Στη φωτογραφία από τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας πέρασε, στα μέσα Ιουνίου, στέλνοντας τα δικά του μηνύματα προς το Πεκίνο, και το αμερικανικό αεροπλανοφόρο USS Ronald Reagan με τη συνοδεία του καταδρομικού USS Shiloh και του αντιτορπιλικού USS Halsey.

Διαχρονικά επίκαιρη, η Θουκυδίδεια απόφανση για «τὸ τῆς θαλάσσης κράτος» που ήταν, είναι και θα είναι «μέγα» φαίνεται πια να κατευθύνει ως ακλόνητος φάρος και την παγκόσμια κούρσα των ναυτικών εξοπλισμών που δεν σταματούν να γιγαντώνονται. Από την Κίνα έως τις Ηνωμένες Πολιτείες και από τη Ρωσία έως την Τουρκία (της καλούμενης Γαλάζιας Πατρίδας) και την Αίγυπτο (των αλλεπάλληλων ναυτικών γυμνασίων), οι μεγαλύτερες στρατιωτικές δυνάμεις της υφηλίου προσεγγίζουν πια με αναζωπυρωμένο ενδιαφέρον τους ανταγωνισμούς στη θάλασσα, επενδύοντας στη ναυτική υπεροχή.

Η Κίνα του προέδρου Σι Τζινπίνγκ, από την πλευρά της, μπορεί πια να καυχιέται πως διαθέτει τον αριθμητικά μεγαλύτερο πολεμικό στόλο στον κόσμο, αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να υπερτερούν σε συνολικό τονάζ. Το κινεζικό πολεμικό ναυτικό (People’s Liberation Army Navy – PLAN) «αναπτύσσεται τόσο γρήγορα που απέκτησε τρία νέα πολεμικά πλοία μέσα σε μία ημέρα», έγραφε το αμερικανικό 19fortyfive με το βλέμμα στραμμένο στα κινεζικά Changzheng-18 (Type 094A υποβρύχιο βαλλιστικών πυραύλων), Dalian (Type 055 αντιτορπιλικό) και Hainan (Type 075 αμφίβιας εφόδου) που παραδόθηκαν στο PLAN στα τέλη Απριλίου, κατά τη διάρκεια τελετής παρουσία του ιδίου του Σι Τζινπίνγκ.

Η Κίνα του -εικονιζόμενου σε επιθεώρηση- προέδρου Σι Τζινπίνγκ μπορεί πια να καυχιέται πως διαθέτει τον αριθμητικά μεγαλύτερο πολεμικό στόλο στον κόσμο, αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να υπερτερούν σε συνολικό τονάζ.

H Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας ξεχωρίζει όντως πλέον ως η αριθμητικά μεγαλύτερη ναυτική δύναμη της υφηλίου, με περισσότερα από 360 πολεμικά πλοία (μεταξύ αυτών και δύο αεροπλανοφόρα, τα Liaoning και Shandong), αφήνοντας τους Αμερικανούς πιο πίσω με συνολικά 297. Εκείνο που προκαλεί εντύπωση ωστόσο, ειδικά στην περίπτωση του Πεκίνου. είναι ο ρυθμός της ναυτικής γιγάντωσης. Μιλάμε για έναν πολεμικό στόλο που τριπλασιάστηκε μέσα σε διάστημα μικρότερο των δύο δεκαετιών και που, εάν δεν διαψευσθούν οι σχετικές προβλέψεις, θα μετράει 400 με 425 πλοία έως το 2030 (μεταξύ αυτών και πέντε ή έξι αεροπλανοφόρα, το τρίτο από τα οποία, το γνωστό και ως Type 003, ήδη ναυπηγείται). Συγκριτικά, στις Ηνωμένες Πολιτείες οι σχετικές προβλέψεις θέλουν τον αριθμό των επανδρωμένων (manned) πολεμικών πλοίων να προσεγγίζει τα 350 έως το 2030 και να ξεπερνά τα 400 γύρω στο 2050. Πάντως, οι Αμερικανοί διατηρούν, προς το παρόν, ποιοτικό προβάδισμα έναντι των Κινέζων με αιχμή του δόρατος «όπλα», όπως είναι, για παράδειγμα, τα πυρηνοκίνητα επιθετικά υποβρύχια κλάσης Virginia.

