Στην καλύτερη περίπτωση, ήταν ένα τέχνασμα: μια χονδροειδής πρόκληση, που είχε ως απώτερο στόχο να κινητοποιήσει νέες -αντισυμβατικές ενδεχομένως- απόπειρες διεξόδου από τέλματα δεκαετιών. Στη χειρότερη, ήταν μια βουτιά σε ναρκοπέδιο: μια κίνηση που ενδέχεται να προκαλέσει ντόμινο εκρήξεων το προσεχές διάστημα σε μια λίαν εύφλεκτη γειτονιά όπως είναι εκείνη της Ανατολικής Μεσογείου. Από την άλλη πλευρά, μπορεί βέβαια να ήταν και ένα «πυροτέχνημα»: κάτι που ειπώθηκε κυρίως με εντυπωσιοθηρική στόχευση… για να τσεκάρει αντιδράσεις και, ενδεχομένως, να προετοιμάσει το έδαφος για εξελίξεις στο απώτερο μέλλον.

Τι ισχύει ή μάλλον τι είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα; Το «καλό» ή το κακό σενάριο;

Το εννοούσε ο Ντόναλντ Τραμπ όταν είπε, στις 4 Φεβρουαρίου, μέσα στον Λευκό Οίκο, έχοντας στο πλευρό του τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, ότι οι ΗΠΑ πρόκειται να πάρουν τον έλεγχο της Γάζας την οποία θα ανοικοδομήσουν αφού όμως προηγουμένως μετακινήσουν όλους τους Παλαιστινίους σε Αίγυπτο και Ιορδανία; Ή μήπως απλώς να το είπε για να προκαλέσει… άλλου τύπου εξελίξεις;

Οι απαντήσεις διίστανται, ανάλογα με τον ποιον ρωτάς. Οι «φυλές» άλλωστε εντός του αμερικανικού Ρεπουμπλικανικού κόμματος είναι, πια, περισσότερες από μία.

Οι ακραιφνώς τραμπικοί χειροκροτούν ό,τι κι αν πει ο πρόεδρος· οι θιασώτες του «America First» απομονωτισμού δεν θέλουν, όμως, σε καμία περίπτωση να δουν τις ΗΠΑ να στέλνουν ξανά στρατιώτες ή μεγάλα χρηματικά ποσά στο εξωτερικό στο πλαίσιο νέων nation building περιπετειών· οι «διεθνολόγοι» προσπαθούν να εντοπίσουν πιθανές εναλλακτικές στοχεύσεις και αλλαγές υποδείγματος πίσω από τις εξαγγελίες Τραμπ· οι καχύποπτοι βλέπουν ως δάκτυλο τον εβραϊκής καταγωγής γαμπρό του Τραμπ, τον Τζάρεντ Κούσνερ, ο οποίος όντως, ως κτηματομεσίτης, κυνηγά εντυπωσιακά real estate ντιλ σε απροσδόκητα μέρη (βλ. Αλβανία κ.ά.) και είχε αναφερθεί δημοσίως σε πλάνα ανοικοδόμησης της Γάζας προτείνοντας μάλιστα τον εκτοπισμό των Παλαιστινίων στην έρημο Νεγκέβ· οι δισεκατομμυριούχοι της Σίλικον Βάλεϊ περί άλλα τυρβάζουν· και η διεθνής κοινότητα ανησυχεί, διερωτώμενη εάν ο Αμερικανός πρόεδρος θα επιχειρήσει ή όχι να κάνει πράξη όσα διαμηνύει.

Ο ίδιος ο Τραμπ υποστήριξε, από την πλευρά του, ότι το σχέδιό του για τη Γάζα το «λάτρεψαν» διεθνώς. Στην πραγματικότητα ωστόσο, δεν πανηγύρισε σχεδόν κανείς.

Οι Άραβες (της Σαουδικής Αραβίας προεξαρχούσης) το αποκήρυξαν, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο κατηγορηματικά· Αίγυπτος και Ιορδανία, δύο χώρες από την σταθερότητα των οποίων εξαρτάται η σταθερότητα της Ανατολικής Μεσογείου, επιμένουν ότι δεν πρόκειται να υποδεχθούν Παλαιστινίους από τη Γάζα· Ρωσία και Κίνα έσπευσαν να αυτοπαρουσιαστούν ως θιασώτες της διεθνούς νομιμότητας ενάντια στον νέο «αμερικανικό τυχοδιωκτισμό»· ενώ ακόμη και εντός του Ισραήλ οι αντιδράσεις ήταν ανάμεικτες με τις απόψεις να διίστανται.

