Για μια Ελλάδα «γεωπολιτικά αναβαθμισμένη όσο ποτέ», που «με αυτοπεποίθηση… μετατρέπει τα εμπόδια σε εφαλτήρια προόδου» και «ξέρει πού θέλει να πάει σε έναν κόσμο γεμάτο προκλήσεις», μίλησε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης το βράδυ της 11ης Σεπτεμβρίου από το βήμα της 85ης ΔΕΘ, υπογραμμίζοντας μάλιστα ότι «αυτή είναι η πιο δυναμική παρακαταθήκη για τις πιο ήσυχες θάλασσες του μέλλοντος».

«Μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι… μπορώ να σας βεβαιώσω και προσωπικά ότι είμαι πιο αισιόδοξος από ποτέ», συνέχισε ο κ. Μητσοτάκης, γιορτάζοντας έτσι και τα δύο χρόνια δικής του διακυβέρνησης ως «κομβικό σταθμό επανεκκίνησης προς μια ακόμα πιο δημιουργική διετία». 

Σε άλλο μήκος κύματος 

Περίπου την ίδια ώρα ωστόσο, μιλώντας από το βήμα της 26ης Γενικής Συνέλευσης της τουρκικής ένωσης επιχειρηματιών και βιομηχάνων MÜSİAD στην Κωνσταντινούπολη (ο λόγος για μια ένωση σαφώς πιο ισλαμιστική-ερντογανική από την κοσμική TÜSİAD), ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα έστελνε μια σειρά από δικά του μηνύματα υπονομευτικά των «ήσυχων θαλασσών». 

«Με τη διπλωματική, την στρατιωτική και την οικονομική της ισχύ, η Τουρκία έχει τώρα λόγο σε κάθε ζήτημα στην (σ.σ. ευρύτερη γεωγραφική) περιφέρειά μας» έχοντας παγιώσει ένα «καθεστώς» τα «αποτελέσματα» του οποίου «είναι εμφανή από τη Συρία έως τη Λιβύη και από τη Μεσόγειο έως τον Καύκασο», δήλωσε ο Τούρκος ηγέτης.

«Οι παγκόσμιες ισορροπίες της πολιτικής και οικονομικής δύναμης καταρρέουν» γεγονός που οδηγεί «σε ένα νέο παγκόσμιο πολιτικό και οικονομικό σύστημα διοίκησης… Εάν το θελήσει ο Αλλάχ, η Τουρκία δεν θα χάσει το τρένο αυτήν τη φορά και θα πάρει τη θέση που της αξίζει στην πρώτη σειρά», συνέχισε ο 67χρονος Ερντογάν, χαιρετίζοντας μάλιστα την τουρκική παρουσία σε Λιβύη, Αζερμπαϊτζάν, Συρία και Ιράκ.  

Βροχή από λάσπη 

Σημειωτέον πως τις αμέσως προηγούμενες ημέρες, Ερντογάν και Ακάρ είχαν «βομβαρδίσει» την ελληνική πλευρά με ένα μπαράζ από κατηγορίες, προσάπτοντας στην Ελλάδα ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς: «μαξιμαλιστικές πολιτικές», «ασυμβίβαστη στάση στο προσφυγικό», «παραβίαση του αποστρατιωτικοποιημένου καθεστώτος των νησιών» του Ανατολικού Αιγαίου, «στήριξη τρομοκρατικών οργανώσεων», «μονομερείς ενέργειες» που ως στόχο έχουν τη δημιουργία «τετελεσμένων», «παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων», «παραβιάσεις του τουρκικού εθνικού εναέριου χώρου και των τουρκικών χωρικών υδάτων στο Αιγαίο» κ.ά. 