Ο κινεζικός δράκος στα βαθιά

Στα μάτια των Ηνωμένων Πολιτειών, η Κίνα εμπνέει ανησυχία ως ναυτική δύναμη. Ανησυχία για μια σειρά από λόγους, όχι μόνο ποσοτικούς, αλλά και ποιοτικούς. Ο ετήσιος κινεζικός αμυντικός προϋπολογισμός (των περίπου 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων) μπορεί να είναι υποπολλαπλάσιος του αντίστοιχου αμερικανικού (των άνω των 700 δισεκατομμυρίων δολαρίων), πλην όμως υπάρχει και η άποψη ότι η μεγάλη απόσταση μεταξύ των δύο δεν ανταποκρίνεται επακριβώς στην πραγματικότητα. Κι αυτό διότι, πέρα από τις όποιες διαφορές στην ισοτιμία της αγοραστικής δύναμης (PPP), οι δαπάνες των Κινέζων είναι πολύ πιο εστιασμένες (γεωγραφικά, τομεακά) από εκείνες των γεωγραφικά «απλωμένων,» ανά την υφήλιο, Αμερικανών με τον εθελοντικό στρατό. Μέσα δε στον αμερικανικό αμυντικό προϋπολογισμό εντάσσονται και άλλου -όχι άμεσα στρατιωτικού- τύπου προγράμματα (προνοιακά, επιμορφωτικά κ.ά.) που μάλλον δεν υπάρχουν στην Κίνα.

Πριν από τη συνάντηση του Τζο Μπάιντεν με τον Βλάντιμιρ Πούτιν, στις 16 Ιουνίου στην Ελβετία, η Ρωσική Ομοσπονδία διεξήγαγε στον Ειρηνικό τα μεγαλύτερα (σύμφωνα με τη Μόσχα) ναυτικά γυμνάσια που έχει πραγματοποιήσει εκεί μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.

Κατά τα λοιπά και σε ό,τι αφορά στους στρατιωτικούς εξοπλισμούς, κινεζικά αντιτορπιλικά κατευθυνόμενων βλημάτων Type 055, όπως το Nanchang έχουν προκαλέσει προβληματισμό μεταξύ των ειδικών στις ΗΠΑ, ενώ ανησυχία εμπνέουν και κάποια από τα κινεζικά πυρηνοκίνητα υποβρύχια, όπως τα φερόμενα ως «αθόρυβα» Type 093 κλάσης Shang που δύνανται να φέρουν και βαλλιστικούς πυραύλους.

Ανησυχία για τα ρωσικά υποβρύχια

Πέρα από τα υποβρύχια της Κίνας ωστόσο, προβληματισμό φαίνεται να προκαλεί στις ΗΠΑ και το πρόγραμμα υποβρυχίων της Ρωσίας. Μιλώντας τον Ιούνιο ενώπιον μελών του Κογκρέσου στην Ουάσιγκτον, ο Αμερικανός πτέραρχος Γκλεν Βαν Χερκ, διοικητής της United States Northern Command και North American Aerospace Defense Command, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, υπογραμμίζοντας την απειλή που αποτελούν για τις ΗΠΑ τα «αθόρυβα» ρωσικά πυρηνοκίνητα υποβρύχια κλάσης Yasen και Yasen-M. Ο Αμερικανός αντιναύαρχος Άντριου «Γούντι» Λιούις είχε προβεί σε μια ανάλογη προειδοποίηση το Φεβρουάριο του 2020, υποστηρίζοντας τότε ότι η ανατολική ακτή των ΗΠΑ απειλείται από την παρουσία στον Ατλαντικό ρωσικών υποβρυχίων τα οποία είναι πια «πιο ισχυρά από ποτέ άλλοτε», καλύτερα εξοπλισμένα από ό,τι στο παρελθόν και ικανά να περνούν μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα στη θάλασσα.

