Ο πόλεμος στην Ουκρανία

Του αντιναυάρχου (εα) Δημητρίου Καβουλάκου ΠΝ

Στη φωτογραφία: Οι πύραυλοι, που έπληξαν το «Μόσχα» (εδώ, σε φωτογραφίες του 2014 και στις 14 Απριλίου 2022, λίγο πριν από τη βύθισή του), είναι βελτιωμένες εκδόσεις σοβιετικών βλημάτων, ενώ στην επίθεση συμμετείχαν και μη επανδρωμένα οχήματα αέρος (UAV) και, κατά πάσα πιθανότητα, η θέση του δόθηκε στους Ουκρανούς από τις ΗΠΑ.

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ή μάλλον η δεύτερη φάση της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία που ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου 2022 άλλαξε τον κόσμο καθοριστικά. Αναφερόμαστε σε δεύτερη φάση γιατί το 2014 οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις προσάρτησαν την Κριμαία και εγκατέστησαν στρατιωτικές δυνάμεις σε περιοχές της ανατολικής Ουκρανίας (Ντονιέτσκ και Λουγκάνσκ) με την υποστήριξη αυτονομιστών που επιθυμούν την ένωση με την Ρωσική Ομοσπονδία.

Μέχρι την 24η Φεβρουαρίου 22 η διεθνής κοινότητα ήταν μάλλον χλιαρή ως προς την στάση της προς την Ρωσική Ομοσπονδία, μεγάλος αριθμός επιχειρηματικών κολοσσών είχαν αποτύπωμα και επενδύσεις στην ρωσική ομοσπονδία και η ΕΕ ήταν προσκολλημένη στην πολιτική κατευνασμού που ακολουθούσε η Ομοσπονδιακή Γερμανία. Πολιτική ιδιαίτερα προσοδοφόρα για την πρώτη οικονομία της Ευρώπης. Στην Ελλάδα αρκετοί θεωρούσαν ότι η χώρα μας έχει μια ειδική σχέση με την Ρωσική Ομοσπονδία, ιδίως επειδή μοιραζόμαστε την Ορθόδοξη χριστιανική πίστη και αρκετοί κύκλοι σε όλο το εύρος του πολιτικού φάσματος έβλεπαν τον Ρώσο Πρόεδρο με θαυμασμό, ένα αποτελεσματικό, θεοφοβούμενο, συντηρητικό ηγέτη που οδηγεί την χώρα του στην πρόοδο αποφεύγοντας την παρακμή της παγκοσμιοποίησης.

Αίτια και Αφορμές – Δημοκρατία, ΝΑΤΟφοβία, Ρωσοφοβία

Από την 24η Φεβρουαρίου 2022 και μετά, όλοι ζούμε σε έναν κόσμο που άλλαξε για πάντα.  Μέχρι την συγκεκριμένη ημέρα, η Ρωσική Ομοσπονδία ήταν μέρος της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας κυρίως λόγω των πλουτοπαραγωγικών πηγών της(φυσικό αέριο, πετρέλαιο, άνθρακας). Οι κυβερνήσεις της Δύσης και οι μεγάλες εταιρείες είχαν ιδιαίτερα επωφελείς εμπορικές συμφωνίες με τους ρωσικούς κολοσσούς της διεθνούς ενεργειακής σκηνής. Η Γερμανική Ομοσπονδία ακολουθούσε την διαβόητη πολιτική προς τα ανατολικά και μέχρι την ήττα του προέδρου Τραμπ, ακόμα και οι ΗΠΑ έδειχναν να έχουν βρει έναν τρόπο συνύπαρξης με τις «ιδιοτροπίες» και την «ιδιοσυγκρασία» του Προέδρου Πούτιν. Δηλαδή την πιθανή ανάμιξη στις εκλογές των ΗΠΑ, την εξαφάνιση πολιτικών αντιφρονούντων, την προσάρτηση της Κριμαίας, την υποστήριξη των αυτονομιστών στην Ανατολική Ουκρανία με ρωσικό στρατό, την καταστολή κινημάτων δημοκρατικοποίησης σε συνορεύουσες χώρες όπως η Λευκορωσία. Τεράστιες πολυεθνικές της Δύσης είχαν επενδύσεις και επωφελείς δραστηριότητες στην Ρωσική Ομοσπονδία. Την 24η Φεβρουαρίου 22 η πολιτική κατευνασμού της Δύσης άλλαξε απότομα.

Η επίσημη θέση της Ρωσικής Ομοσπονδίας πριν την εισβολή ήταν ότι οι φήμες αποτελούν σκευωρία της Δύσης που διακατέχεται από Ρωσοφοβία και περιγελούσε τις προειδοποιήσεις ΗΠΑ και Ηνωμένου Βασιλείου για επικείμενη εισβολή στην Ουκρανία. Ακόμα και ο Ουκρανός πρόεδρος καθησύχαζε τον λαό του λέγοντας ότι πρόκειται περί μπλόφας για να πληγεί η οικονομία της Ουκρανίας. Ζητούσε από την Δύση να κατεβάσει τους τόνους και διαβεβαίωνε ότι η χώρα έχει ετοιμασθεί για κάθε ενδεχόμενο.

