Η (κατ’ όνομα «άτυπη») πενταμερής για το Κυπριακό ξεκίνησε στη Γενεύη το απόγευμα της Τρίτης 27 Απριλίου – σχεδόν τέσσερα χρόνια έπειτα από την κατάρρευση των διαπραγματεύσεων στο Κραν Μοντανά – με τους συνομιλητές να προσέρχονται όμως στις συνομιλίες από «διαφορετικές αφετηρίες» διαμορφώνοντας ένα πλαίσιο «χαμηλών προσδοκιών».

Ήδη πριν από τη διάσκεψη, πηγές με γνώση των εξελίξεων εκτιμούσαν πως το πιο πιθανό σενάριο θα ήταν ένα «πολιτισμένο ναυάγιο» που θα ανοίγει όμως τον δρόμο για μια νέα διάσκεψη το προσεχές διάστημα… όπερ και (περίπου) εγένετο.

Μιλώντας πριν από την πενταμερή της 27ης-29ης Απριλίου, ο υπουργός Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης δήλωνε στην «Καθημερινή»: «Το επιθυμητό για εμάς αποτέλεσμα από τη διάσκεψη της Γενεύης θα ήταν μια συμφωνία για επανέναρξη των συνομιλιών από εκεί όπου σταμάτησαν στο Κραν-Μοντανά, με στόχο την επίλυση του Κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου λύσης. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει με την πραγματοποίηση μιας διάσκεψης για την Κύπρο στη μορφή του Κραν-Μοντανά, συνεχίζοντας από εκεί όπου τερματίστηκαν οι συζητήσεις το καλοκαίρι του 2017 και λαμβάνοντας υπόψη και τα αποτελέσματα της συνάντησης του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών με τους δύο ηγέτες τον Νοέμβριο του 2019 στο Βερολίνο… Μια αποτυχία της άτυπης διάσκεψης θα είναι κάτι αρνητικό για όλους τους συμμετέχοντες.»

Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, το επιθυμητό για την ελληνική πλευρά αποτέλεσμα δεν επετεύχθη. «Όπως μπορείτε να φανταστείτε, αυτή δεν ήταν μια εύκολη συνάντηση… Η αλήθεια είναι πως δεν έχουμε ακόμη βρει αρκετό κοινό έδαφος για την επανέναρξη των επισήμων διαπραγματεύσεων… Δυστυχώς δεν καταφέραμε να καταλήξουμε στις συμφωνίες που θα επιθυμούσαμε αλλά δεν τα παρατάμε και θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε το καλύτερο δυνατό περιβάλλον για την επόμενη συνάντηση…», δήλωσε ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες έπειτα από το πέρας της διάσκεψης, επισφραγίζοντας την αποτυχία.

«Δυστυχώς, δεν κατέστη δυνατόν να βρεθεί κοινό έδαφος για την έναρξη των διαπραγματεύσεων… λόγω της στάσης της τουρκοκυπριακής και της τουρκικής πλευράς. Ο Γενικός Γραμματέας ανακοίνωσε ότι θα συνεχίσει τις προσπάθειές του. Θα συγκαλέσει νέα άτυπη πενταμερή (διάσκεψη), η οποία θα λάβει χώρα σε δύο ή τρεις μήνες», σημείωσε από την πλευρά του ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας.

Σημειωτέον πως στόχος της πενταμερούς του Απριλίου ήταν να διαπιστωθεί εάν και κατά πόσο υπάρχει εκείνο το κοινό έδαφος (μια συμφωνία-συναντίληψη δηλαδή επί του πλαισίου της συζήτησης) που απαιτείται προκειμένου να ξεκινήσουν και πάλι οι επίσημες διαπραγματεύσεις προς τον τελικό στόχο της επίλυσης του Κυπριακού προβλήματος.

Υπάρχει, με άλλα λόγια, περίπτωση ό,τι δεν κατάφεραν στο πρόσφατο παρελθόν ο Νίκος Αναστασιάδης με τον Μουσταφά Ακιντζί να το καταφέρουν στο κοντινό μέλλον ο Αναστασιάδης με τον Ερσίν Τατάρ;

Πέρα από την απουσία κοινού εδάφους, που επιβεβαιώθηκε πλέον με τον πιο επίσημο τρόπο, η «άτυπη» πενταμερής της Γενεύης μας αφήνει ωστόσο κληρονομιά και μια σειρά από νέα ή περίπου νέα δεδομένα. Ποια είναι αυτά;

Το «κεκτημένο» του Κραν Μοντανά, επί του πρακτέου, δεν αποτελεί πια βάση επανεκκίνησης, γιατί το απορρίπτει η τουρκική πλευρά, η οποία τουρκική πλευρά ζητάει παράλληλα να αλλάξουν και οι όροι-πλαίσιο της εντολής που έχει λάβει ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ μέσω του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, προκειμένου έτσι να ενταφιαστεί η προοπτική της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας στον βωμό της καλούμενης «κυρίαρχης ισότητας» (δύο κράτη-συνομοσπονδία).

 

Η τουρκική πλευρά δεν έκανε τη θετική «έκπληξη», όπως ήλπιζαν κάποιοι. Αντιθέτως, προσήλθε στις συνομιλίες με την προκλητική γραμμή περί δύο κρατών, απορρίπτοντας τις όποιες συγκλίσεις του παρελθόντος.

Η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, για την οποία συζητάγαμε τα προηγούμενα χρόνια, πλέον φέρει και τον προσδιορισμό «αποκεντρωμένη», με τη μελλοντική κεντρική κυβέρνηση να αποδυναμώνεται δηλαδή έναντι των συνιστωσών πολιτειών στο πλαίσιο ενός μοντέλου που θα διατηρεί όμως επισήμως τον χαρακτήρα ομοσπονδίας και όχι συνομοσπονδίας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, στην οποία έχουν εναποθέσει πολλές από τις προσδοκίες τους Αθήνα και Λευκωσία, τελικώς «αποκλείστηκε» από τις συνομιλίες (η παρουσία παρατηρητών αξιωματούχων της ΕΕ στη Γενεύη είναι ανάξια λόγου) επειδή έτσι θέλησε η τουρκική πλευρά, το θέλημα της οποίας «εισακούστηκε» και από την εγγυήτρια δύναμη Μεγάλη Βρετανία που φαίνεται να «σνομπάρει» διπλωματικά την ΕΕ στη μετά-Brexit εποχή, όχι μόνο στο Κυπριακό αλλά ευρύτερα.

Η επόμενη πενταμερής για το Κυπριακό, που προωθεί πλέον ο Γκουτέρες, το πιο πιθανό είναι πως δεν θα «προλάβει» να πραγματοποιηθεί πριν από την ευρωπαϊκή Σύνοδο του Ιουνίου (24-25 Ιουνίου), με αποτέλεσμα όμως έτσι να περιορίζεται σημαντικά και η πίεση που θα μπορούσε να ασκηθεί μέσω ΕΕ προς την Τουρκία του Ερντογάν αναφορικά με την τουρκική στάση στο Κυπριακό.

Εν κατακλείδι, από εκεί που άλλοτε συζητούσαμε για το πως ακριβώς θα λειτουργούσε μια μελλοντική Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία στην Κύπρο, πλέον αρχίζουμε να συζητούμε για το εάν θα έχουμε ΔΔΟ ή κάτι άλλο «χαλαρότερο». Δύο κράτη το πιο πιθανό είναι πως δεν θα έχουμε. Μήπως οδεύουμε όμως όντως προς κάτι «χαλαρότερο»… προς όφελος της Τουρκίας των Ερντογάν και Μπαχτσελί;