Η 29η Διεθνής Έκθεση Αμυντικού Υλικού MSPO – μια από τις μεγαλύτερες εκθέσεις Άμυνας στην Ευρώπη – ξεκινά σε λίγα 24ωρα (07-10 Σεπτεμβρίου) στην πόλη Κιέλτσε της Πολωνίας, με τον αμυντικό «Τύπο» να έχει στρέψει το ενδιαφέρον του προς την πολωνική εξοπλιστική κούρσα που επιταχύνεται μέσα από νέες αγορές (τουρκικών Bayraktar TB2, αμερικανικών M1A2 Abrams SEPv3) και μεγαλεπήβολα εξοπλιστικά προγράμματα (αεράμυνας Narew, νέων επιθετικών ελικοπτέρων Kruk, υποβρυχίων Orka). 

Μόλις λίγες εκατοντάδες χιλιόμετρα ανατολικότερα ωστόσο, την ίδια ώρα μαίνεται μια άλλη κρίση, που θυμίζει σε πολλά όσα είχαμε ζήσει στον Έβρο πίσω στις αρχές του 2020. 

Κοινή συνισταμένη ανάμεσα στο «τότε» της Ελλάδας και το «τώρα» της Πολωνίας: η απόπειρα μιας τρίτης χώρας (τότε στην Ελλάδα ήταν η Τουρκία, τώρα στην Πολωνία είναι η Λευκορωσία) που διατηρεί αξιοσημείωτους δεσμούς με τη Ρωσία, να πιέσει και να εκβιάσει, να δείξει τα δόντια της και να καταφέρει «πλήγματα» στους γείτονες… χρησιμοποιώντας ως «πολιορκητικό κριό» τις ροές μεταναστών προερχομένων από τα ανατολικά.  

«Μετανάστες και ναρκωτικά»

Πίσω στα τέλη Μαΐου, ο υποστηριζόμενος από τη Μόσχα ισόβιος πρόεδρος της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο απείλησε να πλημμυρίσει την Ευρώπη με «μετανάστες και ναρκωτικά», ως αντίποινα για τις κυρώσεις που του είχε επιβάλει νωρίτερα η ΕΕ λόγω της λευκορωσικής «κρατικής αεροπειρατείας» στην πτήση 4978 της Ryanair από Αθήνα προς Βίλνιους με «θύμα» τότε τον Λευκορώσο αντιφρονούντα Ρομάν Προτάσεβιτς.  

Και πράγματι, ο 67χρονος Λουκασένκο στην πορεία θα έκανε πράξη την απειλή του, «προωθώντας» χιλιάδες μετανάστες προς τα σύνορα της Λευκορωσίας με τη Λιθουανία, τη Λετονία και την Πολωνία. 

Σημειωτέον πως δεν είναι όμως μόνο οι ευρωπαϊκές κυρώσεις που ενόχλησαν τον Λουκασένκο στον απόηχο της αεροπειρατείας του περασμένου Μαΐου. Είναι και η υπόθεση της Λευκορωσίδας αθλήτριας Κριστίνα Τσιμανούσκαγια που αυτομόλησε στην Πολωνία κατά τη διάρκεια των θερινών Ολυμπιακών του Τόκιο.  

Για «τουρισμό» σε Λευκορωσία και ΕΕ

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ωστόσο και ο τρόπος με τον οποίο ο Λουκασένκο επέλεξε να στήσει το όλο σκηνικό των «αντιποίνων», εργαλειοποιώντας (και εξαπατώντας στην πραγματικότητα) ομάδες μεταναστών που προέρχονταν κυρίως από το Ιράκ. 

Λευκορωσικά «γραφεία ταξιδίων» ενθάρρυναν – όπως καταγγέλεται – τον ερχομό στη Λευκορωσία «τουριστών» αεροπορικώς από το Ιράκ, με τους διαμεσολαβητές να υπόσχονται στα εν λόγω «γκρουπ» των «επισκεπτών» ότι εν συνεχεία θα μπορέσουν να περάσουν «ελεύθερα» και στην Ευρώπη με λεωφορία (των λευκορωσικών Αρχών;) ως «τουρίστες»… Η Iraqi Airways άλλωστε πέταγε από το Ιράκ απευθείας για Μινσκ έως και τις αρχές του περασμένου Αυγούστου, οπότε διέκοψε τις πτήσεις έπειτα από ευρωπαϊκή παρέμβαση, χωρίς όμως έκτοτε η κατάσταση να έχει επί της ουσίας εξομαλυνθεί. 