Υπενθυμίζεται πως, τον Οκτώβριο του 2019, οι υπηρεσίες πληροφοριών της Νορβηγίας είχαν υποστηρίξει πως τουλάχιστον δέκα ρωσικά υποβρύχια, μεταξύ αυτών και πυρηνοκίνητα επιθετικά κλάσης Project 945A Kondor, πραγματοποιούσαν μυστικά ναυτικά γυμνάσια στα νερά του βορείου Ατλαντικού, τα μεγαλύτερα της μεταψυχροπολεμικής περιόδου με δεδομένο ότι μιλάμε μόνο για υποβρύχια. Τον Αύγουστο του 2020, ένα ρωσικό Omsk Project 949A Oscar II θα αναδυόταν ξαφνικά στη Βερίγγειο Θάλασσα, απέναντι από τις ακτές της Αλάσκα, προκαλώντας «συναγερμό» στις ΗΠΑ. Και πιο πρόσφατα, το Μάρτιο του 2021, ρωσικά υποβρύχια, μεταξύ αυτών κάποια κλάσης Delta IV και κάποια κλάσης Borei (ανάμεσα σε αυτά και το κλάσης Borei-A Knyaz Vladimir, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ορισμένων εκ των περισσότερο παρατηρητικών), θα έβγαιναν μέσα από τους πάγους της Αρκτικής στο πλαίσιο της άσκησης Umka-2021. Λίγες εβδομάδες αργότερα, θα εντασσόταν επισήμως στο ρωσικό πολεμικό ναυτικό και το υποβρύχιο Kazan, το πρώτο της Project 885M κλάσης Yasen-M που πλέει στην γραμμή που χάραξε η Project 885 κλάση Yasen ή Severodvinsk ή Sev. Εξάλλου, πριν από τη συνάντηση του Τζο Μπάιντεν με τον Βλάντιμιρ Πούτιν, στις 16 Ιουνίου στην Ελβετία, η Ρωσική Ομοσπονδία διεξήγαγε στον Ειρηνικό και τα μεγαλύτερα (σύμφωνα με τη Μόσχα) ναυτικά γυμνάσια που έχει πραγματοποιήσει εκεί μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.

Εάν όλα πάνε βάσει του σχεδίου, τότε οι Αμερικανοί θα έχουν εξοπλίσει -με υπερηχητικά- τα κλάσης Zumwalt αντιτορπιλικά έως και το 2025 προτού κάνουν κάτι ανάλογο και για τα (στη φωτογραφία) Block V υποβρύχια κλάσης Virginia.

Σημειωτέον πως, πέρα από τις εξελίξεις στο χώρο των υποβρυχίων, το ρωσικό πολεμικό ναυτικό φαίνεται να διανύει φάση ευρύτερου εκσυγχρονισμού και «ανοικοδόμησης». Πολλά από τα άλλοτε πολυάριθμα (ανέρχονταν σε περισσότερα από 650) και μεγάλα σε όγκο πολεμικά πλοία της blue-water (ανοικτής θαλάσσης) σοβιετικής περιόδου έχουν πια δώσει τη θέση τους σε έναν πιο μικρό και ευέλικτο green-water στόλο περίπου 360 μονάδων επιφανείας και υποβρυχίων. Ενδεικτικά, η ρωσική United Shipbuilding Corporation (USC) φέρεται, σύμφωνα με ρωσικά δημοσιεύματα, να παρέδωσε οχτώ νέα πλοία στο πολεμικό ναυτικό της χώρας το 2020, ενώ ετοιμάζεται να παραδώσει άλλα πέντε φέτος.

