Τρεις, κυρίως, καινοτομίες έχουν επηρεάσει τη διαμόρφωση του σύγχρονου στρατηγικού περιβάλλοντος: τα πυρηνικά όπλα, οι διεθνείς επικοινωνίες και η τεχνολογία των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Καθεμία έχει επιφέρει δραματική αλλαγή στις στρατιωτικές, πολιτιστικές και οικονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη.

Στο πεδίο της άμυνας και της ασφάλειας, οι κύριες προκλήσεις και απειλές που αναμένεται να κυριαρχήσουν στο παγκόσμιο στρατηγικό περιβάλλον κατά τον 21ο αιώνα, όπως εκτιμάται από έγκυρα διεθνή κέντρα ανάλυσης, θα αναφέρονται κυρίως στη διαστημική, την πληροφορική, τη ρομποτική  τη βιολογία και τον κυβερνοχώρο. Ήδη, κατά τα τελευταία χρόνια, οι τομείς αυτοί δημιουργούν νέα δεδομένα στο διεθνές σύστημα, τις στρατηγικές αντιλήψεις και τη λήψη αποφάσεων.

Η πλέον σύγχρονη μορφή πολεμικών επιχειρήσεων αναφέρεται γενικά στον πληροφοριακό πόλεμο (information warfare), γνωστό επίσης ως I-War ή IW, ο οποίος συνιστά μία από τις πλέον σύγχρονες μορφές πολεμικών επιχειρήσεων.

Το Διάστημα αναφέρεται στον αχανή χώρο που εκτείνεται πέρα από τη γήινη ατμόσφαιρα, αποτελώντας τον ακρογωνιαίο λίθο των σύγχρονων αμυντικών συστημάτων, συμβάλλοντας καθοριστικά στους τομείς της συλλογής πληροφοριών, της τηλεκατεύθυνσης οπλικών συστημάτων, της χαρτογράφησης, των τηλεπικοινωνιών, πλοήγησης και εντοπισμού θέσης (GPS), μετεωρολογικής πρόβλεψης κ.ά. Η συνεισφορά των δορυφορικών συστημάτων στις νέες στρατηγικές και επιχειρησιακές αντιλήψεις, όπως ο δικτυοκεντρικός πόλεμος, αναφέρεται πρωτίστως στην αλυσίδα της διοίκησης και της διαχείρισης των πληροφοριών, ώστε να εγγυώνται την υπεροχή κατά τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων. Επιπροσθέτως, δίνουν τη δυνατότητα επαλήθευσης συνθηκών, ελέγχου διακίνησης ή εγκατάστασης όπλων μαζικής καταστροφής, μετακίνησης προσφύγων, μόλυνσης φυσικών πόρων, κ.ο.κ.

Η βιολογία -και κατ’ επέκταση η βιοτεχνολογία- προβάλλει ως κύριο χαρακτηριστικό του παγκόσμιου στρατηγικού περιβάλλοντος στις επόμενες δεκαετίες.  Σύμφωνα με τους ειδικούς, στη διάρκεια των επόμενων 10-20 ετών, θα υπάρξουν τεράστιες αλλαγές στις κοινωνικές δομές ως αποτέλεσμα της βιολογίας, κυρίως, εξαιτίας της δυνατότητας χειρισμού του ανθρώπινου γονιδιώματος, της δυνατότητας παραγωγής ενέργειας με βιολογικούς τρόπους, της δυνατότητας αλλαγής του προσδόκιμου ζωής, της αύξησης των ανθρώπινων δεξιοτήτων, κ.ά. Όλα αυτά αναμένεται να έχουν βαθιές επιπτώσεις στην ασφάλεια και να αποτελέσουν στοιχείο της υψηλής στρατηγικής των κρατών.

Η λεγόμενη «τέταρτη βιομηχανική επανάσταση» συμπεριλαμβάνει την ψηφιακή νοημοσύνη, καθώς και τεχνολογικές εξελίξεις, όπως το διαδίκτυο των πραγμάτων (Internet of things) η νανοτεχνολογία, η νευροεπιστήμη και η βιοτεχνολογία.

Η πλέον σύγχρονη μορφή πολεμικών επιχειρήσεων αναφέρεται γενικά στον πληροφοριακό πόλεμο (information warfare), γνωστό επίσης ως I-War ή IW, ο οποίος συνιστά μία από τις πλέον σύγχρονες μορφές πολεμικών επιχειρήσεων.  Ως πληροφοριακό πόλεμο εννοούμε την επιθετική ή αμυντική χρήση των πληροφοριών και των πληροφοριακών συστημάτων για την απόκρουση, την εκμετάλλευση, τη φθορά, ή την καταστροφή εχθρικών πληροφοριών, διαδικασιών που βασίζονται στην πληροφορία, πληροφοριακών συστημάτων, καθώς και δικτύων που βασίζονται σε συστήματα υπολογιστών, ενώ παράλληλα προστατεύονται τα φίλια πληροφοριακά συστήματα. Οι δράσεις αυτές σχεδιάζονται με σκοπό την απόκτηση πλεονεκτημάτων έναντι των στρατιωτικών ή μη στρατιωτικών εχθρικών συστημάτων. Στο πλαίσιο αυτό, επιδιώκεται, μέσω της διεξαγωγής πληροφοριακών επιχειρήσεων (information operations), η απόκτηση πληροφοριακής υπεροχής (information superiority), η οποία αποτελεί το επιχειρησιακό πλεονέκτημα που προέρχεται από την ικανότητα συλλογής, επεξεργασίας, και διασποράς μιας αδιάκοπης ροής πληροφοριών, ενώ εκμεταλλεύεται την αδυναμία του αντιπάλου να πράξει το ίδιο. Για την ασφάλεια του Κυβερνοχώρου η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ιδρύσει μια ειδική υπηρεσία την ENISA ( European Network and Information Security Agency), η οποία εδρεύει στο Ηράκλειο της Κρήτης. Η ENISA παρέχει τεχνικές συμβουλές και υποστήριξη στα κράτη μέλη συμβάλλοντας στην ασφάλεια του κυβερνοχώρου.

