Του Δρος Σπύρου Κατσούλα*

Αθανάσιος Πλατιάς και Κωνσταντίνος Κολιόπουλος

50 Κανόνες Στρατηγικής στις Ελληνοτουρκικές Σχέσεις

– και Απαντήσεις σε 20 Κρίσιμες Ερωτήσεις

Εκδόσεις Δίαυλος. Μαυρομιχάλη 72-74 Αθήνα 10680, τηλ.: 210-3631169, 210-3617473, email: info@diavlos-books.gr, www.diavlos-books.gr

ISBN-13: 978-960-531-499-6, Σελίδες 192

Το βιβλίο αυτό πραγματοποιεί έναν συγγραφικό άθλο για τρεις λόγους. Πρώτον, είναι γραμμένο απλά. Η πρώτη μεγάλη συγγραφική δυσκολία είναι να γράψεις με απλά λόγια. Είναι πιο εύκολο να χρησιμοποιείς περίπλοκα και δυσνόητα σχήματα λόγου και εντυπωσιακά εκφραστικά μέσα, παρά να εξηγήσεις με απλό τρόπο τη σκέψη και το επιχείρημά σου, ιδίως όταν μιλάμε για ανθρωπιστικές επιστήμες. Εξού και η παραδοσιακή προτροπή προς συγγραφείς και ομιλητές: προσπάθησε να εξηγήσεις αυτό που εννοείς σε ένα παιδί επτά ετών. Οι Πλατιάς και Κολιόπουλος γράφουν με μια αφοπλιστική ευθύτητα, περνώντας αυτομάτως στην ουσία του πράγματος, σαν να τους ακούς να συνομιλούν μαζί σου. Αμφότεροι είναι περίφημοι για τον λακωνικό και πειστικό τους λόγο και το έχουν επιβεβαιώσει σε όλους όσοι είχαν την ευκαιρία να τους απολαύσουν σε μια διάλεξη σε κάποιο αμφιθέατρο ή σε μια άλλη δημόσια ομιλία τους. Τώρα, έχουν όλοι την ίδια ευκαιρία να τους «ακούσουν» να μιλούν μέσα από τις σελίδες του  βιβλίου τους.

Οι συγγραφείς του νέου βιβλίου για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, που μπορεί δίκαια να χαρακτηριστεί ως μια γεωπολιτική παρακαταθήκη, καθηγητές Αθανάσιος Πλατιάς (αριστερά) και Κωνσταντίνος Κολιόπουλος (δεξιά).

Δεύτερον, ο λόγος του είναι περιεκτικός. Η δεύτερη μεγάλη συγγραφική δυσκολία είναι να γράψεις αφαιρετικά. Μια περίφημη φράση που αποδίδεται στον Ουίνστων Τσόρτσιλ λέει πως «αν είχα περισσότερο χρόνο, θα έγραφα πιο σύντομη επιστολή». Δηλαδή, όταν δεν έχεις κάτι ουσιαστικό να πεις, λες πολλά. Ωστόσο, ακόμα και στον πολύπλοκο κόσμο των διεθνών σχέσεων, η πεμπτουσία του λόγου σου πρέπει να συνοψίζεται σε λίγες λέξεις. Ο κανόνας αυτός δεν ισχύει μόνο για τον φύσει σύντομο δημοσιογραφικό λόγο, όπου πρέπει σε 300 με 500 λέξεις να παρουσιάσεις την ουσία της είδησης. Ισχύει, ή μάλλον θα έπρεπε να ισχύει και στον πολιτικό και ακαδημαϊκό λόγο. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζεται καλή και σε βάθος μελέτη των περίπλοκων θεμάτων των διεθνών σχέσεων. Αντίθετα, για να εκτιμήσει κανείς την ουσία του επιχειρήματος και να αντιληφθεί τη λογική που την υποστηρίζει, θα πρέπει να μοχθήσει, μελετώντας τη θεωρία των διεθνών σχέσεων, διπλωματική ιστορία, καθώς και την ιστορία των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Σημαίνει όμως πως σε κείμενα πολιτικής πρέπει να αποφεύγεται η φλυαρία και να γίνεται ξεκάθαρη η ουσία του επιχειρήματος.

Το οποίο μας οδηγεί στον τρίτο και σημαντικότερο συγγραφικό άθλο του βιβλίου. Προσφέρει ξεκάθαρες απαντήσεις σε είκοσι καυτά πολιτικά ερωτήματα. Χωρίς περιστροφές και υπεκφυγές. Χωρίς «ναι μεν, αλλά». Οι συγγραφείς προσφέρουν σαφείς και ξεκάθαρες απαντήσεις, με τις οποίες είναι δύσκολο να διαφωνήσει κανείς, αλλά σε κάθε περίπτωση θα ξέρει με τι διαφωνεί. Ερωτήματα που απασχολούν τον Έλληνα πολιτικό και τον Έλληνα πολίτη –αυτόν που λαμβάνει τις αποφάσεις και αυτόν που κρίνει τις αποφάσεις. Μας συμφέρει μια φιλοδυτική ή αντιδυτική Τουρκία; Τι λύση θέλουμε στην Κύπρο; Ποιος θα ξεκινήσει τον πόλεμο; Τι θα κάνουν οι ΗΠΑ σε τυχόν ελληνοτουρκικό πόλεμο; Απτές απαντήσεις σε δύσκολα, σημαντικά και επίκαιρα ερωτήματα.

Οι συγγραφείς επισημαίνουν, μεταξύ άλλων, τις θέσεις του συμβούλου του Τούρκου προέδρου (και νυν επικεφαλής της ΜΙΤ) Ιμπραήμ Καλίν (αριστερά) ότι η χώρα του πρέπει «να δραστηριοποιείται λες και τα σύνορα έχουν εξαφανιστεί», καθώς και του θεωρητικού του νεο-Οθωμανισμού, πρώην υπουργού Εξωτερικών και πρωθυπουργού, Αχμέτ Νταβούτογλου (δεξιά) ότι το τουρκικό κράτος και η περιφέρειά του ενώνονται από τις «κοινές ιστορικές καταβολές», δηλαδή την κληρονομιά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Για όλους αυτούς τους λόγους, το βιβλίο αποτελεί μια γεωπολιτική παρακαταθήκη. Το πρώτο μέρος παρουσιάζει 50 κανόνες στρατηγικής, αφιερώνοντας αυστηρά μια σελίδα τον καθένα με ευθεία αναφορά στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Στο δεύτερο μέρος, αξιοποιεί αυτούς τους κανόνες απαντώντας σε 20 επίκαιρα και σημαντικά ερωτήματα για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Δεν υπάρχει καλύτερο παράδειγμα για την άμεση εφαρμογή της θεωρίας στην πολιτική πραγματικότητα. Το βιβλίο φαίνεται απλό, αλλά είναι το προϊόν πνευματικού κάματου δεκαετιών. Αποτελεί το απόσταγμα της εμπειρίας και γνώσης δύο κορυφαίων καθηγητών διεθνών σχέσεων και ταυτόχρονα έναν οδηγό προς ναυτιλλομένους στα άγρια νερά του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Διαβάζεται με ευκολία την πρώτη φορά. Διαβάζεται ξανά, ανάλογα με την τρέχουσα επικαιρότητα. Διαβάζεται διαρκώς, ως οδηγός στρατηγικής σκέψης.

*Διδάσκων στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας (Deree)