Kalibr και Tsirkon

«Αυτό που έχει ανάγκη η Μόσχα ίσως να είναι μικρότερα σε μέγεθος πλοία, εξοπλισμένα με όπλα μεγάλου βεληνεκούς, όπως πυραύλους Kalibr και υπερηχητικούς πυραύλους Tsirkon», σημείωνε σε δημοσίευμα του περασμένου Απριλίου ο ιστοχώρος BusinessInsider. Και διόλου τυχαία, το κλάσης Udaloy ανθυποβρυχιακό αντιτορπιλικό Marshal Shaposhnikov θα ερχόταν (σύμφωνα με τη ρωσική πλευρά) να πραγματοποιήσει, τον περασμένο Απρίλιο, σχετική δοκιμή, εκτοξεύοντας πύραυλο Kalibr από τη Θάλασσα της Ιαπωνίας κατά στόχου στη Ρωσία.

Λίγους μήνες αργότερα, στις 23 Ιουνίου, το ρωσικό πολεμικό θα έσπευδε (σύμφωνα με όσα υποστηρίζει η ίδια η Μόσχα, αλλά απορρίπτει ως ανυπόστατα το Λονδίνο) να «κυνηγήσει» και το βρετανικό αντιτορπιλικό HMS Defender στον Εύξεινο Πόντο με την κατηγορία πως εκείνο εισήλθε σε ρωσικά νερά στα ανοιχτά της Κριμαίας, πράγμα το οποίο οι Βρετανοί απορρίπτουν, υποστηρίζοντας πως επρόκειτο για νερά της Ουκρανίας.

Όταν το αμερικανικό αντιτορπιλικό κλάσης Arleigh Burke USS Curtis Wilbur πραγματοποίησε στις αρχές Ιουνίου κοινές επιχειρήσεις (φωτογραφία) στη Νότια Σινική Θάλασσα, μαζί με τη φρεγάτα HMAS Ballarat του αυστραλιανού Βασιλικού Ναυτικού, το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών αντέδρασε, καλώντας τις ΗΠΑ και την Αυστραλία «να μην κάνουν επίδειξη ισχύος».

Κόντρες στην Ασία

Το θερμόμετρο της έντασης έχει ανέβει όμως επικίνδυνα το τελευταίο διάστημα και στις θάλασσες της Ασίας. Εκεί, όπου οι Αμερικανοί πραγματοποιούν αλλεπάλληλες επιχειρήσεις ελευθερίας της ναυσιπλοΐας (FONOPs) και «συμμαχικά» στρατιωτικά γυμνάσια, αμφισβητώντας έτσι έμπρακτα τη νομιμότητα του κινεζικού επεκτατισμού, προκαλώντας, φυσικά, την αντίδραση του Πεκίνου.

Όταν το αμερικανικό αντιτορπιλικό κλάσης Arleigh Burke USS Curtis Wilbur πραγματοποίησε στις αρχές Ιουνίου κοινές επιχειρήσεις στη Νότια Σινική Θάλασσα, μαζί με τη φρεγάτα HMAS Ballarat του αυστραλιανού Βασιλικού Ναυτικού, το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών αντέδρασε, καλώντας τις ΗΠΑ και την Αυστραλία «να μην κάνουν επίδειξη ισχύος».

Από τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας πέρασε όμως στα μέσα Ιουνίου, στέλνοντας τα δικά του μηνύματα προς το Πεκίνο, και το αμερικανικό αεροπλανοφόρο USS Ronald Reagan, συνοδεία του καταδρομικού USS Shiloh και του αντιτορπιλικού USS Halsey. Για τις θάλασσες της Ασίας έχει πια βάλει πλώρη και το βρετανικό αεροπλανοφόρο HMS Queen Elizabeth το οποίο πρόκειται μάλιστα να συνοδεύσει στην Ασία, ως μέρος της ομάδας Strike Carrier Group, και η Type-23 φρεγάτα HMS Kent που έκανε μια στάση τον Ιούνιο στον Πειραιά.

