Πέντε χρόνια συμπληρώνονται από το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 στη γείτονα Τουρκία. Πέντε χρόνια πυκνών εξελίξεων, κλιμακούμενης τουρκικής επιθετικότητας και εκβιασμών. Με το καθεστώς Ερντογάν να κινείται διαχρονικά «στο κόκκινο», ποντάροντας σε προβολές ισχύος, στη δημιουργία τετελεσμένων (δια της ισχύος) και στην εργαλειοποίηση της κλιμακούμενης έντασης (αλλά και των περιθωρίων αποκλιμάκωσης που προσφέρει κατά περίπτωση η όποια προηγειθείσα κλιμάκωση).

Βαρύ το πρόσφατο παρελθόν στα ελληνοτουρκικά

Ειδικά στα ελληνοτουρκικά, ο κατάλογος των προκλήσεων βαρύς: ένταση και «λάσπη» για τους «οχτώ» και τους φερόμενους ως «γκιουλενιστές» που έχουν βρει «καταφύγιο» στην Ελλάδα – διακοπή των διερευνητικών επαφών – τουρκολιβυκό μνημόνιο Ερντογάν/Σάρατζ – τεμενοποίηση της Αγίας Σοφίας – «τουρκική πολιορκία» στον Έβρο – επαναλαμβανόμενες τουρκικές σφήνες μέσω Θράκης – απόπειρα δημιουργίας τετελεσμένων με το Ορούτς Ρέις βαθιά εντός των ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας – υπερπτήσεις πάνω από κατοικημένα ελληνικά εδάφη – πειρατικές κινήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ – προκλητικές φιέστες στο Βαρώσι – ρητορική δύο κρατών στο Κυπριακό – καυγάς εφ’ όλης της ύλης ανάμεσα σε Δένδια και Τσαβούσογλου στην Άγκυρα…

Στη σκιά των ανωτέρω, τα οποία ανωτέρω ορθό θα ήταν να μην ξεχνάμε (όχι για κανένα άλλο λόγο αλλά γιατί το πιο πιθανό είναι πως κάποια στιγμή θα τα ξαναβρούμε μπροστά μας), διερωτάται κανείς τι ακριβώς έδωσε η Τουρκία του Ερντογάν για να μπορεί να διαφημίζει το «ήσυχο καλοκαίρι» του 2021 ως κίνηση καλής θέλησης από την πλευρά της.

Στη σκιά των ανωτέρω τα οποία ορθό θα ήταν να μην ξεχνάμε, διερωτάται παράλληλα κανείς πόση βάση (όχι απλώς επικοινωνιακή αλλά ουσιαστική) μπορεί να έχουν και όσα εσχάτως διαρρέει – μέσω ανταποκριτών – η τουρκική πλευρά στον ελληνικό Τύπο περί πιθανής προσφυγής στη Χάγη ή σε άλλο διεθνές δικαιοδοτικό όργανο. Θα ήταν όντως διατεθειμένη η τουρκική πλευρά να συζητήσει το ενδεχόμενο προσφυγής στη Χάγη με ΜΟΝΑΔΙΚΟ επίδικο το θέμα των θαλασσίων οριοθετήσεων; Θα ήταν όντως διατεθειμένη η γείτονα να κάνει κάτι τέτοιο… την ώρα που η ίδια σχεδιάζει νέες έρευνες εντός της κυπριακής ΑΟΖ μέσα στο 2021 (σύμφωνα με όσα έγραφαν προ ημερών οι ίδιοι οι ανταποκριτές που τώρα ανακινούν θέμα Χάγης); Και πως ακριβώς εντάσσεται πια η Κύπρος στα τουρκικά σχέδια, εάν λάβει κανείς υπόψη και την επερχόμενη προκλητική φιέστα Ερντογάν στα κατεχόμενα στις 20 Ιουλίου;

«λυπούμαι αλλά»

