Από το έδαφος της Τουρκίας την οποία επισκέφθηκε προ ημερών (31 Ιουλίου), ο υπουργός Εξωτερικών του Αζερμπαϊτζάν Τζεϊχούν Μπαϊράμοφ υπογράμμισε τη σημασία των τριμερών σχημάτων συνεργασίας.

Το Αζερμπαϊτζάν και η Τουρκία συνεργάζονται επιτυχώς στο πλαίσιο τριμερών και τετραμερών σχημάτων με «τη Γεωργία, το Ιράν, το Πακιστάν, το Τουρκμενιστάν, το Ουζμπεκιστάν και το Καζακστάν», δήλωσε ο Αζέρος ΥΠΕΞ από την Άγκυρα, έχοντας στο πλευρό του τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν.

Ο Μπαϊράμοφ δεν παρέλειψε, όμως, να αναφερθεί και σε μια άλλη δυνητική τριμερή, την οποία μάλιστα χαρακτήρισε «επωφελή για την ανάπτυξη των σχέσεων σε μια ευρύτερη γεωγραφική περιοχή», όπως είναι εν προκειμένω εκείνη του Αζερμπαϊτζάν και της Τουρκίας με το Ισραήλ.

Υπενθυμίζεται ότι την περίοδο κατά την οποία η πλευρά Ερντογάν αντάλλασσε προσβολές με το περιβάλλον Νετανιάχου, η ηγεσία του «αδελφικού προς την Τουρκία» Αζερμπαϊτζάν ενίσχυε τους δεσμούς της με το Ισραήλ εξελισσόμενη σε έναν από τους καλύτερους πελάτες της ισραηλινής αμυντικής βιομηχανίας, πράγμα που φάνηκε κατά τον πόλεμο του 2020 με την Αρμενία.

Μέσα σε ένα ακριβώς τέτοιο πλαίσιο, είχε όμως διατυπωθεί και η εκτίμηση ότι το Μπακού θα μπορούσε να συμβάλει σε μια τουρκο-ισραηλινή επαναπροσέγγιση.

«Καθώς η Τουρκία αρχίζει να συνειδητοποιεί τη στρατηγική προοπτική των στενότερων δεσμών με το Ισραήλ, θα μπορούσε να βασιστεί στο Αζερμπαϊτζάν για να διευκολύνει μια επαναπροσέγγιση», έγραφαν οι κ.κ. Ογούλ Τούνα και Γκιοκάν Τσινκάρα στον ιστοχώρο του αμερικανικού φιλο-ισραηλινού Washington Institute for Near East Policy τον Ιούλιο του 2021.

«Το Αζερμπαϊτζάν έχει τον μεγαλύτερο ρόλο στην αποκατάσταση των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ», έγραφε ο ιστοχώρος Middle East Monitor τον Φεβρουάριο του 2022, επικαλούμενος σχετική έκθεση της λιβανέζικης δεξαμενής σκέψης Al Zaytouna Centre.

Για τον «ενοποιητικό ρόλο» του Αζερμπαϊτζάν στις σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ, θα έγραφε όμως και ο Τζόζεφ Επσταϊν τον περασμένο Μάρτιο στον ιστοχώρο του φιλο-ισραηλινού Endowment for Middle East Truth – EMET που έχει την έδρα του στην Ουάσιγκτον.

Όσο για τις προοπτικές που διανοίγονται μέσω της τριμερούς Αζερμπαϊτζάν – Ισραήλ – Τουρκίας, αυτές είναι «απεριόριστες» («the sky is the limit») εάν δεχθούμε όσα υποστηρίζει ο Αζέρος Ρούσιφ Χουσεϊνοφ (της αζερικής δεξαμενής σκέψης Topchubashov Center) στο πλαίσιο άρθρου που δημοσίευσε τον Αύγουστο του 2022 στον ιστοχώρο του Moshe Dayan Center του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ.

Οι τριμερείς προοπτικές της Τουρκίας, ωστόσο, δεν περιορίζονται σε αυτό το μέτωπο.

Το προερχόμενο από την Αρμενία EVN Report έγραφε χαρακτηριστικά, προ ετών, για το «περιφερειακό τρίγωνο Τουρκίας – Γεωργίας – Αζερμπαϊτζάν», ένα «τρίγωνο» το οποίο δεν μπορεί βέβαια παρά να σχετίζεται, μεταξύ άλλων, με τον πετρελαιαγωγό Μπακού – Τιφλίδας – Τσεϊχάν αλλά και με τον προωθούμενο υπό διαμόρφωση Μεσαίο Διάδρομο (Middle Corridor).

«Γεωργία, Τουρκία, Αζερμπαϊτζάν και Καζακστάν συνεργάζονται για την ανάπτυξη του Μεσαίου Διαδρόμου», έγραφε ο γεωργιανός ιστοχώρος Civil.ge τον Νοέμβριο του 2022, με το βλέμμα στραμμένο στην πρωτοβουλία διαμόρφωσης ενός εμπορικού διαδρόμου που θα συνδέει τη νοτιοανατολική Ασία και την Κίνα με την Κασπία και την Ευρώπη.

Κατά τα λοιπά ωστόσο, η Τουρκία έχει επιχειρήσει να προωθήσει τα περασμένα χρόνια (όχι πάντοτε με την ίδια επιτυχία ή διάρκεια, πλην όμως φανερώνοντας διαθέσεις και θέτοντας βάσεις) και άλλα τριμερή σχήματα συνεργασίας: με το Αφγανιστάν και το Πακιστάν, με τη Βοσνία – Ερζεγοβίνη και τη Σερβία, με τη Ρωσία και τη Συρία, με τη Ρωσία και το Ιράν, με την Πολωνία και τη Ρουμανία, με το Αζερμπαϊτζάν και το Τουρκμενιστάν…

«Ήταν Νοέμβριος του 2014, στο Κάιρο, όταν οι ηγεσίες της Ελλάδας (με πρωθυπουργό τότε τον Αντώνη Σαμαρά), της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Αιγύπτου υπέγραψαν τη διακήρυξη της πρώτης μεταξύ τους Συνόδου, με την “κοινή πεποίθηση” τότε “ότι αυτή η πρώτη Σύνοδος Κορυφής θα χαράξει τον δρόμο προς μια νέα εποχή τριμερούς συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο”», γράφαμε στο Α&Δ τον Οκτώβριο του 2021. Ως φαίνεται ωστόσο, υπήρχαν και υπάρχουν και άλλοι που θα ήθελαν να χαράξουν τέτοιους δρόμους…