Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει νεύρα και δεν το κρύβει, για μια σειρά από λόγους που – όσο και αν προσπαθήσει κανείς να τους κρατήσει κρυφούς – δεν κρύβονται.

Ο 67χρονος Τούρκος πρόεδρος έχει νεύρα επειδή δεν κατάφερε να έχει το δικό του τετ-α-τετ με τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, όπως επιθυμούσε. Κι όταν η αμερικανική πλευρά του «έριξε πόρτα», εκείνος άρχισε να ωρύεται… κλείνοντας το μάτι στη Μόσχα για να τον βλέπει η Ουάσιγκτον.

Μεταπτώσεις

Είναι πραγματικά εντυπωσιακή η μετάπτωση από… όσα ενθέρμως θετικά έλεγε ο ίδιος ο Ερντογάν στις 21 Σεπτεμβρίου για τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις (στο πλαίσιο της 11ης Turkish Investment Conference)… σε όσα απολύτως αρνητικά είπε ο ίδιος άνθρωπος για το ίδιο θέμα μιλώντας σε δημοσιογράφους μόλις δύο 24ωρα αργότερα, στις 23 Σεπτεμβρίου, προτού αναχωρήσει από τη Νέα Υόρκη και τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών.

Πέρα ωστόσο από την Ουάσιγκτον που του «έριξε πόρτα», θα πρέπει να σημειωθεί ότι και η Ρωσία μέχρι πρότινος του έριχνε… βόμβες στη βορειοδυτική Συρία. «…ο Σεπτέμβριος του 2021 βρήκε τους Ρώσους να “σφυροκοπούν” από αέρος θέσεις ανταρτών (εχθρών του Άσαντ) που υποστηρίζονται από την Άγκυρα στη βορειοδυτική Συρία», γράφαμε στο Α&Δ την περασμένη εβδομάδα.

Τρεις Τούρκοι στρατιώτες έπεσαν νεκροί κοντά στο Ιντλίμπ πίσω στις 11 Σεπτεμβρίου όταν το όχημα στο οποίο επέβαιναν επλήγη από αντιαρματικά πυρά (και άλλοι 36 είχαν χαθεί τον Φεβρουάριο του 2020), ενώ συνολικά είναι περίπου 300 οι άνδρες των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων που έχουν χάσει τη ζωή τους στη Συρία τα τελευταία πέντε χρόνια, από την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» και έπειτα.

Σε κρίση οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις

Τούρκοι αναλυτές όπως ο Μετίν Γκουρτζάν (που πρόσκειται πολιτικά στην ομάδα του αντιπολιτευόμενου Αλί Μπαμπατζάν) βλέπουν τα δεδομένα επί του συριακού εδάφους να καθίστανται πλέον… αφόρητα για τις τουρκικές δυνάμεις. Ο Γκουρτζάν συνδέει μάλιστα τις επί του συριακού εδάφους δυσκολίες και με μια εσωτερική κρίση που φαίνεται να εκτυλίσσεται επί του παρόντος στις τάξεις του τουρκικού στρατεύματος.

Παραιτήσεις

Ποια κρίση; Υψηλόβαθμοι εν ενεργεία Τούρκοι στρατιωτικοί, που ηγούνται των τουρκικών επιχειρήσεων στη Συρία, φέρονται, σύμφωνα με τουρκικά δημοσιεύματα, να έχουν ζητήσει να αποστρατευθούν/συνταξιοδοτηθούν πρόωρα, επικαλούμενοι προσωπικούς λόγους (υγείας, οικογενειακούς κ.ά.). Αυτές οι κινήσεις ωστόσο, σύμφωνα με τον Γκουρτζάν, θα μπορούσαν να ερμηνευτούν και ως απότοκες:

  • των διαφωνιών που μαίνονται εντός της Τουρκίας αναφορικά με τη στρατηγική που θα έπρεπε να ακολουθήσει η χώρα στο συριακό,
  • της κόπωσης/φθοράς των τουρκικών στρατευμάτων που έχουν τοποθετηθεί στη Συρία,
  • της κατάστασης που επιδεινώνεται για τους Τούρκους στο έδαφος της γειτονικής χώρας.

Ρωσικά αγκάθια

Διαφωνίες (συριακής «προέλευσης») παρατηρούνται ωστόσο και στο μέτωπο Ρωσίας-Τουρκίας. Η συνάντηση που είχαν οι Βλάντιμιρ Πούτιν και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Σότσι στις 29 Σεπτεμβρίου, η πρώτη δια ζώσης μεταξύ τους συνάντηση έπειτα από σχεδόν 19 μήνες, διήρκεσε μεν κοντά τρεις ώρες αλλά δεν συνοδεύθηκε ούτε από κοινές δηλώσεις προς τα ΜΜΕ, ούτε από κάποια συνέντευξη Τύπου, ούτε από νέες ανακοινώσιμες ρωσοτουρκικές συμφωνίες. Σημειωτέον πως μόλις ολίγα 24ωρα νωρίτερα, στις 13 Σεπτεμβρίου, ο Ρώσος πρόεδρος είχε υποδεχθεί στη Μόσχα και τον Σύρο ομόλογό του, Μπασάρ αλ Άσαντ, με τη συνάντηση των δύο ηγετών να είναι μάλιστα η πρώτη μετά το 2018.

Ο Ερντογάν επισκέφθηκε το Σότσι χωρίς να έχει μαζί του τους κ.κ. Χουλουσί Ακάρ και Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Και όσα ένθερμα είπε εκείνος στη συνέχεια, καθώς επέστρεφε από τον Εύξεινο Πόντο, για τις προοπτικές διεύρυνσης της ρωσοτουρκικής συνεργασίας στο μέτωπο των στρατιωτικών εξοπλισμών, έγιναν αντιληπτά περισσότερο ως κίνηση εντυπωσιασμού/εκβιασμού έναντι της Δύσης παρά ως προάγγελος ήδη ειλημμένων ρωσοτουρκικών αποφάσεων.

Τουρκικά παράπονα για Γερμανούς και Βρετανούς

Ο Ερντογάν, βλέπετε, έχει στην παρούσα φάση παράπονα και από τη Δύση, ακόμη και από χώρες που στέκονται παραδοσιακά στο πλευρό της Άγκυρας όπως είναι το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία.

Το πρόγραμμα των συνολικά έξι γερμανικών υποβρυχίων (Type-214, Reis-class) που υποτίθεται πως θα πρέπει να έχει έτοιμα η Τουρκία έως και το 2027, κινείται πιο αργά ή μάλλον – για να χρησιμοποιήσουμε τη λέξη «gevşekten» που χρησιμοποίησε ο ίδιος ο Ερντογάν – πιο «χαλαρά» από όσο θα επιθυμούσε η Άγκυρα, πράγμα που φαίνεται πως έχει προκαλέσει ενόχληση στον Τούρκο πρόεδρο. Και τώρα που το (επικριτικό προς την τουρκική ηγεσία) κόμμα των Πρασίνων ετοιμάζεται να ενταχθεί στον επόμενο κυβερνητικό συνασπισμό στη Γερμανία, αφού ήρθε τρίτο στις ομοσπονδιακές εκλογές της 26ης Σεπτεμβρίου, η στάση του Βερολίνου απέναντι στην Άγκυρα δεν αποκλείεται να καταστεί περισσότερο επικριτική ή απαιτητική ειδικά εάν συγκριθεί με όσα είχε συνηθίσει τα περασμένα χρόνια το καθεστώς Ερντογάν.

Προβλήματα έχουν παρατηρηθεί ωστόσο και στην βρετανο-τουρκική σύμπραξη για την ανάπτυξη του πέμπτης γενιάς τουρκικού μαχητικού TF–X, καθώς η συνεργασία με τη βρετανική Rolls-Royce (που υποτίθεται πως επρόκειτο να παραδώσει τη μηχανή του αεροσκάφους) τελικώς… κατέρρευσε.

Υπενθυμίζεται, δε, ότι και ο Καναδάς έχει εδώ και μήνες «παγώσει» τις εξαγωγές στην Τουρκία συστημάτων (της καναδικής L3Harris Wescam-L3Harris Technologies) που είχαν ως «αποδέκτη» τα πολυδιαφημισμένα τουρκικά drones.

Κατά τα λοιπά, το τελευταίο διάστημα ο Ερντογάν έχει καταφέρει και άλλα πολλά: να εξοργίσει την Ινδία (λόγω των αναφορών του στο Κασμίρ), το Ιράν (λόγω των κινήσεών του στο Αζερμπαϊτζάν) και τη Γαλλία (όχι μόνο μέσω Ελλάδας/Κύπρου αλλά και μέσω Αλγερίας).

Προβλήματα στο εσωτερικό

Ο Ερντογάν ωστόσο δεν «εκνευρίζει» μόνο τους άλλους, εκνευρίζεται και ο ίδιος. Εκνευρίζεται επειδή ο πληθωρισμός παραμένει στα ύψη (κοντά στο 20%) εντός των τουρκικών συνόρων (με τις τιμές πολλών τροφίμων να έχουν αυξηθεί κατά 35% με 40% μέσα σε διάστημα ενός έτους και τον ίδιο τον Ερντογάν να καλεί τους αγροτικούς συνεταιρισμούς να στήσουν άμεσα νέες λαϊκές αγορές με φθηνότερα προϊόντα), σε αντίθεση με τη δημοφιλία του ιδίου του Τούρκου προέδρου που συνεχίζει να πέφτει (έχοντας υποχωρήσει κάτω ακόμη και από το 40%).

Παίζοντας μπάσκετ…

Ο 67χρονος Τούρκος ηγέτης έχει νεύρα όμως και για έναν άλλο λόγο: επειδή δεν μπορεί να ξεφορτωθεί/διαψεύσει τα δημοσιεύματα που τον εμφανίζουν να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υγείας. «Ο Ερντογάν ίσως να είναι πολύ άρρωστος για να συνεχίσει να ηγείται της Τουρκίας», έγραψε προ ημερών ο (κάθε άλλο παρά τυχαίος) Στίβεν Κουκ στον ιστοχώρο του αμερικανικού Foreign Policy, και η πλευρά του Τούρκου προέδρου έσπευσε να «απαντήσει» δίνοντας στη δημοσιότητα βίντεο στο οποίο ο (πάλαι ποτέ ποδοσφαιριστής) Ερντογάν εμφανίζεται να… κάνει ότι παίζει μπάσκετ…

Ελλάδα – Γαλλία – συμμαχία

Η ελληνογαλλική συμπόρευση (24 Rafale, 3+1 Belh@rra, Άρθρο 2 ελληνογαλλικής στρατηγικής εταιρικής σχέσης περί συνδρομής με όλα τα κατάλληλα μέσα συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ένοπλης βίας ενάντια σε επιθέσεις από το εξωτερικό, 3+1 κορβέτες Gowind κ.ά.) ήρθε, μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο πολλαπλών ενοχλήσεων, να εξοργίσει την ήδη οργισμένη τουρκική ηγεσία.

Τα τουρκικά υπουργεία Άμυνας και Εξωτερικών «βομβαρδίζουν» εδώ και ολίγα 24ωρα με… λάσπη την ελληνική πλευρά. Οι Τούρκοι ξαφνικά «ξεχνούν» όλα όσα έχουν οι ίδιοι κάνει τα περασμένα χρόνια (casus belli, κατοχή Κύπρου, προκλήσεις, γκρίζες ζώνες, τουρκολιβυκό μνημόνιο, εισβολές στο εξωτερικό, παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και των ψηφισμάτων του ΣΑ του ΟΗΕ, αγορά S-400) και, αντιστρέφοντας την πραγματικότητα, κατηγορούν την Ελλάδα για… «προκλήσεις», «παραβιάσεις», «εχθρικότητα», «επιθετικότητα», «προβοκατόρικη στάση», «αντισυμμαχική»/«αντινατοϊκή» συμπεριφορά, «κούρσα εξοπλισμών», «στρατιωτικοποίηση της έντασης», «μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις» κ.ά.

G20

Όσο για τον ίδιο τον Ερντογάν, εκείνος μάλλον «καίγεται» να δει εάν θα καταφέρει τελικώς να έχει εκείνο το πολυπόθητο τετ-α-τετ με τον Τζο Μπάιντεν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής της ομάδας των G20 στη Ρώμη στα τέλη Οκτωβρίου.

63ος γύρος διερευνητικών

Εν τω μεταξύ βέβαια, θα έχει πραγματοποιηθεί (στις 06 Οκτωβρίου) και ο 63ος γύρος των διερευνητικών επαφών Ελλάδας-Τουρκίας, αυτήν τη φορά στην Άγκυρα. «…είναι απαράδεκτο που η Τουρκία με διαρκείς προκλήσεις και εμπρηστικές δηλώσεις προσπαθεί να υπονομεύσει το κλίμα αυτών των επαφών πριν καν λάβουν χώρα», σχολίασε από την πλευρά του ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας μετά το πέρας της συνάντησης που είχε με τον ομόλογό του της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκο Χριστοδουλίδη, στις 04 Οκτωβρίου στην Αθήνα.