Οι (αρχικές) προτάσεις για τις κορβέτες

Εδώ και κάποιο καιρό έχουν αρχίσει οι συζητήσεις για την επιλογή νέας κορβέτας για το Πολεμικό Ναυτικό. Οι λόγοι είναι προφανείς. Αφενός το Ναυτικό έχει ανάγκη ανανέωσης των πλοίων του και αφετέρου, όπως έχει διαμορφωθεί διεθνώς η κατάσταση, τα πλοία, που πριν από 15-20 χρόνια είχαν ένα εκτόπισμα της τάξης των 2.500-3.500 τόνων και χαρακτηρίζονταν ως φρεγάτες, τώρα πια χαρακτηρίζονται ως κορβέτες.

Αλλά να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή και να ξεκινήσουμε με το όνομα. Η λέξη κορβέτα έχει ολλανδική ρίζα, αλλά καθιερώθηκε στη ναυτική ορολογία από τους Γάλλους που κυκλοφόρησαν τα πρώτα, τέτοιου τύπου, πλοία τον 17^ο αιώνα. Αυτές λοιπόν οι κορβέτες (όπως και όλες την εποχή που τα πλοία ήσαν ιστιοφόρα) είχαν τρία κατάρτια με σταυρωτές κεραίες και όλα τα πυροβόλα στο κύριο –και ανοιχτό – κατάστρωμα. Στα Ελληνικά, αυτά τα πλοία είχαν δύο ονομασίες… Η μία ήταν στην γλώσσα των ναυτικών που χρησιμοποιούσε τη διεθνή ορολογία και τα αποκαλούσε κορβέτες. Η άλλη –η λογία– χρησιμοποίησε τον όρο «δρόμων». Κανένας ποτέ δεν εξήγησε το πώς και το γιατί τους έδωσαν την ονομασία πλοίων των χρόνων του Βυζαντίου. Φυσικά, με την εισαγωγή της ατμοκίνησης στα πλοία, δημιουργήθηκαν και οι αποκαλούμενες ατμοκορβέτες ή ατμοδρόμωνες.

Επανεμφάνιση του όρου είχαμε κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν έτσι βάφτισαν οι Βρετανοί τα -σχετικά μικρά- πλοία που ναυπηγούνταν εύκολα και φτηνά, προορίζονταν για συνοδείες νηοπομπών και ο ανθυποβρυχιακός πόλεμος ήταν ο προορισμός τους. Το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό εφοδιάστηκε –πήρε «επί δανεισμώ»– από το Royal Navy, τέσσερις κορβέτες τύπου Flower που θεωρούνταν και ο πιο πετυχημένος. Αυτές, κατά τη σειρά ένταξής τους, ήσαν οι: Σαχτούρης F80 (25.06.1942–09.1951), Αποστόλης 28 (04.10.1943–20.01.1961), Κριεζής F49 (10.11.1943–09.1951) και Τομπάζης 89 (20.11.1943–31.08.1961). Ο Κριεζής F49 και ο Τομπάζης 89 μάλιστα συμμετείχαν και στην Απόβαση στη Νορμανδία, ενώ επί του Αποστόλη 28 τραυματίστηκε θανάσιμα –κατά την καταστολή του Κινήματος των Ενόπλων Δυνάμεων– ο υποπλοίαρχος Νικόλαος Ρουσσέν. Μια ακόμα κορβέτα τύπου Flower υπηρέτησε στο Ναυτικό. Πρόκειται για το πλοίο φάρων Λυκούδης Α481 (05.03.1951–30.07.1973) που αγοράστηκε το 1946 από τον ΟΔΙΣΥ (Οργανισμός Διαχείρισης Συμμαχικού Υλικού), μετασκευάστηκε και χρησιμοποιήθηκε ως επιβατικό με το όνομα «Χανιά» και τελικά παραχωρήθηκε στο Ναυτικό. Και κάτι ακόμα για τους φίλους του θεάματος. Το 1952, ο Κριεζής F49 είχε πουληθεί για παλιοσίδερα και, ενώ ήταν στη Μάλτα καθ’ οδόν προς διάλυση στο Sunderland της Αγγλίας, «πρωταγωνίστησε» στην ταινία The Cruel Sea, έχοντας το φανταστικό όνομα HMS Compass Rose K49.