Ο κυβερνοχώρος (cyberspace), έχει καταστεί η πέμπτη διάσταση του θεάτρου επιχειρήσεων, μετά την ξηρά, τη θάλασσα, τον αέρα και το διάστημα. Συνιστά πλέον μια περιοχή χωρίς όρια που έχει επίδραση σχεδόν σε όλα τα θέματα της ζωής μας. Χαρακτηρίζεται από τη χρήση ηλεκτρονικού και ηλεκτρομαγνητικού φάσματος για την εναποθήκευση, μετατροπή και ανταλλαγή δεδομένων μέσω διαδικτυωμένων συστημάτων και των συναφών φυσικών υποδομών. Η δραματική αύξηση της ταχύτητας, του όγκου και του εύρους της επικοινωνίας, που προσφέρει, έχει μεταβάλλει χωρίς αμφιβολία τις συμπεριφορές των ανθρώπων, των εταιριών, των κυβερνήσεων και των στρατών. Από την άλλη, προβάλλει ένας αυξανόμενος αριθμός προκλήσεων για την ατομική και συλλογική ασφάλεια. Οι κρίσιμες υποδομές και τα συστήματα που βασίζουν τη λειτουργία τους σε δίκτυα ηλεκτρονικών υπολογιστών έχουν καταστεί ιδιαίτερα ευάλωτα σε κυβερνοεπιθέσεις (cyberattacks).

Ήδη από το 1991, με τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου και τον πρώτο Πόλεμο του Κόλπου (φωτογραφία), υπάρχει ανησυχία μήπως συστήματα υψηλής τεχνολογίας ή όπλα μαζικής καταστροφής περιέλθουν στην κατοχή κρατών με έλλειμμα δημοκρατικών θεσμών και σε οργανώσεις της διεθνούς τρομοκρατίας.

Όλα δείχνουν ότι ο κυβερνοχώρος θα αποτελέσει τη «ζώνη μάχης» στην οποία θα διεξαχθούν πολλές αποφασιστικές μάχες στη διάρκεια του 21ου αιώνα. Η ποικιλία των στόχων που μπορούν να προσβληθούν, η έκτασή τους, η ταχύτητα προσβολής τους και η σοβαρότητα των επιπτώσεων της προσβολής για τον αντίπαλο καθιστούν τον κυβερνοπόλεμο (cyberwar), ικανό να επηρεάσει τη θέληση του αντιπάλου, παθητικά (αποτροπή) ή ενεργητικά (πειθαναγκασμός). Ως κυβερνοπόλεμος ορίζεται το σύνολο των ενεργειών ενός κράτους προκειμένου να διεισδύσει στα συστήματα υπολογιστών και στα δίκτυα με στόχο να προκαλέσει βλάβες ή αποδιοργάνωση.

Ο κυβερνοχώρος μεταβάλλει τις μέχρι σήμερα διαμορφωμένες αντιλήψεις για τη δομή του διεθνούς συστήματος και τις διακρατικές σχέσεις, κυρίως σε ότι έχει να κάνει με την εξουσία και τον έλεγχο που ασκεί κάθε κράτος στα σύνορά του. Δημιουργείται εκ των πραγμάτων, στο παγκόσμιο περιβάλλον μια «κυβερνο-αναρχία» η οποία θα απαιτήσει προφανώς μια νέας μορφής παγκόσμια τάξη, την οποία θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε «κυβερνο-τάξη» (cyber-order).

Ο κυβερνοχώρος με τα αποκαλούμενα κυβερνο-φυσικά συστήματα αποτελεί την αιχμή της «τέταρτης βιομηχανικής επαναστάσεως» στην οποία συμπεριλαμβάνεται η ψηφιακή νοημοσύνη, καθώς και τεχνολογικές εξελίξεις όπως το διαδίκτυο των πραγμάτων (Internet of things) η νανοτεχνολογία, η νευροεπιστήμη και η βιοτεχνολογία. Η ρομποτική και η τεχνητή νοημοσύνη.  Όλα αυτά απαιτούν ριζικό επανασχεδιασμό των διαφόρων πολιτικών συστημάτων, ώστε να προσαρμοστούν σε παραδοσιακές αξίες και δομές των ανθρωπίνων κοινωνιών και της αναδυομένης ψηφιακής κοινωνίας μέσω του διαδικτύου και των νέων τεχνολογιών όπως της ψηφιακής νοημοσύνης.

Η αλματώδης εξέλιξη της τεχνολογίας (ειδικώς σε συστήματα υψηλής τεχνολογίας που χρησιμοποιούνται από τις ένοπλες δυνάμεις ή όπλα μαζικής καταστροφής) δημιουργούν προβλήματα ασφάλειας. αν περιέλθουν στην κατοχή κρατών με έλλειμμα δημοκρατικών θεσμών και σταθερής διακυβερνήσεως, είτε σε μη κρατικές οντότητες, όπως είναι οι οργανώσεις της διεθνούς τρομοκρατίας.