Η άσκηση Gallic Strike πραγματοποιήθηκε, στις αρχές Ιουνίου, στη Μεσόγειο με τη συμμετοχή του γαλλικού αεροπλανοφόρου Charles de Gaulle και του βρετανικού Queen Elizabeth, καθώς και 15 πλοίων και 57 αεροσκαφών (μεταξύ των οποίων και F-35).

Πλήγματα και από τη στεριά

Οι Κινέζοι, από την πλευρά τους, προχωρούν, βέβαια ,στα δικά τους ναυτικά γυμνάσια (με το τύπου 052D αντιτορπιλικό Nanning να παίρνει κι αυτό μέρος σε ασκήσεις στη Νότια Σινική Θάλασσα τον Ιούνιο), αλλά και σε ασκήσεις παρενόχλησης των γειτόνων είτε πρόκειται για την Ταϊβάν είτε για Φιλιππινέζους αλιείς κ.ά. Παράλληλα, ωστόσο, το Πεκίνο φέρεται να δοκιμάζει και άλλους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να πλήξει μεν στόχους στη θάλασσα, αλλά με πυρά από τη στεριά. Πυραυλικά συστήματα πολλαπλής εκτόξευσης τύπου PHL-03 (βασισμένα στο πρότυπο του ρωσικού BM-30 Smerch) λέγεται πως έχουν χρησιμοποιηθεί, γι’ ακριβώς αυτόν τον σκοπό, στο πλαίσιο ασκήσεων από το λιμάνι Μποχάι της ομώνυμης θάλασσας. Ο κινεζικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (PLA) λέγεται πως έχει στην κατοχή του περί τα 175 τέτοια πυραυλικά συστήματα. Πολλά από αυτά, αναμένεται να αντικατασταθούν από τα νεότερα PHL-15.

Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα, οι Κινέζοι φέρεται να έχουν δοκιμάσει και αντιαρματικά HJ-10 (Red Arrow-10) κατά «ναυτικών» στόχων στην Κίτρινη Θάλασσα, ενώ τον Αύγουστο του 2020 λέγεται πως είχαν πλήξει με βαλλιστικούς πυραύλους DF-26B και DF-21D κινούμενο στόχο κοντά νησιά Πάρασελ στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες πάντως, επικρατεί γκρίνια αναφορικά με τον -ύψους 715 δισεκατομμυρίων δολαρίων- προτεινόμενο αμυντικό προϋπολογισμό για το 2022. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που ασκούν κριτική, υποστηρίζοντας ότι ο εν λόγω προϋπολογισμός -με τις περικοπές στα ποσά που πρόκειται να δαπανηθούν για νέα πλοία- ανοίγει τον δρόμο όχι για την μεγέθυνση, αλλά αντιθέτως για τη συρρίκνωση του αμερικανικού πολεμικού στόλου. Αξίζει να σημειωθεί πως ένας από τους κλάδους, για τους οποίους ο προϋπολογισμός του 2022 προβλέπει περισσότερα χρήματα σε σχέση με το 2021, είναι εκείνος της έρευνας και ανάπτυξης (R&D). Ο Αρχηγός Ναυτικών Επιχειρήσεων των ΗΠΑ, ναύαρχος Μάικ Γκίλντεϊ, έχει ήδη δηλώσει πως οι R&D προσπάθειες επικεντρώνονται στον τομέα των υπερηχητικών όπλων. Εάν μάλιστα όλα πάνε βάσει του σχεδίου, τότε οι Αμερικανοί θα έχουν εξοπλίσει με υπερηχητικά τα κλάσης Zumwalt αντιτορπιλικά έως και το 2025 προτού κάνουν κάτι ανάλογο και για τα Block V υποβρύχια κλάσης Virginia.