«Επιχείρηση “απομονώστε την Ελλάδα” από την Άγκυρα – Ερντογάν και Μπαχτσελί αντιστρέφουν την πραγματικότητα», γράφαμε στο Α&Δ προ μηνών, τον Φεβρουάριο του 2021, υπογραμμίζοντας τότε πως η τουρκική πλευρά έχει στήσει και προωθεί «έναν μηχανισμό ανθελληνικής προπαγάνδας που αντιστρέφει την πραγματικότητα… παρουσιάζοντας τη “μαξιμαλιστική” και “επιθετική” Ελλάδα ως “απειλή” για την Τουρκία ενώπιον της διεθνούς κοινότητας». Περίπου οχτώ μήνες μετά, ο εν λόγω μηχανισμός δείχνει πια να επανακινητοποιείται, πλην όμως κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί πως πέφτει από τα σύννεφα.   

Ενδεικτικά όσα γράφαμε στο Α&Δ πίσω στα τέλη Αυγούστου: «Το “ήσυχο” ελληνοτουρκικό καλοκαίρι – στο οποίο πολλοί “επένδυσαν” επικοινωνιακά – μας αποχαιρετά πια μέσα σε συνθήκες συγκρατημένης ανησυχίας… Όσοι περίμεναν “τα λόγια να μεταφραστούν σε πράξεις, οι προκλήσεις σε προσεγγίσεις και οι αγεφύρωτες διαφορές για τις θαλάσσιες ζώνες να αποκτήσουν έναν ορίζοντα διευθέτησης”… ακόμη περιμένουν… Αυτό που έγινε (σ.σ. τους καλοκαιρινούς μήνες) είναι ότι το καθεστώς Ερντογάν επιμένει πια να διασυνδέει την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου (και) με την κυριαρχία τους…» Δυστυχώς, οι πιο πρόσφατες δηλώσεις της τουρκικής πλευράς έρχονται να επιβεβαιώσουν τις εκφρασθείσες ανησυχίες. 

Όταν οι προκλήσεις γίνονται… συνήθεια 

Κι όμως, καλούμενος να σχολιάσει τις τελευταίες τουρκικές δηλώσεις, ο Κυριάκος Μητσοτάκης σημείωσε από το βήμα της συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε την Κυριακή, 12 Σεπτεμβρίου, στο πλαίσιο της 85ης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, πως «το 2021 δεν είχε τις εντάσεις του 2020», πράγμα «θετικό», και πως Ελλάδα και Τουρκία «μπορούν να συνεργαστούν περισσότερο στο προσφυγικό». Συνεχίζοντας, ο ίδιος υποβάθμισε μάλιστα και κάποιες από τις πιο πρόσφατες τουρκικές φραστικές προκλήσεις ως «συνηθισμένες ρητορικές εξάρσεις». 

Εάν «η περσινή Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης απάντησε στην πανδημία και στις εθνικές προκλήσεις στον Έβρο και στο Αιγαίο, με το σύνθημα “Η Ελλάδα της αυτοπεποίθησης”», όπως δήλωσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός κατά την ομιλία του το Σάββατο (11 Σεπτεμβρίου) από το Βελλίδειο Συνεδριακό Κέντρο, τότε η φετινή Διεθνής Έκθεση ήταν μάλλον… προεκλογικού χαρακτήρα.   

Σχήματα συνεργασίας και «συμμαχίες»

«Ενισχύθηκαν η άμυνα και οι συμμαχίες μας», δήλωσε ο κ. Μητσοτάκης από τη Θεσσαλονίκη το βράδυ του Σαββάτου, σε μια προσπάθεια να δικαιολογήσει τη ρητορική του περί «αυτοπεποίθησης» και «αισιοδοξίας», αν και επί της ουσίας υπάρχουν αμφιβολίες ως προς τη «συμμαχική» διάσταση και προοπτική των τριμερών-πολυμερών σχημάτων συνεργασίας που έχει πολύ ορθώς αναπτύξει η Ελλάδα (όχι μόνο η τρέχουσα κυβέρνηση αλλά και προηγούμενες) τα τελευταία χρόνια στον ευρύτερο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου. 