Με την έναρξη της εισβολής η οποία χαρακτηρίσθηκε «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» ο πρόεδρος Πούτιν ανακοίνωσε και τους αντικειμενικούς σκοπούς. Την προστασία των ρωσόφωνων στα ανατολικά, την αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας, την απομάκρυνση της φιλοναζιστικής κυβέρνησης Ζελένσκι. Παράλληλα υπενθύμιζε ότι πάντα προειδοποιούσε για την επέκταση του ΝΑΤΟ και ζητούσε εγγυήσεις ότι η Ουκρανία δεν θα γίνει μέλος της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Τουλάχιστον τα τελευταία δύο χρόνια σε εκπομπές των κρατικών μέσων παρουσιαζόταν η απειλή της διεφθαρμένης παρακμιακής Δύσης, (Ευρώπης, ΗΠΑ, ΝΑΤΟ) για τα ιδεώδη και την ασφάλεια της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Αυτό το μήνυμα συνεχίζει να μεταδίδει συχνά και ο Πατριάρχης της Ρωσικής Εκκλησίας Κύριλλος, που χαρακτηρίζει τον πόλεμο ιερό εναντίον των διεφθαρμένων Δυτικών που καταλύουν τα ήθη, προστατεύουν και ενθαρρύνουν την ομοφυλοφιλία. Τελευταία, όπως έκανε και στην ομιλία του για την ημέρα της Νίκης (9 Μαίου), ο πρόεδρος Πούτιν δήλωσε ότι η επέκταση της Δύσης δεν άφησε περιθώρια στην Ρωσική Ομοσπονδία και η εισβολή ήταν η μόνη λύση.

Κατά το Κρεμλίνο η επέκταση του ΝΑΤΟ ανατολικά, αποτελεί υπαρξιακή απειλή. Ενώ για τους λιγότερο εξοικειωμένους ένα τέτοιο επιχείρημα φαίνεται εκ πρώτης όψεως λογικό, σίγουρα το είδαμε να κυκλοφορεί πολύ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μια προσεκτική ανάλυση μάλλον το καταρρίπτει. Το ΝΑΤΟ δεν είναι χώρα, είναι αμυντικός οργανισμός χωρών με ρήτρα αλληλεγγύης σε περίπτωση εξωτερικής απειλής(δηλαδή από άλλη χώρα εκτός ΝΑΤΟ). Το γνωστό άρθρο 5. Οι δυνάμεις του αποτελούνται από συνεισφορές των χωρών μελών και οι αποφάσεις παίρνονται με απόλυτη ομοφωνία. Ακόμα και όταν μια χώρα δεν μπλοκάρει μια απόφαση(εξασκήσει  veto) διατηρεί το δικαίωμα να μην εμπλέξει δυνάμεις της. Όπως έχει κάνει και η Ελλάδα αλλά και άλλες χώρες κατά το παρελθόν. Τώρα υπό την αμιγώς στρατιωτική έννοια, δηλαδή εάν όπλα του ΝΑΤΟ μπορούν να πλήξουν ρωσικά εδάφη, αυτό είναι εφικτό και χωρίς την Ουκρανία. Οι χώρες της Βαλτικής που είναι μέλη του ΝΑΤΟ, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Άλλωστε πρόσφατα η Ρωσική Ομοσπονδία δια στόματος στρατιωτικών εκπροσώπων διαφήμισε την δυνατότητά της να εξαϋλώσει την Μεγάλη Βρετανία εάν το επιθυμεί. Επομένως το ίδιο ισχύει και από την άλλη πλευρά. Κοιτώντας τον χάρτη και συνειδητοποιώντας το πολλαπλάσιο μέγεθος της Ρωσικής Ομοσπονδίας σε σχέση με την Ευρώπη, το επιχείρημα της περίσφιξης από το ΝΑΤΟ αποδεικνύεται αβάσιμο και μάλλον θρέφει την ΝΑΤΟφοβία που έχει καλλιεργηθεί στον πληθυσμό της Ρωσικής Ομοσπονδίας εδώ και χρόνια.

