Δύο εκ των κορυφαίων πολιτικών της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, ο 63χρονος πρόεδρος Εμπραχίμ Ραϊσί και ο 60χρονος υπουργός Εξωτερικών Χοσεΐν Αμιραμπντολαχιάν, άφησαν την τελευταία τους πνοή ταυτόχρονα το μεσημέρι της περασμένης Κυριακής, σε ανύποπτο χρόνο, όταν το ελικόπτερο που τους μετέφερε κατέπεσε εν μέσω κακών καιρικών συνθηκών σε ορεινή περιοχή του Ιράν, κοντά στα σύνορα με το Αζερμπαϊτζάν

Αν και κλιμακούμενη, η μεσανατολική ένταση δεν φαίνεται να συνέβαλε στο εν λόγω δυστύχημα.

Οι Ραϊσί και Αμιραμπντολαχιάν είχαν μόλις επισκεφθεί το Αζερμπαϊτζάν, όχι όμως για «πολεμικές συζητήσεις» ούτε για να διαπραγματευτούν όσα τους χωρίζουν με το Μπακού (βλ. μειονότητα, στενές σχέσεις Ισραηλινών-Αζέρων κ.ά.) αλλά για να πάρουν μέρος, μαζί με τον Αζέρο πρόεδρο Ιλχάμ Αλίεφ, στα εγκαίνια υδροηλεκτρικών εγκαταστάσεων. Το ελικόπτερο που τους μετέφερε (ένα παλαιό αμερικανικής προέλευσης Bell 212) κατέπεσε εντός των ιρανικών συνόρων, κατά την επιστροφή τους στην πατρίδα, όχι από εχθρικά πυρά ή σαμποτάζ αλλά από τις κακές καιρικές συνθήκες και την ομίχλη, σε υψόμετρο περίπου 2.200 μέτρων. Οι επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης που ακολούθησαν (με τη συμμετοχή τουρκικού drone), πραγματοποιήθηκαν μετ’ εμποδίων, λόγω των προαναφερθεισών κακών καιρικών συνθηκών. Τελικώς, αρκετές ώρες αργότερα, αυτό που όλοι φοβούνταν επιβεβαιώθηκε: ο πρόεδρος και ο ΥΠΕΞ ήταν νεκροί.

Κάπως έτσι λοιπόν, σε μια εξαιρετικά κρίσιμη χρονική στιγμή για τις επιδεινούμενες εξελίξεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, την ώρα που η περιοχή αποσταθεροποιείται υπό το βάρος επιδεινούμενων (και σε πολλές περιπτώσεις πρωτοφανών) εξελίξεων, το Ιράν βρέθηκε -ξαφνικά- χωρίς πρόεδρο και υπουργό Εξωτερικών.

Δεν είναι μόνον ο πρόεδρος Ραϊσί που χάθηκε, είναι και ο Χοσεΐν Αμιραμπντολαχιάν, υπουργός Εξωτερικών από το 2021, ο οποίος όμως πρωταγωνιστούσε στους διπλωματικούς μαραθωνίους των περασμένων μηνών. Υπό μια έννοια, η απώλεια του Αμιραμπντολαχιάν ίσως να είναι και πρακτικά σημαντικότερη από εκείνη του προέδρου…

Το εξαιρετικά παλαιό (τουλάχιστον 45 ετών, σύμφωνα με όσα έχουν δει μέχρι στιγμής το φως της δημοσιότητας) ελικόπτερο στο οποίο επέβαιναν οι δύο Ιρανοί αξιωματούχοι, η (αναγκαστική, λόγω των ιρανικών αδυναμιών) βοήθεια που ήρθε εκ των υστέρων από χώρες όπως η Τουρκία και οι δυσκολίες στις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης έδωσαν προς τα έξω την εικόνα μιας δύναμης που έχει να αντιμετωπίσει τα δικά της διόλου ευκαταφρόνητα εσωτερικά κενά και τις δικές της προκλήσεις. Η Τεχεράνη μπορεί να καυχιέται για την πρόοδο που έχει σημειώσει στην εγχώρια ανάπτυξη μη-επανδρωμένων αεροσκαφών και πυραύλων, πλην όμως όπως φαίνεται εξακολουθεί να αντιμετωπίζει ελλείψεις στα πιο απλά και βασικά, ελλείψεις που προφανώς σχετίζονται με το πολυετές αμερικανικό εμπάργκο.

Το Ιράν δεν είναι, όμως, απλώς άλλη μια χώρα σε μια «δύσκολη» περιοχή.

Εάν υπάρχει ένας περιφερειακός διπολισμός που ορίζει ως ανεμοδείκτης ή θερμοστάτης τον βαθμό των υπαρκτών ή επαπειλούμενων αναφλέξεων στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, αυτός ο διπολισμός πατάει με το ένα πόδι στην Τεχεράνη, τον αδιαφιλονίκητο πυρήνα του καλουμένου «άξονα της αντίστασης», και με το άλλο στο Ισραήλ.

Χωρίς το Ιράν, η Χεζμπολάχ, οι Χούθι, ακόμη και η Χαμάς, δεν θα ήταν αυτό που έγιναν.

Χωρίς τους Ραϊσί και Αμιραμπντολαχιάν ωστόσο, το Ιράν θα ήταν ίδιο και απαράλλαχτο.

Θυμόταν άραγε κανείς από τους εκτός Ιράν, πριν από το δυστύχημα της περασμένης Κυριακής, τους Μοχάμαντ-Αλί Ρατζάι και Μοχάμαντ Τζαβάντ Μπαχόναρ, τον πάλαι ποτέ πρόεδρο δηλαδή και τον άλλοτε πρωθυπουργό του Ιράν; Είχαν και εκείνοι πέσει νεκροί το 1981. Τότε, όμως, στην (πραγματική/ουσιαστική) ηγεσία του Ιράν ήταν ο Χομεϊνί.

Η απώλεια του Ιρανού προέδρου Ραϊσί θα έπρεπε πια, εν έτει 2024, να δημιουργεί ένα δυσαναπλήρωτο κενό αποσταθεροποίησης στη χειρότερη δυνατή χρονική στιγμή.

Στην πράξη ωστόσο, το κενό έχει ήδη σε μεγάλο βαθμό καλυφθεί και η ζωή συνεχίζεται. Ο μέχρι πρότινος αντιπρόεδρος Μοχάμεντ Μοχμπέρ πήρε τη θέση του θανόντος προέδρου ως τις επόμενες προεδρικές εκλογές που θα πρέπει να διεξαχθούν μέσα στις επόμενες 50 ημέρες, και ο (εξαιρετικά έμπειρος στη διεθνή σκηνή διπλωμάτης) Αλι Μπάγκερι Κάνι την θέση του υπουργού Εξωτερικών…

Το θεοκρατικό Ιράν περιστρέφεται γύρω όχι από εκλεγμένους από τον λαό πολιτικούς αλλά από τον ανώτατο θρησκευτικό του ηγέτη. Το 1981 ήταν ο Ρουχολάχ Χομεϊνί. Σήμερα είναι ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο οποίος είναι όμως 85 ετών, με βεβαρημένη υγεία, και αναζητά διάδοχο…