«…λυπούμαι που λέω ότι δεν έχω δει απτές αποδείξεις της αλλαγής τόσο της συμπεριφοράς της Τουρκίας αλλά και των πεποιθήσεών της», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας στις 09 Ιουλίου, κατά την παρέμβασή του στο 25ο Συνέδριο του Economist. Εάν βέβαια ισχύει κάτι τέτοιο, τότε διερωτάται κανείς γιατί η Αθήνα «συνυπέγραψε» τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 24ης Ιουνίου όπου η ΕΕ «εκφράζει ικανοποίηση για την αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο». Εάν επί της ουσίας δεν υπάρχουν απτές αποδείξεις που να πιστοποιούν μια αλλαγή συμπεριφοράς εκ μέρους της Τουρκίας (και εάν συνεχίσουν να μην υπάρχουν), τότε η Ελλάδα θα πρέπει θεωρητικώς να στραφεί εκ νέου προς την πλευρά της ΕΕ ζητώντας να επιβληθούν στην Άγκυρα κυρώσεις από τη στιγμή που η τελευταία διατηρεί «παράνομη και προκλητική συμπεριφορά έναντι δύο κρατών-μελών» όπως είναι η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία.

«σταδιακό, αναλογικό, αναστρέψιμο»

Υπενθυμίζεται άλλωστε πως και οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι έχουν μεν δηλώσει έτοιμοι, και μάλιστα κατ΄ επανάληψη (τον περασμένο Μάρτιο και εν συνεχεία τον περασμένο Ιούνιο), «να συζητήσουν με την Τουρκία… για την ενίσχυση της συνεργασίας σε διάφορους τομείς κοινού ενδιαφέροντος» αλλά «κατά τρόπο σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο». Ιδού η Ρόδος λοιπόν… ή μάλλον ιδού το Βαρώσι, ιδού και η… μη-αναστρεψιμότητα των τουρκικών προκλήσεων που έχουν απλώσει πια δίχτυα σε βόρειο Ιράκ, Συρία, Λιβύη, νότιο Καύκασο (Ναγκόρνο Καραμπάχ), Αφγανιστάν (διεθνές αεροδρόμιο Καμπούλ), Βαλκάνια και Εύξεινο Πόντο (Ουκρανία), αλλού παίζοντας το χαρτί του νατοϊκού συμμάχου και αλλού το χαρτί του εταίρου χωρών όπως είναι η Ρωσία και το Πακιστάν.

Υψηλά ρίσκα και στροφές 180 μοιρών

Το παίγνιο είναι υψηλού ρίσκου για την Τουρκία του Ερντογάν που (υπερ)επεκτείνεται και διακινδυνεύει ρήξεις σε όλα τα μέτωπα. Ενδεικτική των δυνητικών ρήξεων και η ανακοίνωση που εξέδωσαν προ ημερών οι Ταλιμπάν κάνοντας λόγο για τουρκικές «κατοχικές» δυνάμεις και Τούρκους «εισβολείς», με αφορμή τις εξελίξεις στο διεθνές αεροδρόμιο της Καμπούλ τη λειτουργία του οποίου διεκδικεί πια – στον απόηχο της αποχώρησης των αμερικανικών/νατοϊκών δυνάμεων από το Αφγανιστάν – να αναλάβει η Τουρκία (στέλνοντας ενδεχομένως εκεί ακόμη και Σύριους μισθοφόρους).

Η τουρκική πλευρά έχει αποδείξει ωστόσο στην πράξη και κάτι άλλο: πως είναι ικανή για αλλεπάλληλες στροφές 180 μοιρών εάν έτσι πρόκειται να εξυπηρετήσει αποτελεσματικότερα τα συμφέροντά της. Για του λόγου το αληθές: ο Ερντογάν, που έχει θέσει εδώ και χρόνια υπό την «προστασία» του τη Χαμάς και τον Ισμαήλ Χανίγια, είχε τηλεφωνική συνομιλία στις 12 Ιουλίου με τον νέο Ισραηλινό πρόεδρο Ισαάκ Χέρτσογκ έπειτα από διαμεσολάβηση (όπως φημολογείται) του προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής (και εχθρού της Χαμάς) Μαχμούντ Αμπάς ο οποίος επισκέφθηκε πρόσφατα την Τουρκία.

Αναξιοπιστία ή μήπως απλά στυγνή ρεαλπολιτίκ;