Επομένως, εάν δεν είναι η απειλή του ΝΑΤΟ, τι οδήγησε τον πρόεδρο Πούτιν να αφήσει μια ιδιαίτερα προσοδοφόρα συνύπαρξη με την Δύση και να μπει σε τέτοιες περιπέτειες; Σίγουρα δεν περίμενε ότι θα μπει σε περιπέτειες. Κατ’ αυτόν ο στρατός του θα έκανε παρέλαση μέχρι το Κίεβο, το πολύ σε τρεις ημέρες. Ο πληθυσμός θα τον υποδέχονταν σαν ελευθερωτή και η μαλθακή και παρακμιακή Δύση δεν θα αντιδρούσε ή δεν θα προλάβαινε να αντιδράσει. Σε μια τέτοια περίπτωση θα είχε ουσιαστικά προσαρτήσει την δεύτερη μεγαλύτερη χώρα της Ευρώπης σε έκταση(μετά την ευρωπαϊκή Ρωσία). Μια χώρα με πολλές πλουτοπαραγωγικές πηγές και αξιολογότατο ανθρώπινο δυναμικό σε όλους τους τομείς. Η θριαμβευτική υποδοχή των Ουκρανών θα αποστόμωνε την Δύση και θα ενίσχυε το κύρος του στο εσωτερικό και στο εξωτερικό της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Ειδικά την υποστήριξη εντός των Δημοκρατιών την έχει οργανώσει και χρηματοδοτήσει εδώ και αρκετά χρόνια. Αλλά και πάλι όλα αυτά θα μπορούσε να τα πετύχει με ήπια ισχύ και τον πακτωλό των χρημάτων που διαθέτει. Μόνο που οι Ουκρανοί έχουν άλλη άποψη για τον τρόπο που θα κυβερνάται η χώρα τους και μάλλον αποδοκιμάζουν τον ολοκληρωτισμό.

Κατά τα 22 χρόνια που ο πρόεδρος Πούτιν είναι Πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας, οι Ουκρανοί, που έχουν τις ίδιες «μετασοβιετικές» ασθένειες στην χώρα τους με την Ρωσική Ομοσπονδία, προσπαθούν να τις θεραπεύσουν αποκτώντας και υιοθετώντας δημοκρατικούς θεσμούς, ελευθερία λόγου, ελεύθερη οικονομία κοκ. Στην προσπάθεια τους αυτή έχουν αλλάξει πέντε προέδρους. Όταν νιώθουν ότι ο πρόεδρός τους τους προδίδει βγαίνουν στους δρόμους. Αυτή η προοπτική της μετατροπής μίας πλούσιας γειτονικής χώρας, με αδελφό πληθυσμό, στα σύνορα της Ρωσικής Ομοσπονδίας σε δυτική δημοκρατία είναι η υπαρξιακή απειλή που έκανε το Κρεμλίνο να εισβάλει. Η διάδοση της δημοκρατικής νοοτροπίας στο εσωτερικό της χώρας είναι όντως υπαρξιακή απειλή όχι για την χώρα αλλά για το καθεστώς και την διαφθορά στο κέντρο της οποίας βρίσκεται η κυβερνητική ομάδα. Ύστερα από 22 χρόνια διακυβέρνησης της μεγαλύτερης χώρας στον κόσμο, με αστείρευτες πλουτοπαραγωγικές πηγές και ιδιαίτερα αξιόλογο πληθυσμό, ναι μεν η Ρωσία δεν έχει σημαντικό εξωτερικό χρέος αλλά η οικονομία της είναι του μεγέθους της Γαλλίας και το βιοτικό επίπεδο του μέσου πολίτη είναι χαμηλό, ενώ οι ευνοημένοι του συστήματος ζουν με χαρακτηριστική υπερβολή. Στον αντίποδα η Κίνα, που κυβερνάται από το Κομουνιστικό της Κόμμα,  και ήταν πολύ πίσω σε σχέση με την ΕΣΣΔ πριν από 50 χρόνια, έχει τώρα δική της παραγωγή τεχνολογίας(κινητά, αυτοκίνητα, βιομηχανικά προϊόντα κοκ) και ρωσικά κινητά, αυτοκίνητα, οικιακές συσκευές δεν υπάρχουν. Στο θέμα των πολιτικών ελευθεριών όλοι οι αντιφρονούντες και διαφωνούντες με το Κρεμλίνο παραμερίζονται επιδεικτικά ή διακριτικά και όσο περνάει ο καιρός βγαίνουν στην επιφάνεια υποθέσεις τεράστιας διαφθοράς. Σε ένα απολυταρχικό κράτος, έστω και αν οι κάτοικοί του είναι μοναρχικής νοοτροπίας, όπως πολλοί ισχυρίζονται ότι είναι οι Ρώσοι, τέτοιου είδους προβλήματα εκτονώνονται με πόλεμο, όπως είχε περιγράψει με αριστοτεχνικό τρόπο ο Τζωρτζ Όργουελ στο «1984».