Οι πρόσφατες εξελίξεις

Αυτά ως προς το παρελθόν. Να δούμε τι γίνεται τώρα. Την τελευταία δεκαετία του 20^ου αιώνα, οι κατασκευαστές πολεμικών πλοίων άρχισαν να χαρακτηρίζουν ως κορβέτες τα πλοία που ήσαν μικρότερα από τις φρεγάτες και μεγαλύτερα από τις κανονιοφόρους. Βεβαίως, κάπου ενδιάμεσα, υπάρχουν και οι πυραυλάκατοι. Όμως αυτές έχουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και σαφέστατα διαφέρουν από όλους τους τύπους που προαναφέραμε, καθώς είναι μεν άρτια εξοπλισμένες για πόλεμο επιφανείας, αλλά στερούνται παντελώς ανθυποβρυχιακών δυνατοτήτων.

Στην Ελλάδα, από το 2000 ως σήμερα, οι μόνες καινούργιες κύριες μονάδες κρούσης που προστέθηκαν στο δυναμικό του Στόλου είναι τα 4 υποβρύχια τύπου 214 και οι 6 πυραυλάκατοι τύπου Super Vita, με την έβδομη –τον Βλαχάκο Ρ79– να αναμένεται να ενταχθεί σύντομα. Την ίδια περίοδο έγινε ένας εκσυγχρονισμός, κατά σειρά,  στις φρεγάτες τύπου S: Κουντουριώτης F462, Αδρίας F459, Ναβαρίνον F461, Λήμνος F451, Έλλη F450 και Αιγαίον F460. Στις υπόλοιπες τρεις, ήτοι Κανάρης F464, Θεμιστοκλής F465 και Νικηφόρος Φωκάς F466 δεν έγινε τίποτα, επειδή θεωρήθηκαν ως προχωρημένης ηλικίας, ενώ η Μπουμπουλίνα F463, παροπλίστηκε. Ταυτόχρονα, για διάφορους λόγους, με σημαντικότερο αυτόν της οικονομικής κρίσης, δεν προχώρησε ο εκσυγχρονισμός των τεσσάρων ΜΕΚΟ 200ΗΝ, αν και υπήρχαν έτοιμα σχέδια και μελέτες από το Πολεμικό Ναυτικό.

Έτσι, με έναν Στόλο που γέρναγε και την οικονομική κρίση να κορυφώνεται, η Ελλάδα έπρεπε να διατηρεί την αποτρεπτική της δύναμη καθώς οι γείτονες –και σύμμαχοι μην το ξεχνάμε– Τούρκοι, το μόνον που δεν έκαναν ήταν να αλλάξουν συμπεριφορά. Και εδώ φάνηκε η εξαιρετικά υψηλή ποιότητα των ανθρώπων του Πολεμικού Ναυτικού. Έχοντας παλιά πλοία, αλλά δουλεύοντας υπεράνθρωπα τόσο πάνω σε αυτά όσο και στους ναυστάθμους, κατάφεραν αυτό που πολλοί θα θεωρούσαν ως ακατόρθωτο: το καλοκαίρι του 2020 έσπασαν κυριολεκτικά τα μούτρα του (νεότερου σε ηλικία πλοίων) τουρκικού στόλου που προσπάθησε να δείξει την ανωτερότητά του στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Και αυτό δεν είναι καθόλου υπερβολή, ούτε βέβαια εθνικιστική έξαρση. Πρώτοι άλλωστε το διαπίστωσαν οι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ, που παρακολουθούσαν -διακριτικά βεβαίως- την εξέλιξη της κατάστασης και φρόντισαν να βγάλουν τα συμπεράσματά τους.

Η κρίση αυτή ήταν όχι απλώς «καμπανάκι» για την κυβέρνηση, αλλά τράνταγμα, με όλη την σημασία της λέξης. Έτσι λοιπόν ξεκίνησε το πρόγραμμα της προμήθειας των φρεγατών, η έναρξη υλοποίησης του οποίου εξαγγέλθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2021 και αφορά τη ναυπήγηση τριών φρεγατών (με δικαίωμα επιλογής μιας ακόμα) FDI HN ή Bleh@rra, όπως ονομάζονταν αρχικά. (Στο πρόγραμμα αυτό αναφερθήκαμε στο τεύχος της «Α&Δ» του Δεκεμβρίου 2021). Όμως στο Ναυτικό γνωρίζουν ότι αυτός ο αριθμός πλοίων δεν επαρκεί προκειμένου να υπάρξει αποτελεσματική υπεράσπιση των συμφερόντων της χώρας. Χρειάζονται και άλλα πλοία. Και ο καταλληλότερος τύπος, στην προκειμένη περίπτωση, δεν είναι άλλος από τις κορβέτες.