Όσα ανακοίνωσε ο Τραμπ (περί μαζικού «εθελοντικού» εκτοπισμού Παλαιστινίων από Παλαιστινιακά Εδάφη και μονομερούς εκχώρησης αυτών των -κατεχόμενων σύμφωνα με τον ΟΗΕ και το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης- εδαφών στις ΗΠΑ από το Ισραήλ) δεν προβλέπονται από το διεθνές δίκαιο.

Εάν γίνουν πράξη, θα είναι μόνο με βάση το «δίκαιο» του ισχυρότερου, το οποίο όμως δημιουργεί άλλα λίαν επικίνδυνα τετελεσμένα διεθνώς. Εάν οι Αμερικανοί πάρουν με το έτσι θέλω τη Γάζα, με το αιτιολογικό ότι θα την κάνουν «ριβιέρα της Μέσης Ανατολής», γιατί να μην σπεύσουν έπειτα και άλλες δυνάμεις να πάρουν ξένα εδάφη τα οποία διεκδικούν επικαλούμενες μονομερώς τους δικούς της λόγους η καθεμία; Το θέμα δεν είναι μόνον ηθικό, ούτε αυστηρά δικαιικό, αλλά βαθιά πρακτικό.

Πρακτικά είναι όμως, παράλληλα, και τα εμπόδια. Μπορούν άραγε να γίνουν όσα ανακοίνωσε ο Τραμπ χωρίς στρατό και χωρίς χρήματα; Ποιος θα στείλει στρατό και ποιος θα βάλει λεφτά για την ανοικοδόμηση της Γάζας; Προεκλογικά, ο Τραμπ άφηνε να εννοηθεί ότι θα ήθελε να αποσύρει Αμερικανικές δυνάμεις από την Ευρώπη, τη Συρία κ.α. Μετεκλογικά, εκείνος παρουσιάστηκε να στρέφει το ενδιαφέρον του στο δυτικό ημισφαίριο. «Ντόναλντ Τραμπ: Τι απέγινε ο “απομονωτισμός” του; Δεν υπήρξε ποτέ ή μήπως αναπροσανατολίζεται;», γράφαμε στο Α&Δ στις 12 Ιανουαρίου, με το βλέμμα τότε στραμμένο σε όσα έλεγε -και συνεχίζει να λέει- για Καναδά, Παναμά, Κόλπο του Μεξικού (ή της Αμερικής) και Γροιλανδία.

Η Γάζα δεν βρίσκεται, όμως, στην αμερικανική γειτονιά· και οι αμερικανικές περιπέτειες που είχαν προηγηθεί σε Ιράκ και Αφγανιστάν έχουν πια προκηρυχθεί ως αποτυχημένες. Ρεπουμπλικανοί καλούν τον Τραμπ να μην διανοηθεί να στείλει στρατιώτες και/ή χρήματα στη Γάζα.

Εάν δεν στείλουν όμως οι ΗΠΑ, ποιος θα στείλει; Ποιος θα πληρώσει για τη μετατροπή της Γάζας σε «ριβιέρα», αλλά και για τους νέους προσφυγικούς καταυλισμούς των Παλαιστινίων εάν εκείνοι εκτοπιστούν; Η οικονομικά παραπαίουσα Αίγυπτος, που έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν επιθυμεί αυτόν τον εκτοπισμό;

Το Κατάρ, που άλλοτε στήριζε την προσκείμενη στη Χαμάς Μουσουλμανική Αδελφότητα; Τα ΗΑΕ, που αγοράζουν όπλα από την Κίνα; Οι Σαουδάραβες που έχουν άλλες δικές τους προτεραιότητες (βλ. Saudi Vision 2030); Οι Τούρκοι, που θέλουν να πάρουν χρήματα (για την ανοικοδόμηση της Συρίας), όχι να δώσουν; Ή μήπως η USAID της οποίας όμως τη χρηματοδοτηση έσπευσε να κόψει ο Τραμπ;