Διεξαγωγή – Αντιδράσεις

Τελικά ο πρόεδρος Πούτιν δικαιολογημένα εκλαμβάνει την Δημοκρατία ως απειλή. Η αλλαγή πλεύσης της ΕΕ, που πυροδότησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ήταν αποτέλεσμα της πίεσης που εξάσκησε η κοινή γνώμη στις Κυβερνήσεις. Χώρες που η κοινή γνώμη δεν είναι ευαισθητοποιημένη σε θέματα δημοκρατίας ή έχουν πιο απολυταρχικό τρόπο διακυβερνήσεως, δεν έχουν αλλάξει δραστικά την στάση τους προς την Ρωσική Ομοσπονδία, παρά τα όσα έχουν μαθευτεί και διαπιστωθεί ύστερα από τρεις μήνες πολέμου. Οι δυτικές κοινωνίες απαίτησαν άμεσα μέτρα, υποστήριξαν δραστικές κυρώσεις, κατηγόρησαν πολιτικούς παράγοντες για ύποπτη συνεργασία με την Ρωσική Ομοσπονδία, οδήγησαν την Γερμανία να εγκαταλείψει την «Οστ Πολιτίκ» και να εξαγγείλει τον επανεξοπλισμό της με κονδύλια μαμούθ, ανάγκασαν κυβερνήσεις να πάρουν σαφή θέση υπέρ της Ουκρανίας. Ακόμα και χώρες όπως η Ελβετία εγκατέλειψαν την ουδετερότητά τους.  Η Φινλανδία και η Σουηδία κινούνται για ένταξη στο ΝΑΤΟ και η Ιαπωνία αναγγέλλει ότι θα εξετάσει την απόκτηση πυρηνικών όπλων. Παράλληλα οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο που προειδοποιούσαν για την ρωσική εισβολή, εφοδιάζουν την Ουκρανία με όπλα. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία απέδειξε ότι η Ρωσική Ομοσπονδία είναι μία επεκτατική χώρα όπως για χρόνια υποστήριζε η Πολωνία, οι χώρες της Βαλτικής και άλλες χώρες που βρέθηκαν στην σοβιετική σφαίρα επιρροής μετά τον Β ΠΠ και έτρεξαν όπως- όπως να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ μετά την κατάρρευση του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Πράξη που όπως φαίνεται από τα πρόσφατα γεγονότα ήταν μάλλον δικαιολογημένη.

Στο πεδίο των επιχειρήσεων η Ουκρανία παρά τις περιπτώσεις διαφθοράς ή προδοσίας που βγαίνουν στο προσκήνιο, σταμάτησε τον ρωσικό Γολιάθ και μετέτρεψε τον κεραυνοβόλο πόλεμο σε πόλεμο φθοράς. Με την υποστήριξη της Δύσης, μάχεται ηρωικά και έχει απωθήσει τις ρωσικές δυνάμεις από αρκετές περιοχές. Οι Ουκρανοί δεν καλωσόρισαν τους εισβολείς και παρά τον στρατηγικό αιφνιδιασμό του προέδρου Ζελένσκι και την υπεροπλία της ρωσικής πλευράς το αποτέλεσμα είναι αμφίρροπο και η ρωσική στρατιωτική μηχανή η τόσο επίφοβη πριν την εισβολή δείχνει τις αδυναμίες της και ότι η διαφθορά την έχει πλήξει σημαντικά. Η μόνη ελπίδα για την Ρωσική Ομοσπονδία είναι να κουράσει τις δυτικές κοινωνίες, τις οποίες θεωρεί έκφυλες και  μαλθακές, ώστε να προτιμήσουν τις ανέσεις τους αντί των ιδεών τους, να σταματήσουν την υποστήριξη της Ουκρανίας και να υποχρεωθεί η τελευταία σε κάποιου είδους συμβιβασμό που να μοιάζει με νίκη των Ρώσων. Χωρίς να μπορεί να επικαλεσθεί κάποιου είδους νίκη το καθεστώς του Κρεμλίνου κινδυνεύει να καταρρεύσει. Η κούραση όμως δεν επιδρά μόνο στην Ουκρανία ή στην Δύση αλλά και στην Ρωσική Ομοσπονδία και τους υποστηρικτές της. Η ειδική στρατιωτική επιχείρηση απεδείχθη πόλεμος με σημαντικότατες απώλειες. Η αποναζιστικοποίηση/απελευθέρωση απεδείχθη εισβολή και ουδέτερες ή πιο απαθείς προς την Ουκρανία χώρες όπως η Κίνα ή η Ινδία χρειάζονται τους καταναλωτές της Δύσης πιο πολύ από ότι η Δύση αυτές. Τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα αλλά και άλλες χώρες με απολυταρχικό σύστημα που δραστηριοποιούνται διεθνώς, χρησιμοποιούν τον καπιταλισμό με δύο μέτρα και σταθμά, αλλά χωρίς την Δύση τα έσοδά τους και η σημασία τους θα μειωθούν σημαντικά. Στην ουσία η κατάσταση είναι ένα στρατηγικό αδιέξοδο που μπορεί να λυθεί μόνο με καθοριστικής σημασίας γεγονός. Γεγονός είναι ότι το πάγωμα της κατάστασης ως έχει, δηλαδή ειρήνη με εδαφικά ανταλλάγματα για την Ρωσία, ωφελεί μόνο το Κρεμλίνο που αφού αναδιοργανωθεί και διορθώσει λάθη μάλλον θα επανέλθει δριμύτερο σε επόμενο χρόνο. Νίκη του Κρεμλίνου σημαίνει νίκη του Ολοκληρωτισμού και των οπαδών του που βρίσκονται και εντός αρκετών Δημοκρατιών. Ο Πόλεμος στην Ουκρανία είναι πόλεμος δια αντιπροσώπων μεταξύ Δημοκρατιών και Ολοκληρωτισμού και αυτή την στιγμή «οι Ουκρανοί πολεμούν για όλους μας». Μέχρι στιγμής φαίνεται ότι το ισχυρό σημείο των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων είναι ο μεγάλος αριθμός προσωπικού και μέσων και το γεγονός ότι ο μεγάλος αριθμός απωλειών και η δριμύτητα των κυρώσεων δεν κάμπτουν την απόφαση του Κρεμλίνου να συνεχίσει τον πόλεμο. Στον αντίποδα η αποφασιστικότητα όχι μόνο των Ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων αλλά και της κοινωνίας να μην υποχωρήσει, ο μεγάλος αριθμός απωλειών ουκρανών αμάχων και οι καταστροφές πόλεων και υποδομών που είναι αποτέλεσμα της ρωσικής τακτικής, έχουν αυξήσει την υποστήριξη της Δύσης και πλέον οι ουκρανικές δυνάμεις εκτός από μαχητικό πνεύμα, πολιτική και οικονομική υποστήριξη σταδιακά αποκτούν τα μέσα για να απωθήσουν τους εισβολείς. Εκείνο που γνωρίζουν και οι δύο πλευρές είναι ότι εάν και όταν εκκινήσει και τελεσφορήσει μία ειρηνευτική διαδικασία, τα εδαφικά τετελεσμένα όπως διαμορφώθηκαν μέσω μαχών,  αποτελούν κύριο παράγοντα ή αλλιώς «ότι κατακτήθηκε δια της λόγχης δύσκολα επιστρέφεται».

