενή συνεργασία με την Thales επί ενός εντελώς καινούριου προγράμματος, χωρίς τις πιέσεις μιας επείγουσας επιχειρησιακής απαίτησης, επέτρεψε στην Plasan να βελτιστοποιήσει τη λύση. Εργάστηκε επιμελώς σε όλες τις πτυχές του σχεδιασμού, για να δημιουργήσει ένα υπερσύγχρονο όχημα, προσφέροντας το ίδιο επίπεδο προστασίας MRAP σε οχήματα ελαφρύτερα των 8 τόνων. Τώρα πια, που το όχημα έχει παραχθεί για τον Αυστραλιανό Στρατό, το Hawkei θεωρείται κάτι σαν εθνικό προϊόν. Ωστόσο πρόκειται περί ενός προϊόντος που δεν θα ήταν επιτυχημένο, χωρίς τη θεμελιώδη συμβολή της Plasan στο σχεδιασμό, τα υλικά και τη λύση θωράκισης κατά εκρήξεων.

H εξαγορά της ΕΛΒΟ από την Plasan συμπίπτει, χρονικά, με την ανάληψη του έργου του Διεθνούς Κέντρου Αεροπορικής Εκπαίδευσης από την ELBIT, αποδεικνύοντας την αναβάθμιση της αμυντικής και τεχνολογικής συνεργασίας Ελλάδας-Ισραήλ. Στη φωτογραφία, ο πρεσβευτής του Κράτους του Ισραήλ στην Αθήνα, Γιόσι Αμράνι.

Κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου στα τέλη της δεκαετίας του 2010, η Plasan επέκτεινε τις δυνατότητές της πολύ ευρύτερα από τον παραδοσιακό τομέα της, των θωρακίσεων. Η παγκόσμια παρουσία της υποστηριζόταν από μια τεράστια προσπάθεια στον τομέα έρευνας και ανάπτυξης και οι καρποί της αρχίζουν να φαίνονται τώρα. Εκτός από τα πολύ υψηλότερα επίπεδα προστασίας (Stanag 5, 6 και μεταγενέστερα), η Plasan διαθέτει τεχνολογίες, όπως η Πολυλειτουργική Θωράκιση (MFA) που ενσωματώνει αισθητήρες στη θωράκιση, για να παρέχει στο πλήρωμα επίγνωση της κατάστασης και δυνατότητες ανίχνευσης πιθανού πλήγματος. Η Plasan έχει παθητικές λύσεις για τα RPG με τα λεγόμενα «απορροφητικά» καθίσματα και δάπεδα για προστασία από εκρήξεις και πολλές άλλες τεχνολογίες που μπορούν να ενσωματωθούν σε υπάρχοντα ή νέα οχήματα.