Συντονισμός

Γράφαμε στο τεύχος Ιουνίου της «Α&Δ», με το βλέμμα τότε στραμμένο σε ασκήσεις όπως η Jeanne D’Arc (ARC) 21 και η La Pérouse, ότι «ενώ Κίνα και Ρωσία εξοπλίζονται, την ίδια ώρα οι μεγαλύτερες δυνάμεις της Δύσης από την άλλη πλευρά συντονίζονται. Για τους Αμερικανούς, η Ασία βρίσκεται εδώ και χρόνια στην πρώτη γραμμή του νέου πολυπολισμού (εάν όχι διπολισμού) λόγω Κίνας. Από τη σκοπιά της Ουάσιγκτον, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι των ΗΠΑ θα μπορούσαν να συμβάλουν και εκείνοι στην ανάσχεση του κινεζικού επεκτατισμού. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο λοιπόν, Γάλλοι, Βρετανοί και Γερμανοί έχουν στείλει ή ετοιμάζονται να στείλουν ακόμη και στρατιωτικές δυνάμεις στον Ινδο-Ειρηνικό, για να πάρουν μέρος σε γυμνάσια μαζί με δυνάμεις των ΗΠΑ και των λοιπών συμμάχων της Αμερικής»,

Το κείμενο της τριμερούς συμφωνίας, της 3ης Ιουνίου 2021, υπεγράφη από τους (αριστερά προς τα δεξιά) ναυάρχους Τόνι Ράντακιν του Ηνωμένου Βασιλείου, Πιερ Βαντιέ της Γαλλίας και Μάικ Γκίλντεϊ των ΗΠΑ.

Στο ίδιο πλαίσιο, οι ηγεσίες των πολεμικών ναυτικών του Ηνωμένου Βασιλείου, των Ηνωμένων Πολιτειών και της Γαλλίας συναντήθηκαν στην Τουλόν στις 3 Ιουνίου, υπογράφοντας εκεί τριμερή συμφωνία υπέρ της μεγαλύτερης μεταξύ τους «διαλειτουργικότητας» (interoperability), στη βάση κοινών αξιών και συμφερόντων, με σκοπό «να κρατήσουν τους ωκεανούς της υφηλίου ανοιχτούς και ελεύθερους».

«Κανένα έθνος δεν είναι σε θέση να σηκώσει μόνο του αυτό το βάρος. Η ναυτική μας δύναμη ενισχύεται, όταν πλέουμε μαζί και συνεργαζόμαστε με άλλες ναυτικές δυνάμεις παρόμοιας νοοτροπίας. Όλοι μαζί, αγωνιζόμαστε για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που θέτει ένας ολοένα και πιο αβέβαιος κόσμος. Ακόμη και κατά τη διάρκεια της πανδημίας ενισχύσαμε τη διαλειτουργικότητα μέσα από ασκήσεις στον Ινδικό Ωκεανό, μέσα από επιχειρήσεις που εντάσσονται στο φάσμα των λειτουργιών υποστήριξης του ΝΑΤΟ, και -πιο πρόσφατα- μέσα από μία άσκηση με τη συμμετοχή αεροπλανοφόρων», σημειώνεται στο κείμενο της τριμερούς συμφωνίας της 3ης  Ιουνίου, με τους υπογράφοντες ναυάρχους Τόνι Ράντακιν (του Ηνωμένου Βασιλείου), Μάικ Γκίλντεϊ (των ΗΠΑ) και Πιερ Βαντιέ (της Γαλλίας) να αναφέρονται συγκεκριμένα στην άσκηση Gallic Strike που πραγματοποιήθηκε, στις αρχές Ιουνίου, στη Μεσόγειο με τη συμμετοχή του γαλλικού αεροπλανοφόρου Charles de Gaulle, του βρετανικού Queen Elizabeth, 15 πλοίων και 57 αεροσκαφών (μεταξύ των οποίων και F-35).