Κατάσταση «έκτακτης ανάγκης» στα σύνορα 

Αντιθέτως, η πολωνική κυβέρνηση κινείται πια προς την κατεύθυνση του να θέσει συγκεκριμένες περιοχές της χώρας (μια ζώνη πλάτους τριών χιλιομέτρων κατά μήκος των συνόρων με τη Λευκορωσία εν προκειμένω) σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για ένα διάστημα 30 ημερών, επιβάλλοντας εκεί αξιοσημείωτους περιορισμούς (απαγόρευση συναθροίσεων και δημοσίων εκδηλώσεων, περιορισμούς στις μετακινήσεις κ.ά.), πράγμα που είχε γίνει όμως για τελευταία φορά στην Πολωνία επί κομμουνισμού πριν από 40 χρόνια, το 1981, και έκτοτε εθεωρείτο… ταμπού.  

Μέσα σε όλα αυτά, σημειώνεται πως υπήρξε και μια ομάδα μόλις 32 μεταναστών που βρέθηκε εγκλωβισμένη για πάνω από δύο εβδομάδες μεταξύ των συνόρων Πολωνίας και Λευκορωσίας (στην περιοχή Usnarz Górny), χωρίς όμως να γίνεται πια δεκτή σε καμία από τις δύο χώρες.  

Υβριδικές απειλές και Zapad 2021

Οι ηγεσίες σε Πολωνία, Λιθουανία, Λετονία, καθώς και η αρμόδια για τις εσωτερικές υποθέσεις επίτροπος της ΕΕ, Ίλβα Γιόχανσον, κατηγορούν το καθεστώς Λουκασένκο πως επιχειρεί να προκαλέσει τριγμούς αποσταθεροποίησης στα ανατολικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κάποιοι μάλιστα προχωρούν ακόμη παραπέρα, υποστηρίζοντας ότι ο Λουκασένκο θα μπορούσε να επιχειρήσει τώρα να εργαλειοποιήσει και τις ροές από το Αφγανιστάν, ενώ άλλοι συνδέουν τις όποιες «απόπειρες αποσταθεροποίησης» και με την υπό ρωσική ομπρέλα πολυεθνική στρατιωτική άσκηση «Zapad 2021» που ξεκινά στις 3 Σεπτεμβρίου στη δυτική Ρωσία (Νίζνι Νόβγκοροντ) με τη συμμετοχή στρατευμάτων και από τη Λευκορωσία. 

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο πια, οι ηγεσίες σε Πολωνία, Λιθουανία, Λετονία ενισχύουν παράλληλα και τη συνοριακή τους θωράκιση, υψώνοντας νέους φράκτες στα ανατολικά ή ενισχύοντας-επεκτείνοντας τους ήδη υπάρχοντες. 

Εργαλειοποιήσεις ένθεν και ένθεν 

Ενδιαφέρουσες είναι όμως οι εξελίξεις και στο εσωτερικό πολιτικό πεδίο, στην Πολωνία για παράδειγμα, όπου καμία από τις μεγάλες πολιτικές δυνάμεις δεν τολμά πια να μιλήσει για «ανοικτά σύνορα» (δείγμα πως η γραμμή των σκληρών κλειστών συνόρων έχει καταστεί πολύ πιο mainstream πανευρωπαϊκά από το 2015 και έπειτα) αν και πολλοί ασκούν έντονη κριτική στην κυβέρνηση του Ματέους Μοραβιέτσκι για την επιλογή της να προωθήσει την επιβολή καθεστώτος έκτακτης ανάγκης στις περιοχές που βρίσκονται κοντά στα σύνορα με τη Λευκορωσία. 

Πολλοί είναι, βέβαια, και εκείνοι που υποστηρίζουν ότι το λαϊκιστικό-δεξιό Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), το κυβερνών κόμμα του Μοραβιέτσκι, στην πραγματικότητα ποντάρει στην εν λόγω συνοριακή κρίση με τη Λευκορωσία για να ανεβάσει τα εκλογικά του ποσοστά που υποχωρούσαν στις δημοσκοπήσεις.