Οι παρουσιάσεις των ξένων εταιριών

Μόλις έγινε γνωστή η πρόθεση να αποκτήσει η Ελλάδα κορβέτες -δεν χρειάστηκε να γίνει κάποια προκήρυξη- ναυπηγικές εταιρείες έσπευσαν να παρουσιάσουν τα προϊόντα τους. Πράγμα όχι και τόσο επίπονο γι’ αυτές καθώς διεθνώς ο συγκεκριμένος τύπος πλοίων είναι σε ζήτηση. Πάμε να δούμε λοιπόν ποιες εταιρείες ενδιαφέρονται και ποια πλοία προσφέρουν. Να διευκρινίσουμε ότι η σειρά που τις αναφέρουμε είναι τυχαία και δεν σημαίνει ή υπονοεί απολύτως τίποτα. Να σημειώσουμε ακόμα ότι κάποια βασικά χαρακτηριστικά των πλοίων παρουσιάζονται στον σχετικό πίνακα, προκειμένου να είναι και εύκολη η μεταξύ τους σύγκριση.

Ξεκινάμε λοιπόν με την γαλλική Naval Group, η οποία βεβαίως είναι αυτή που θα ναυπηγήσει και τις 3 + 1 φρεγάτες FDI HN. Η πρότασή της, που έχει παρουσιάσει στο Πολεμικό Ναυτικό, είναι για την κορβέτα Gowind 2500. Η Naval Group εκτός από τον συγκεκριμένο τύπο έχει και τις Gowind 1000 και Gowind 3100. Οι αριθμοί μετά την ονομασία δείχνουν –κατά προσέγγιση βέβαια– το εκτόπισμα των πλοίων. Έως σήμερα έχουν παραγγελθεί/ναυπηγηθεί οι εξής Gowind για τις ακόλουθες χώρες: Αργεντινή, 4 Gowind 1000, Αίγυπτος 4 Gowind 2500, Ην. Αραβικά Εμιράτα 2 Gowind 2500 και Μαλαισία 6 Gowind 3100. Ο εξοπλισμός αυτών των πλοίων είναι ανάλογος με το τι έχει επιλέξει κάθε χώρα. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε ότι η Naval Group, έχοντας ξεκινήσει τη ναυπήγηση των FDI HN και καθώς προσφέρει αρκετά κοινά στοιχεία ανάμεσα σε αυτές και τις Gowind 2500, «αισθάνεται» ότι έχει ένα πλεονέκτημα.

Επόμενη είναι η ολλανδική Damen Group η οποία έχει μια σειρά πλοίων με τη ονομασία SIGMA, που προέρχεται από τα αρχικά των λέξεων Ship Integrated Geometrical Modularity Approach, το οποίο καλύτερα να μην το μεταφράσουμε στα δικά μας γιατί δεν θα βγαίνει καν νόημα… Άλλωστε δεν έχει και καμία σημασία. Να θυμίσουμε ότι η Damen Group είχε κάνει στο Ναυτικό πρόταση για την φρεγάτα SIGMA 11515. Και εδώ υπάρχουν, σε διεθνές επίπεδο, πολλές παραγγελίες παραλλαγών της SIGMA 10514.

Η ιταλική Fincantieri μας προτείνει μια παραλλαγή της κορβέτας τύπου Doha ή Al Zubarah, όπως ονομάζεται το πρώτο από τα τέσσερα πλοία που ναυπηγεί για λογαριασμό του Κατάρ. Να σημειωθεί ότι η Fincantieri είναι βεβαίως εδώ και χρόνια γνωστή ναυπηγική εταιρεία, αλλά την τελευταία περίοδο έχει γίνει ακόμα γνωστότερη, καθώς θεωρείται η μεγαλύτερη στον κλάδο της στην Ευρώπη και τέταρτη στον κόσμο. Έχει επεκταθεί και στις ΗΠΑ και μάλιστα οι ναυπηγούμενες για το US Navy καινούργιες του φρεγάτες –οι Constellation– είναι δικές της. Στην Ελλάδα έχει γίνει γνωστό ότι θα συμμετέχει με την ONEX στα Ναυπηγεία Ελευσίνας, τα οποία ελπίζουμε να αρχίσουν να λειτουργούν σύντομα, καθώς η κυβέρνηση πρέπει, επιτέλους, να κινηθεί και σε αυτόν τον τομέα. Τα πλοία λοιπόν που η Fincantieri προτείνει τα ονομάζει FCx30 και δηλώνει –παράγοντας σίγουρα σημαντικός– ότι αυτά μπορούν να ναυπηγηθούν στην Ελλάδα.

