Robert Gerwarth

ΟΙ ΗΤΤΗΜΕΝΟΙ

Γιατί δεν τελείωσε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, 1917 – 1923

Μετάφραση: Ελένη Αστερίου

 Εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Κωλέττη 31, 10677 Αθήνα. Τηλ.: 210 3806305, Fax : 210 3838173. e-mail: alexpubl@alexandria-publ.gr, www. alexandria-publ.gr.

ISBN: 978-960-221-790-0, Σελίδες: 411

 

Αν μας ρωτήσουν «Πότε τελείωσε ο Α΄ Παγκ. Πόλεμος;» όλοι θα απαντήσουμε, με σιγουριά, «το 1918»! Και θα είμαστε λάθος… Γιατί μπορεί όντως οι εχθροπραξίες να σταμάτησαν στις 11 η ώρα, της 11ης ημέρας, του 11ου μήνα εκείνης της χρονιάς, αλλά αυτό αφορούσε μόνον το Δυτικό Μέτωπο. Σε άλλες περιοχές οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν για 4–5 χρόνια ακόμα!

Απίθανο; Καθόλου! Αρκεί να θυμηθούμε –λίγο– την ιστορία μας. Γιατί ανάμεσα σ’ αυτούς που συνέχισαν τις πολεμικές επιχειρήσεις και μετά τις 11.11.1918 ήταν και η Ελλάδα. Πρώτα με τις, μάλλον ξεχασμένες, επιχειρήσεις στην Ουκρανία και νότια Ρωσία και στη συνέχεια στη Μικρά Ασία. Με το γνωστό τραγικό τέλος. Βέβαια την Μικρασιατική Εκστρατεία τη θεωρούμε ως κάτι το ξεχωριστό. Κι όχι αδίκως. Σίγουρα πάντως αποτελεί συνέχεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αν μη τι άλλο, οι επιστρατευμένοι –από το 1916 έως το 1922– πρόγονοί μας το «έζησαν στο πετσί τους» κατά το κοινώς λεγόμενο. Άσε που δεν ήσαν και λίγοι αυτοί που σκοτώθηκαν.

Η διάλυση των αυτοκρατοριών (Γερμανίας, Αυστρο-Ουγγαρίας, Τουρκίας και Ρωσίας) δεν ήταν μια καθόλου απλή υπόθεση. Οι εμφύλιες και εθνικές συγκρούσεις, που ακολούθησαν, αυτό ακριβώς έδειξαν. Δεν αρκεί να «πέσουν κάποιες υπογραφές» και η ειρήνη να αποκατασταθεί αυτόματα. Αυτά ακριβώς λοιπόν έρχεται να μας θυμίσει ο, Γερμανός στην καταγωγή, συγγραφέας, με σπουδές και σταδιοδρομία στην πατρίδα του, τις ΗΠΑ, το Ην. Βασίλειο, τη Γαλλία και την Ιρλανδία. Και το κάνει πολύ πετυχημένα. Με ζωντανή γραφή, που κάνει ευχάριστο το διάβασμα –παρά το ότι μιλά για πολεμικές συγκρούσεις και θάνατο– μας δίνει μια πολύ ξεκάθαρη εικόνα για το τι συνέβη μετά τη …λήξη του πολέμου. Φυσικά, για τον Έλληνα αναγνώστη το 15ο  κεφάλαιο, με τίτλο «Από τη Σμύρνη στη Λοζάνη», παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Μέσα σε 20 σελίδες μας δίνει ένα ψύχραιμο και αντικειμενικό περίγραμμα των γεγονότων, που μας αφορούν άμεσα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η τελευταία παράγραφος, όπου αναφέρεται στις «σχέσεις» του Κεμάλ με τον Χίτλερ. Κάτι που οι περισσότεροι ιστορικοί ξεχνούν να σημειώσουν.

Και μια παρατήρηση: αν οι σημειώσεις έμπαιναν στο κάτω μέρος της σελίδας κι όχι στο τέλος, το διάβασμα θα ήταν πολύ πιο άνετο. Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι έχουμε να κάνουμε με ένα εξαιρετικό βιβλίο, που πρέπει οπωσδήποτε να διαβαστεί απ’ όλους όσους ενδιαφέρονται για την ιστορία του 20ου αιώνα.