O Ντόναλντ Τραμπ τον χαρακτήρισε απλώς «ξαφνικό» και η Νίκι Χέιλι, υπό μια έννοια, αναμενόμενο. Ο θάνατος του Αλεξέι Ναβάλνι (στις 16 Φεβρουαρίου, στη φυλακή της δυτικής Σιβηρίας όπου εκείνος εξέτιε ποινή 19ετούς κάθειρξης ως «εξτρεμιστής») συγκλόνισε, χωρίς όμως ακριβώς να αιφνιδιάζει. Πολλοί, άλλωστε, τον περίμεναν… χρόνια πριν.

«Πάντα αυτό κάνει ο Πούτιν. Δολοφονεί τους πολιτικούς του αντιπάλους», δήλωσε η υποψήφια για το προεδρικό χρίσμα του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, Νίκι Χέιλι.

«Είναι προφανώς ένα τραγικό γεγονός. Ο Πούτιν δεν είναι σπουδαίος ως άνθρωπος αλλά αυτό δεν αλλάζει τις στρατηγικές επιταγές των Ηνωμένων Πολιτειών ή της Ευρώπης. Ο Ναβάλνι ήταν προφανώς ένας εξαιρετικά γενναίος τύπος. Είναι δύσκολο να μην τον θαυμάσεις αλλά δεν νομίζω ότι (σ.σ. ο θάνατός του) αλλάζει πραγματικά την υποκείμενη δυναμική», δήλωσε από την πλευρά του, μιλώντας στο Politico, ο Ρεπουμπλικανός Γερουσιαστής Τζ. Ντ. Βανς, ένας από τους εκφραστές του Ρεπουμπλικανικού νεο-απομονωτισμού.

Πέρα από τους όποιους – θεμιτούς και ευσεβείς – πόθους όσων αντιπολιτεύονται τον Πούτιν, ο θάνατος του Ναβάλνι δεν είναι πιθανό να αλλάξει τις δυναμικές επί του πεδίου, ούτε εντός ούτε και εκτός της Ρωσίας.

Η πικρή αλήθεια είναι άλλωστε ότι, ακριβώς λόγω του εθνικιστικού του παρελθόντος, ο Ναβάλνι δεν είχε και τόσο πολλούς «φίλους» στις χώρες της ρωσικής γειτονιάς (Ουκρανία, Πολωνία, χώρες Βαλτικής).

Αλλά και εντός των ρωσικών συνόρων, οι απανωτές φυλακίσεις του Ναβάλνι (που ξεκινούν ήδη από το 2013) είχαν σταματήσει, εδώ και καιρό, να «βγάζουν» κρίσιμες μάζες Ρώσων στους δρόμους. Η ρωσικές αντιπολιτευτικές εξάρσεις της περιόδου 2011-2013 δεν είχαν, επί του πρακτέου, μια αναλόγως μαζική συνέχεια.

Ναι, ο Ναβάλνι ήταν ακόμη αρκετά νέος (47 ετών) και, εάν κάποια στιγμή άλλαζαν οι συσχετισμοί στη Ρωσία (με το πολιτικό τέλος του σήμερα 71χρονου Πούτιν και τη δική του έξοδο από τη φυλακή), θα μπορούσε να επιστρέψει στο προσκήνιο ως το πρόσωπο της αλλαγής, διεκδικώντας ηγετικό ρόλο. Αυτή η προσέγγιση συνοδεύεται, ωστόσο, από πολλά «εάν» και πλέον δεν έχει κανένα νόημα, ούτε καν ως θεωρητικό σενάριο.

Η Ρωσία έχασε τον πιο γνωστό της αντιπολιτευόμενο. Το γεγονός αυτό δημιουργεί πια ένα αδιαμφισβήτητο κενό. «Ο θάνατος του Ναβάλνι αφήνει απελπισία και απάθεια στη Μόσχα», γράφει το πρακτορείο Reuters.

Οι New York Times από την άλλη πλευρά, σκαλίζουν το πρόσφατο παρελθόν. Γιατί πήρε την απόφαση ο Ναβάλνι να επιστρέψει στη Ρωσία τον Ιανουάριο του 2021 (από τη Γερμανία, όπου είχε νοσηλευτεί έπειτα από τον παρ’ ολίγον θάνατό του από δηλητηρίαση τον Αύγουστο του 2020) αφού γνώριζε ότι επρόκειτο να φυλακιστεί; Σε αυτό το ερώτημα επιχειρεί να απαντήσει η εφημερίδα της Νέας Υόρκης, υπογραμμίζοντας ότι «ο ήρωας, εάν δεν επέστρεφε, δεν θα ήταν πια ήρωας». Ακόμη και αυτό ωστόσο, εξετάζεται. Ο Ναβάλνι είχε, άλλωστε, ήδη υποστεί ουκ ολίγες διώξεις. Θα μπορούσε να συνεχίσει να κάνει αντιπολίτευση στον Πούτιν από τη Γερμανία ή από κάποια άλλη χώρα της Ευρώπης.

Η είδηση του θανάτου του ήρθε, πάντως, σε μια ενδιαφέρουσα χρονική στιγμή, την ώρα που ξεκινούσαν οι εργασίες της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια στη βαυαρική πρωτεύουσα. «Ο θάνατος του Ναβάλνι αφήνει εμβρόντητο το Μόναχο», έγραψε το Politico.

Και όταν, αργότερα, η σύζυγος του Ναβάλνι βρέθηκε εκτάκτως σε αυτήν τη Διάσκεψη, είδε τον Σέρβο πρόεδρο Αλεξάνταρ Βούτσιτς, έναν από τους τελευταίους εναπομείναντες «φίλους» του Πούτιν στην Ευρώπη, να την χειροκροτά «συγκινημένος».

Πόση σημασία έχει, άραγε, μια τέτοια – συμβολική – κίνηση; Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μας έχει δείξει, πάντως, ότι μπορείς να πατάς σε αντιμαχόμενες βάρκες ταυτόχρονα, λέγοντας άλλα τη μία μέρα και άλλα την άλλη.

Καλοί και χρήσιμοι οι συμβολισμοί αλλά φτάνουν έως ένα σημείο. Από εκεί και πέρα, αρχίζουν τα (πιο) δύσκολα: τα αγροτικά μπλόκα στα σύνορα της Πολωνίας με την Ουκρανία, τα κομματικά/ρεπουμπλικανικά μπλόκα κατά της βοήθειας προς την Ουκρανία στο αμερικανικό Κογκρέσο, τα τουρκο-ουγγρικά μπλόκα εντός του ΝΑΤΟ, τα εξοπλιστικά κενά της Ουκρανίας, η φθορά και η κόπωση εντός και εκτός Ρωσίας.