Πυρηνικά, Παραπληροφόρηση, Αποσταθεροποίηση, Προσάρτηση

Η υπόνοια και αργότερα η μνεία χρήσης πυρηνικών, βρέθηκαν συχνά στην ρητορική της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Το ενδεχόμενο χρησιμοποιήσεως τους αν και μικρό, έχει τέτοια καταστροφικά αποτελέσματα που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Ωστόσο η ψυχρή λογική επιβάλει καταγραφή ενδεχομένων. Ενδεχόμενο ένα, η Ρωσική Ομοσπονδία ύστερα από την συνεχή πίεση και με την ήττα στην Ουκρανία να φαίνεται σίγουρη, χρησιμοποιεί πυρηνικά, ίσως τακτικά όχι στρατηγικά και το ΝΑΤΟ αμύνεται. Ενδεχόμενο δύο, δίνεται στον πρόεδρο Πούτιν η διέξοδος που επιθυμεί με εδαφικά ανταλλάγματα στην Ουκρανία, επικρατεί ειρήνη για κάποιο αβέβαιο χρονικό διάστημα, αλλά πώς μπορεί κανείς να εμπιστευθεί ένα καθεστώς που «λέει και ξελέει» και αν όντως επιθυμεί να χρησιμοποιήσει πυρηνικά, τι εμποδίζει ένα συντριπτικό πλήγμα όταν όλοι θα θεωρούν ότι τα χειρότερα πέρασαν; Οι χώρες που έχουν πυρηνικά γνωρίζουν ότι σκοπός τους είναι να κρατήσουν τον εχθρό έξω από τα σύνορά τους και ότι θα ήταν ολέθριο να χρησιμοποιηθούν για επιθετικές επιχειρήσεις, όπως ακριβώς είχε επικρατήσει και κατά τον Ψυχρό Πόλεμο. Όπως έκανε και το Ισραήλ που απείλησε με χρήση πυρηνικών εάν κινδυνέψει η εδαφική του ακεραιότητα αλλά δεν έπληξε αραβικές χώρες.