Η συμμετοχή της βρετανικής Babcock International σίγουρα αποτελεί μια έκπληξη λόγω του πλοίου που παρουσίασε. Ο προτεινόμενος τύπος Arrowhead 140 είναι αποτέλεσμα συνεργασίας, με επικεφαλής την Babcock, των Thales Group, Harland and Wolf, BMT, OMT και Fergusson Marine. Η ομάδα λοιπόν αυτή έχει αναλάβει τη ναυπήγηση των φρεγατών Arrowhead 140 για το Royal Navy (όπου θα ονομάζονται Type 31) για την Ινδονησία και την Πολωνία. Σε εμάς προτείνει ουσιαστικά το ίδιο πλοίο που -επαναλαμβάνουμε- είναι φρεγάτα με έναν κάπως ελαφρύτερο οπλισμό. Ταυτόχρονα όμως προτείνει και τον εκσυγχρονισμό τον τεσσάρων φρεγατών τύπου MEKO 200HN, όπως επίσης και οι ναυπηγήσεις να γίνουν στα Ελληνικά Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά που ελπίζουμε –και αυτά– να αρχίσουν να λειτουργούν μέσα στο φετινό καλοκαίρι. Σίγουρα μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση που μπορεί μεν να μην ταυτίζεται με τις δηλωμένες προτιμήσεις του Ναυτικού  το οποίο θέλει κορβέτες στην παρούσα στιγμή, αλλά σαφέστατα το ενδιαφέρει και ένας στολίσκος σύγχρονων φρεγατών πέρα από τις 3 + 1 FDI HN.

Και φτάνουμε στην γερμανο-ισραηλινή παρουσίαση/πρόταση που έγινε στα μέσα του Μαΐου που μας πέρασε. Όπως όλοι ξέρουμε, η ThyssenKrupp Marine Systems και η Israel Aerospace Industries (γνωστότερες με τη συντομογραφία  TKMS-IAI) συνεργάζονται στη ναυπήγηση των τεσσάρων κορβετών τύπου Sa’ar 6 για το Ισραήλ. Στο Πολεμικό Ναυτικό παρουσίασαν μια παραλλαγή αυτού του πλοίου την οποία ονομάζουν MEKO Multi-Role Corvette HN. Τα βασικά χαρακτηριστικά του πλοίου είναι όμοια με αυτά του Sa’ar 6, αν και στην εξωτερική τους εμφάνιση οι δύο τύποι έχουν κάποιες διαφορές. Ως προς τον τόπο της ναυπήγησης, μπορεί αυτός να μην αναφέρεται ξεκάθαρα, αλλά δείχνουν «ανοιχτοί» αυτή να γίνει στην Ελλάδα. Σίγουρα πάντως το μεγαλύτερο ενδιαφέρον στην περίπτωση αυτή είναι η έναρξη συνεργασίας της Ελλάδας με το Ισραήλ σε ναυτικά οπλικά συστήματα.

Αυτές είναι, με λίγα λόγια, οι παρουσιάσεις-προτάσεις που έχουν γίνει στο Πολεμικό Ναυτικό το οποίο, φυσικά, τις μελετά και μέσα στο καλοκαίρι θα τις έχει αξιολογήσει. Αμέσως μετά θα εισηγηθεί στην κυβέρνηση τις απόψεις του, προκειμένου αυτή, μέσω του ΚΥΣΕΑ, να αποφασίσει δεόντως, ώστε να προχωρήσει στις σχετικές διαπραγματεύσεις, να «πέσουν» οι υπογραφές και να αρχίσουν οι ναυπηγήσεις. Για τις οποίες φυσικά όλοι ελπίζουν να γίνουν στην Ελλάδα, καθώς έχουν αρχίσει να διαφαίνονται κάποια στοιχεία ότι μέσα στους επόμενους μήνες θα αρχίσουν να λειτουργούν, επιτέλους, τα δύο μεγάλα ναυπηγεία: τα Ελληνικά Ναυπηγεία στον Σκαραμαγκά και τα Ναυπηγεία Ελευσίνας.

‘Όπως έχει αποδείξει η έως τώρα εμπειρία, είναι σίγουρο ότι το Πολεμικό Ναυτικό θα κάνει έγκαιρα τη σωστή επιλογή. Το ζήτημα είναι τι, πώς και πότε θα κάνει η κυβέρνηση. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι όλοι οι αρμόδιοι έχουν αντιληφθεί ότι, προκειμένου να αποκτήσουν αξία τα λόγια, χρειάζονται και τα ανάλογα έργα. Και οι κορβέτες είναι ένα από αυτά. Και μάλιστα επείγον!

ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΗΚΑ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΚΟΡΒΕΤΩΝ