Καιροσκοπικές μεταστροφές, «γεωπολιτικοί» χαμαιλεοντισμοί, ανασύνταξη δυνάμεων, στυγνή ρεαλπολιτίκ… Τα σημάδια ήταν ορατά εδώ και καιρό, πλην όμως πλέον παίρνουν τη μορφή χιονοστιβάδας, με την Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να… γλύφει εκεί όπου άλλοτε έφτυνε, ενισχύοντας όμως τη θέση της στη διεθνή σκηνή.

Οι κινήσεις επαναπροσέγγισης των Τούρκων με τους μέχρι πρότινος «εχθρούς» τους, κινήσεις που είχαν ξεκινήσει διακριτικά στο παρασκήνιο εδώ και μήνες, πλέον αποκτούν χαρακτήρα… κούρσας.

Τουρκικά ανοίγματα προς Αίγυπτο και ΗΑΕ

Διπλωματική αντιπροσωπεία από την Αίγυπτο, υπό τον υφυπουργό Εξωτερικών Χαμντί Λόζα, θα βρίσκεται στην Άγκυρα το διήμερο 7-8 Σεπτεμβρίου για επαφές με τον Τούρκο ΥΦΥΠΕΞ Σεντάτ Ονάλ. Υπενθυμίζεται πως Ονάλ και Λόζα είχαν συναντηθεί και στο Κάιρο τον περασμένο Μάιο. Ενώ η Τουρκία έχει προχωρήσει το τελευταίο διάστημα και σε μια σειρά από άλλες κινήσεις καλής θέλησης προς την πλευρά του αιγυπτιακού καθεστώτος: λογοκρίνοντας (υπέρ του Αιγύπτιου προέδρου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι) τα προγράμματα των αντιπολιτευόμενων δορυφορικών αιγυπτιακών καναλιών (Mekameleen, Al-Sharq) που έκαναν εκπομπές από την Κωνσταντινούπολη, αίροντας εμπόδια τα οποία έκλειναν τον δρόμο για την ενίσχυση της αιγυπτιακής συνεργασίας με το ΝΑΤΟ κ.ά.

Τα τέσσερα δάχτυλα έγιναν πέντε

Διερωτάται κανείς – μέσα σε όλα αυτά – εάν ο Ερντογάν έχει εν τω μεταξύ απαρνηθεί και εκείνον τον άλλοτε αγαπημένο του δημόσιο χαιρετισμό («ραμπιά») που παρέπεμπε στους – εχθρούς του Σίσι – Αδελφούς Μουσουλμάνους… Εάν κρίνουμε πάντως από τις πιο πρόσφατες φωτογραφίες στο site της τουρκικής προεδρίας, τότε τα τέσσερα ανοιχτά δάχτυλα με τον κλειστό αντίχειρα που μόστραρε ο Τούρκος πρόεδρος σε σχεδόν κάθε δημόσια εκδήλωση επί σειρά ετών φαίνεται πως όντως αποτελούν πια παρελθόν.

Παρελθόν φαίνεται, παράλληλα, να αποτελεί και η «έχθρα» με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα οι επαφές των οποίων με την Άγκυρα έχουν όχι μόνο πληθύνει αλλά και αναβαθμιστεί το τελευταίο διάστημα.

Ενδεικτική η επίσκεψη που πραγματοποίησε στην Άγκυρα στις 18 Αυγούστου ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας των ΗΑΕ σεΐχης Ταχνούν μπιν Ζαγιέντ αλ Ναχιάν. Ενδεικτική και η τηλεφωνική συνομιλία (η πρώτη έπειτα από το 2012) που είχε ο Ερντογάν στις 30 Αυγούστου με τον ντε-φάκτο ηγέτη των ΗΑΕ πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Ζαγιέντ αλ Ναχιάν, μια συνομιλία που λέγεται μάλιστα πως έγινε πραγματικότητα χάρη στη διαμεσολάβηση του προέδρου του Ιρακινού Κουρδιστάν Νετσιρβάν Μπαρζανί.

Αξιοσημείωτη στη σκιά των προαναφερθέντων: και η αφωνία του καταζητούμενου Τούρκου αρχιμαφιόζου Σεντάτ Πεκέρ που «βομβάρδιζε» μέχρι πρότινος το καθεστώς Ερντογάν με πολύωρες βιντεοσκοπημένες καταγγελίες μέσω YouTube από τα ΗΑΕ όπου είχε βρει καταφύγιο, αλλά τελικώς σταμάτησε έπειτα από εμιρατιανές νουθεσίες.

Επαφές Τουρκίας-Συρίας μέσω Βαγδάτης

Κατά τα λοιπά, με ενδιαφέρον διαβάζεται και η είδηση που θέλει τους επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της Τουρκίας και της… Συρίας να συναντώνται στη Βαγδάτη το προσεχές διάστημα, έπειτα από ιρακινή διαμεσολάβηση.

Δεν είναι, ωστόσο, μόνο η Τουρκία του Ερντογάν που δείχνει πια επιστρέφει στο διεθνές προσκήνιο με διευρυμένες βλέψεις και διάθεση ανοιγμάτων. Το Κατάρ (μέγας σύμμαχος, υποστηρικτής και χρηματοδότης της Άγκυρας επί Ερντογάν) δείχνει να επανατοποθετείται πια και εκείνο στη διεθνή σκηνή από θέση περισσότερο ενισχυμένη σε σχέση με το παρελθόν. Δεν είναι μόνο η αποκατάσταση των δεσμών με τους Σαουδάραβες τον περασμένο Ιανουάριο που ερμηνεύτηκε ως «νίκη» για το Κατάρ έπειτα από μια μακρά περίοδο αποκλεισμού. Είναι πλέον και οι εξελίξεις στο Αφγανιστάν μέσα από τις οποίες η Ντόχα βλέπει την επιρροή της να ενισχύεται στη διεθνή σκηνή.

Από τη Ντόχα στο Ισλαμαμπάντ

Το Κατάρ αναδύεται πλέον ως παίκτης-κλειδί στον άξονα Αφγανιστάν-Δύσης. Ως προς αυτό φαίνεται πια πως συμφωνούν σχεδόν όλοι (ενδεικτικά τα σχετικά δημοσιεύματα σε Politico, BBC, France24, AP κ.ά.). Ενώ υπάρχουν και αναλυτές που υποστηρίζουν ότι μαζί με τη θέση του Κατάρ ενισχύεται σημαντικά, λόγω Αφγανιστάν, και η θέση της Τουρκίας του Ερντογάν.

Διπλωμάτες της Δύσης που έφυγαν από το Αφγανιστάν (όπως του Ηνωμένου Βασιλείου για παράδειγμα) έχουν πλέον μετακινηθεί στη Ντόχα από όπου σχεδιάζουν τις επόμενες κινήσεις τους. Υπενθυμίζεται, δε, πως στην πρωτεύουσα του Κατάρ είχαν λάβει χώρα και οι συνομιλίες ΗΠΑ-Ταλιμπάν αλλά και Γκάνι-Ταλιμπάν.

Ο Μπλίνκεν στο Κατάρ – Οι Ευρωπαίοι στο Πακιστάν

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, αποκτά νόημα και η διήμερη επίσκεψη που πραγματοποιεί ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν στις 6 και 7 Σεπτεμβρίου στο Κατάρ, το οποίο Κατάρ είχαν όμως επισκεφθεί προ ημερών και οι υπουργοί Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας, της Ολλανδίας κ.ά.

Παράλληλα, ενισχυμένο δείχνει να βγαίνει από την τρέχουσα αφγανική κρίση και το (επίσης τουρκόφιλο) Πακιστάν την πρωτεύουσα του οποίου (Ισλαμαμπάντ) επισκέφθηκαν εσπευσμένα τις προηγούμενες ημέρες οι υπουργοί Εξωτερικών της Γερμανίας, της Ολλανδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, χωρίς να συνυπολογίσει κανείς και τα ένθερμα τηλεφωνήματα προς την πακιστανική πλευρά από EE (Σαρλ Μισέλ, Ζοζέπ Μπορέλ), Αυστριακούς, Σλοβένους κ.ά.

Και με την Ινδία τι θα γίνει;

Στη σκιά της αφγανικής κρίσης και με εφαλτήριο αυτήν, το Πακιστάν δείχνει όντως να αποκτά πια μεγαλύτερη διαπραγματευτική ισχύ έναντι της ΕΕ, καθώς φιλοξενεί στο έδαφος του εκατομμύρια Αφγανούς μετανάστες και πρόσφυγες οι αριθμοί των οποίων ενδέχεται μάλιστα να αυξηθούν το προσεχές διάστημα.

Υπενθυμίζεται ωστόσο πως η ΕΕ, έως και πριν από ολίγους μήνες, κοιτούσε προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης των δεσμών όχι με το Ισλαμαμπάντ αλλά με την («αντίπαλο» του Πακιστάν) Ινδία (1, 2)…