Σύμφωνα με τον Αλεκσάντρ Ντούγκιν, συγγραφέα και θεωρητικό της ρωσικής υπεροχής, η Ρωσική Ομοσπονδία, που είναι μία μοναρχικής νοοτροπίας κοινωνία, πρέπει να γίνει παγκόσμια υπερδύναμη σε ένα πολυπολικό σύστημα.  Ένας από τους ισχυρούς πόλους παγκόσμιας εμβελείας. Για να το πετύχει αυτό θα πρέπει να χρησιμοποιεί παραπληροφόρηση, αποσταθεροποίηση, προσάρτηση. Στα βιβλία του πρότεινε την προσάρτηση της Ουκρανίας, μεταξύ άλλων, το σπρώξιμο του Ην. Βασιλείου εκτός ΕΕ και την συμμαχία με το Ιράν. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι «μετά Χριστόν Προφήτης» αλλά αυτά είχαν γραφεί και ειπωθεί πολύ πριν γίνουν και αυτός είναι ο λόγος που τον αποκαλούν «ψιθυριστή του Πούτιν». Το Κρεμλίνο έχει διοχετεύσει πολλά χρήματα στην Δύση. Χρήματα που έχουν θρέψει ισχυρά λόμπι και υποστηρικτές και έχουν εδραιώσει φιλορωσικές νοοτροπίες σε μέρος του πληθυσμού. Οι υποψίες για ανάμιξη στην εκλογή του προέδρου Τραμπ, με παραχάραξη του εκλογικού αποτελέσματος, (κατά την διάρκεια της θητείας του οποίου ισχυροποιήθηκε η Ρωσική θέση στην Δύση και στον κόσμο, ενός Προέδρου που προσπάθησε να μείνει στην εξουσία με πραξικόπημα), οι σχέσεις ρωσικών κολοσσών με ισχυρούς πολιτικούς και αξιωματούχους στην Δύση, αλλά και το γεγονός ότι οι «πουτινίστας» προέρχονται και από τα δύο άκρα του πολιτικού φάσματος, κύκλους με οικονομικά συμφέροντα αλλά και ορισμένες θρησκευτικές οργανώσεις ή κύκλους πιστών, μάλλον δείχνει ότι το ενδεχόμενο υποστήριξης ομάδων που στην δεδομένη στιγμή θα χρησιμοποιηθούν αποσταθεροποιητικά, δεν θα πρέπει να παραβλεφθεί εύκολα. Όσο για την προσάρτηση, έχουμε δει την εφαρμογή του δόγματος σε δράση, στην Ουκρανία γενικά και ειδικότερα στην Κριμαία και στις ανατολικές επαρχίες της Ουκρανίας.

Οι κατά θάλασσαν επιχειρήσεις

Αν και η Ουκρανία δεν έχει ναυτικό με την ουσιαστική έννοια του όρου δηλαδή μονάδες που να μπορούν να διεξάγουν επιχειρήσεις και να διεκδικήσουν την κυριαρχία στον θαλάσσιο χώρο, οι ρωσικές δυνάμεις είχαν σημαντικές απώλειες στην θάλασσα με πιο χαρακτηριστικές του καταδρομικού Μόσχα και ενδεχομένως της φρεγάτας Ναύαρχος Μακάροφ. Τα βλήματα που έπληξαν το Μόσχα και πιθανώς έπληξαν και το Μακάροφ είναι βελτιωμένες εκδόσεις σοβιετικών βλημάτων. Στην επίθεση συμμετείχαν και μη επανδρωμένα οχήματα αέρος(UAV) και κατά πάσα πιθανότητα η θέση των ρωσικών πολεμικών δόθηκε στους Ουκρανούς από τις ΗΠΑ. Ωστόσο μέχρι στιγμής οι επιχειρήσεις έχουν διεξαχθεί με συμβατική τεχνολογία, με υφιστάμενα όπλα, συστήματα, μεθόδους και τακτικές που είναι έστω και στοιχειωδώς γνωστές στα Ναυτικά χωρίς την χρήση «καινοτόμων τεχνολογιών» ή νέων τακτικών.

Με αυτή την βάση και προσπαθώντας να εξηγήσουμε αυτές τις σημαντικές, αλλά όχι καθοριστικές για τον πόλεμο, απώλειες θα χρησιμοποιήσουμε κλασσικές μεθόδους. Η επιχειρησιακή ικανότητα ενός πλοίου ή ενός στόλου είναι γινόμενο, όχι άθροισμα, παραγόντων. Δηλαδή το γινόμενο των δυνατοτήτων του πλοίου(κατασκευής, όπλων, συστημάτων), της κατάστασης στην οποία βρίσκεται(συντήρηση), της εκπαίδευσης (κυβερνήτη – αξιωματικών – πληρώματος), της επάρκειας για συνεχείς επιχειρήσεις(υπάρχει αρκετό προσωπικό σε ποιότητα και ποσότητα ώστε να εναλλάσσεται χωρίς να πέφτει η απόδοση του πλοίου), της εγρήγορσης, του ηθικού κοκ. Δηλαδή ένα πλοίο με καλά συστήματα σε δυνατότητες αλλά μέτρια συντήρηση θα είναι μέτριο. Ένα πλοίο με καλά συστήματα σε καλή κατάσταση αλλά μέτριο προσωπικό θα είναι μέτριο. Ελλιπής εκπαίδευση και προετοιμασία για την αντιμετώπιση πληγμάτων, μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα την εύκολη εξουδετέρωση ή βύθιση ενός πλοίου. Οι γενικές επιδόσεις των ρωσικών δυνάμεων έχουν δημιουργήσει αρκετά ερωτήματα ως προς την επάρκειά τους και την ικανότητά τους να διεξάγουν πόλεμο εναντίον ενός ικανού αντιπάλου. Οι πληροφορίες μάλλον δείχνουν ότι η διαφθορά έχει πλήξει τόσο το υλικό όσο και την πυραμίδα του προσωπικού. Κάτι αντίστοιχο με την κατάσταση των σοβιετικών ενόπλων δυνάμεων μετά τις εκκαθαρίσεις του Στάλιν.

