Όση πείρα, αναλυτική ικανότητα και διορατικότητα κι αν έχει κανείς, είναι πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατον, να προβλέψει την εξέλιξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων σε ορίζοντα μεγαλύτερο της μίας-δύο εβδομάδων ή, έστω, ενός μηνός. Ο λόγος είναι πασιφανής: όλα σχεδόν εξαρτώνται από τη βούληση του ακραίου Προέδρου της γειτονικής χώρας. Μετά από σχεδόν 19 χρόνια εξουσίας, αισθάνεται ανεξέλεγκτος και ότι βρίσκεται υπεράνω κανόνων. Ασκεί πολιτική με απρόβλεπτα κριτήρια που ελάχιστα λαμβάνουν υπόψη τη διεθνή νομιμότητα, τις συμμαχικές υποχρεώσεις ή ακόμα και την οικονομία της χώρας του. Άλλωστε ίσως αυτό είναι και το «πλεονέκτημα», υπό την κακή έννοια, του κ. Ρ.Τ. Ερντογάν. Αποφασίζει μόνος, μαζί με έναν πολύ στενό κύκλο συνεργατών και τη στήριξη του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, ενώ στις περισσότερες χώρες της Δύσης οι διαδικασίες είναι μακροχρόνιες, με συμμετοχή περισσότερων αξιωματούχων και οργάνων και εντός των ορίων του Διεθνούς Δικαίου.

Σε αυτό το πλαίσιο, η αντιπαράθεση του υπουργού Εξωτερικών Ν. Δένδια με τον Τούρκο ομόλογό του, Μ. Τσαβούσογλου, στην Άγκυρα σε ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση, αποτελεί -σίγουρα- ορόσημο. Οι επικείμενες εξελίξεις θα δείξουν αν θα λειτουργήσει προς εκτόνωση της έντασης ή αν θα τροφοδοτήσει νέο κύκλο της.

Προς το παρόν, το μόνο βέβαιο είναι ότι τα γεγονότα της Άγκυρας επιβάλλουν αλλαγή νοοτροπίας και αναθεώρηση σχεδιασμού στην Αθήνα! Πρώτα απ’ όλα, στο Μέγαρο Μαξίμου, όπου ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης και οι άμεσοι συνεργάτες του ούτε προετοιμασμένοι ήταν για τα Ελληνοτουρκικά ούτε και συνειδητοποίησαν εγκαίρως την ακριβή μορφή της απειλής από την Άγκυρα που μπορεί να μην περιοριστεί στις σοβαρές συνέπειες μίας κρίσης, όπως π.χ. των Ιμίων το 1996, αλλά να λάβει ιστορικές διαστάσεις, όπως π.χ. το 1974 στην Κύπρο.

Μεταξύ πολλών λαθών, ο κύριος Μητσοτάκης μετέβη στην πρώτη συνάντηση με τον κ. Ερντογάν στον ΟΗΕ, το Σεπτέμβριο του 2019, με ανεπαρκές προσωπικό επιτελείο (δεν είναι τυχαίο ότι αντικατέστησε τρία μέλη του αργότερα). Εμφανίστηκε -και μετά από αυτήν- πεπεισμένος για μία νέα αρχή στα ελληνοτουρκικά παρότι ο λεγόμενος «Σουλτάνος» έθεσε πιεστικά ζητήματα. Επίσης, τον Οκτώβριο του 2019, λέγεται πως τα μέλη της αμερικανικής αντιπροσωπείας, που συνόδευαν τον υπουργό Εξωτερικών Μ. Πομπέο στην Αθήνα, εξεπλάγησαν από την αξιολόγηση που έκανε ο Έλληνας πρωθυπουργός για τον Τούρκο πρόεδρο. Αν και ο κ. Μητσοτάκης κατήγγειλε τον εκβιασμό στο Μεταναστευτικό, φέρεται να υποτίμησε το γενικότερο κίνδυνο, να χαρακτήρισε «ανασφαλή» τον κ. Ερντογάν και να μην εξέφρασε μεγάλη ανησυχία για επικείμενες απειλητικές κινήσεις του.

Ίσως γι’ αυτό, ένα μήνα αργότερα, τα πράγματα έγιναν χειρότερα. Ο κ. Μητσοτάκης υποβάθμισε συγκεκριμένες πληροφορίες που υπήρχαν, από τις 5 Νοεμβρίου 2019, για την υπογραφή των τουρκολιβυκών μνημονίων. Αντί να αναλάβει επείγουσες πρωτοβουλίες στον ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ, την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ, προτίμησε να περάσει ένα ιδιωτικό τριήμερο στο Λονδίνο (15-17 Νοεμβρίου), αδρανώντας διπλωματικά μέχρι την ανακοίνωση υπογραφής των μνημονίων στις 27 Νοεμβρίου 2019. Το δε περσινό Αύγουστο, υπήρξε διάσταση απόψεων Μεγάρου Μαξίμου και υπουργείου Εξωτερικών για τον ακριβή χρόνο κοινοβουλευτικής κύρωσης της Συμφωνίας Ελλάδας-Αιγύπτου για μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ.

Έτσι, φτάσαμε, σταδιακά, στη δήλωση υποταγής του υπουργού Επικρατείας Γ. Γεραπετρίτη για τα 6 ν.μ και στην απώλεια του διπλωματικού όπλου της επιβολής κυρώσεων (ή, ακόμα, και απειλής κυρώσεων) στα Ευρωπαϊκά Συμβούλια της 11ης Δεκεμβρίου 2020 και 25ης Μαρτίου 2021.

Η αλυσίδα λαθών είναι ήδη μεγάλη!