«Στις διεθνείς σχέσεις δεν υπάρχουν ούτε διαρκείς φιλίες ούτε διαρκείς εχθρότητες», σχολιάζει από την πλευρά του, με μια δόση ρεαλισμού, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας προφανώς και λέει αυτό που τον «συμφέρει» στην παρούσα φάση, καθώς η χώρα του «τρέχει» (με κυμαινόμενη επιτυχία προς το παρόν) να αποκαταστήσει δεσμούς με σειρά από «φίλους της Ελλάδας»: την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ισραήλ κ.ά. 

Είναι δεδομένο πως αυτές οι προσπάθειες θα συνεχιστούν από την πλευρά της Τουρκίας, όπως σημειώνεται άλλωστε και στην κοινή τουρκο-αιγυπτιακή ανακοίνωση της 8ης Σεπτεμβρίου. Κι αυτό, παρά τις σημαντικές αποκλίσεις που παραμένουν (ενδεικτική η πρόσφατη κόντρα Αραβικού Συνδέσμου-Άγκυρας για τις συνεχιζόμενες τουρκικές προκλήσεις που υπονομεύουν την ασφάλεια σε Βόρεια Αφρική και Μέση Ανατολή), αν και αξίζει να σημειωθεί πως οι όποιες κόντρες λειτουργούν και ως διαπραγματευτικοί μοχλοί πίεσης στα χέρια των άμεσα εμπλεκομένων μερών παράλληλα με τις όποιες διαπραγματεύσεις. 

Νέα Υόρκη, κυπριακή ΑΟΖ, Αζερμπαϊτζάν  

Κατά τα λοιπά, όπως κάθε Σεπτέμβριο έτσι και φέτος, ο Ερντογάν ετοιμάζει βαλίτσες για τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Μάλιστα κατά την παραμονή του εκεί, είναι προγραμματισμένο να εγκαινιάσει φέτος – απέναντι από τα κεντρικά του ΟΗΕ στο Μανχάταν – και το επονομαζόμενο «τουρκικό σπίτι» (Turkish House – Türkevi) το οποίο πρόκειται να στεγάσει προξενικές υπηρεσίες και τη μόνιμη αντιπροσωπεία της Τουρκίας στα Ηνωμένα Εθνη. Ο λόγος για ένα κτήριο με πάνω από 30 ορόφους που, σύμφωνα με τα φιλοκυβερνητικά τουρκικά ΜΜΕ, θα «επισκιάζει τα παρακείμενα κτήρια του ΟΗΕ και της αμερικανικής αντιπροσωπείας» συμβολίζοντας έτσι «την άνοδο της Τουρκίας στη διεθνή σκηνή».

Ως προς το υπόβαθρο και τη μακροπρόθεσμη προοπτική της εν λόγω τουρκικής ανόδου οι απόψεις βέβαια διίστανται, αν και στον απόηχο της αφγανικής κρίσης η Άγκυρα και οι σύμμαχοί της (Κατάρ, Πακιστάν) εμφανίζονται όντως ενισχυμένοι στη διεθνή σκηνή. 

Τουρκία και Πακιστάν συμμετέχουν μάλιστα αυτές τις ημέρες («Three Brothers 2021») και σε στρατιωτικά γυμνάσια μαζί με τις δυνάμεις των Αζέρων στο Αζερμπαϊτζάν, ενώ μέσα στο επόμενο δίμηνο επαπειλείται επιστροφή και των τουρκικών ερευνητικών εντός της κυπριακής ΑΟΖ.      

Πόσο «ήσυχες» θα μπορούσαν άραγε να είναι οι «θάλασσες» του μέλλοντος μέσα σε ένα τέτοιο διεθνές περιβάλλον; Από λίγο έως καθόλου, θα απαντούσε κανείς… κοιτώντας πέρα από τη φετινή ΔΕΘ.