Ερωτήματα όπως γιατί μονάδες υψηλής αξίας αφήνονται μόνες τους, γιατί τα βλήματα δεν γίνονται αντιληπτά από τις συσκευές ερεύνης και εντοπισμού, γιατί τα συστήματα εγγύς προστασίας που θα έπρεπε να ενεργοποιούνται αυτόματα δεν εξουδετέρωσαν τα βλήματα, γιατί τα αγήματα αντιμετωπίσεως πληγμάτων δεν κατάφεραν να κρατήσουν τα πλοία στην επιφάνεια είναι ιδιαίτερα επίκαιρα. Ειδικά όταν επιβεβαιώθηκε ότι και το Ναύαρχος Μακάρωφ είχε την ίδια μοίρα με το καταδρομικό Μόσχα και άλλες μονάδες του ρωσικού Ναυτικού που έχουν καταστραφεί. Ακόμα και αν η βύθιση του καταδρομικού Μόσχα επρόκειτο για αποτέλεσμα καταστροφικών συγκυριών, θα περίμενε κανείς να έχουν ληφθεί μέτρα ώστε κάτι τέτοιο να μην ξανασυμβεί.

Στην ιστορία οι υποθέσεις δεν έχουν μεγάλη αξία. Ωστόσο με αυτά τα δεδομένα αναρωτιέται κανείς πως θα είχαν εξελιχθεί οι επιχειρήσεις εάν οι Ουκρανοί είχαν καταφέρει να επενδύσουν σε πλοία και μέσα που, αν και δύσκολα θα μπορούσαν να τους δώσουν κυριαρχία στην θάλασσα, σίγουρα θα εμπόδιζαν τις ρωσικές δυνάμεις να την χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικά. Παρά τις κυρώσεις η ναυτιλιακή κίνηση προς και από τα ρωσικά λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας εξακολουθεί να υφίσταται, ενώ στα ουκρανικά λιμάνια έχει σταματήσει, και το χερσαίο δίκτυο μεταφορών προς την Κίνα και άλλες αγορές ρωσικών προιόντων δεν θα επαρκούσε για να αντισταθμίσει αποκλεισμό ή έστω και απειλή κατά των ρωσικών λιμένων της Μαύρης Θάλασσας. Επιπρόσθετα δεν θα ήταν εύκολη η διεξαγωγή ρωσικών επιχειρήσεων από την θάλασσα εναντίον των ουκρανικών λιμένων. Από ρωσικής πλευράς επιδιώχθηκε ή επιδιώκεται η πλήρης αποκοπή της Ουκρανίας από την θάλασσα καταλαμβάνοντας και την Οδησσό, μετατρέποντας την Ουκρανία σε περίκλειστή χώρα.

Η θέση της Ελλάδας και οι προοπτικές

Για τους τρεις και πλέον μήνες που διαρκεί ο πόλεμος στην Ουκρανία, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μαζικής ενημέρωσης αλλά και στις συζητήσεις, εμφανίστηκαν διάφορες απόψεις για την ρωσική εισβολή. Κάποιες υπέρ της Ουκρανίας και κάποιες πολύ κοντινές στην ρητορική του Κρεμλίνου, είναι προϊόν της παραπληροφόρησης και επιρροής, μέσω ήπιας ισχύος που οικοδομεί η Ρωσική Ομοσπονδία εδώ και χρόνια. Ζητούμενο ήταν να διαχωριστεί, όσο είναι δυνατόν, η Ελλάδα από τον σκληρό πυρήνα των κρατών της Δύσης και να κρατήσει ίσες αποστάσεις ή να μην συμμετέχει σε κυρώσεις ή να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι η Ελλάδα υποστηρίζει την Ρωσική Ομοσπονδία λόγω των ειδικών δεσμών που έχει με αυτή, καθώς και οι δύο χώρες είναι Ορθόδοξες. Αρκετοί υποστήριξαν μια τέτοια στάση, ενδεχομένως και λόγω οικονομικών συμφερόντων. Σίγουρα απόσπαση της Ελλάδας από τον σκληρό πυρήνα της Δύσης είναι προς όφελος της Ρωσικής Ομοσπονδίας, της Τουρκίας αλλά και κάποιων ευρωπαϊκών κρατών που δεν θα ήθελαν μια Ελλάδα αναβαθμισμένη σε όλους τους τομείς, κάτι πολύ παραπάνω από τόπο παραγωγής τροφίμων, διακοπών, υπηρεσιών και διακομιστικού εμπορίου που είναι σήμερα.

Ένα από τα επιχειρήματα που ακούστηκε ήταν ότι η Τουρκία ακολουθεί στάση «ήξεις αφίξεις» ως επιτήδειος ουδέτερος, κάτι που θα έπρεπε να ακολουθήσουμε και εμείς για να πετυχαίνουμε ανταλλάγματα αντί να είμαστε δεδομένοι. Αυτή η διαφοροποίηση της Ελλάδας από την Δύση, αρνούμενη τον δυτικό της πυρήνα, και η υιοθέτηση πολιτικής σε αντίστιξη με την Τουρκία, αποτελούν βαρίδια που στέρησαν από την χώρα μας ευκαιρίες και επιτεύγματα που δικαιούται καθώς δεν είναι εταίρος ή γείτονας της Δύσης αλλά αναπόσπαστο μέρος της.

Τώρα η ιστορική συγκυρία δίνει την ευκαιρία η Ελλάδα να ενισχύσει ακόμη πιο πολύ την θέση της στην Ευρώπη. Όσο απειλητικός είναι ο ρωσικός αναθεωρητισμός και επεκτατισμός για την Φινλανδία, την Σουηδία, τις Βαλτικές Χώρες, την Πολωνία άλλο τόσο είναι και ο τουρκικός αναθεωρητισμός και επεκτατισμός για την Ελλάδα. Η στάση της Τουρκίας που μιλά για αρνητική θεώρηση στην ένταξη της Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ επιβεβαιώνει τις ελληνικές απόψεις. Ήδη η Ελλάδα έχει αυξήσει την σημασία της μέσω της αμυντικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ έχοντας ευκαιρίες που δεν είχε πριν. Οι συμμαχίες δίνουν ευκαιρίες όχι ανταλλάγματα. Ανταλλάγματα ζητάς από αντιπάλους και ανταγωνιστές όχι από συμμάχους. Τώρα που συσπειρώνονται οι ευρωπαϊκές δημοκρατίες, η Ελλάδα θα πάει με την πλευρά του ολοκληρωτισμού;

Ίσως πριν την ρωσική εισβολή αρκετοί κύκλοι σε δυτικές ευρωπαϊκές χώρες να έβλεπαν χώρες της ανατολικής ή νοτιοανατολικής Ευρώπης ως κατηγορία βήτα. Μια ζώνη επιρροής για φθηνές διακοπές, φθηνό εργατικό δυναμικό και φθηνή πηγή πλουτοπαραγωγικών πηγών. Αυτό άλλαξε. Είναι προφανές ότι για να είναι ασφαλής η Ευρώπη από τον ρωσικό επεκτατισμό, οι χώρες της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης πρέπει να είναι ισχυρές όχι μόνο στρατιωτικά, αλλά οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά, βιομηχανικά και τεχνολογικά. Γι’ αυτό θα επενδυθούν ιδιαίτερα σημαντικοί πόροι και από τις ΗΠΑ αλλά από τις άλλες ισχυρές ευρωπαϊκές χώρες Γαλλία, Γερμανία, Ην. Βασίλειο κοκ.

Σε αυτήν την ανατολική ζώνη η Ελλάδα που βρίσκεται σε περίοπτη γεωγραφικά θέση, μπορεί και πρέπει να διεκδικήσει και να  διαδραματίσει ενεργό και σημαντικό ρόλο. Να ενισχύσει την τεχνολογική και βιομηχανική της βάση. Να βελτιώσει και να επεκτείνει τις υποδομές της. Να ενεργοποιήσει όλους τους τομείς της κοινωνίας και να σταματήσει να εξαρτάται καθοριστικά από τον τουρισμό και τις υπηρεσίες. Η αμυντική συμφωνία με τις ΗΠΑ που υπογράφηκε το 2019 και κυρώθηκε από την Βουλή το 2020, έφερε τις επενδύσεις στην Αλεξανδρούπολη, ανέδειξε την σημασία της για την Ανατολική Ευρώπη και την ενεργειακή ανεξαρτησία της ΕΕ και έχει θέσει τα θεμέλια για πολλά περισσότερα. Όπως πολλά μπορούν να επιτευχθούν μέσω συμφωνιών με τα ευρωπαϊκά κράτη(με την Γαλλία ήδη υπάρχει).

Η Ελλάδα μετά τον Β ΠΠ εξανέμισε τα πλεονεκτήματα που είχε ως ένας εκ των νικητών, με την αδελφοκτόνα της διαμάχη. Ας μην κάνουμε και τώρα το ίδιο, ακολουθώντας μετέωρη στάση ή δίνοντας αυτή την εντύπωση στους εχθρούς και ανταγωνιστές μας. Είναι σίγουρο ότι  τα οφέλη της Ελλάδας μέσω του φυσικού της χώρου, της Δύσης και της Ευρώπης, αξίζουν τον κόπο. Όπως είναι εξίσου σίγουρο ότι θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε εκτός από τον αναθεωρητισμό της Τουρκίας και τις προσπάθειες παραπληροφόρησης και αποσταθεροποίησης των οπαδών του ολοκληρωτισμού.