Από τις αρχές του Οκτώβρη και έπειτα, οι εξελίξεις στην Τουρκία ήταν πυκνές και (πολλές εξ αυτών) αναπάντεχες, το πολιτικό σκηνικό «αναβράζον» και τα συναισθήματα ανάμεικτα.

Το ισλαμοεθνικιστικό δίδυμο της καλούμενης Λαϊκής Συμμαχίας (Cumhur İttifakı) των Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Ντεβλέτ Μπαχτσελί προχώρησε σε μια σειρά από ομολογουμένως εντυπωσιακές κινήσεις, που στέλνουν όμως (φαινομενικώς) αντιφατικά μηνύματα, γεννώντας προσδοκίες (ειρήνευσης στο μέτωπο του Κουρδικού) από τη μία πλευρά, και ανησυχίες (βίαιης καταστολής, διώξεων, περαιτέρω δημοκρατικής οπισθοχώρησης) από την άλλη.

Όλα ξεκίνησαν με τη χείρα «φιλίας» που έτεινε ένας υπερεθνικιστής Τούρκος κρατιστής, όπως ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί, στους βουλευτές του φιλοκουρδικού Κόμματος Ισότητας και Δημοκρατίας των Λαών (DEM) μέσα στην αίθουσα της τουρκικής εθνοσυνέλευσης κατά την έναρξη της νέας νομοθετικής περιόδου στις αρχές του Οκτώβρη.

Έκτοτε, ως ηγέτης του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP) και εταίρος του Ερντογάν, ο 76χρονος Μπαχτσελί είπε όμως και άλλα πολλά… (φαινομενικώς) συμφιλιωτικά:

– ότι ο Αμπντουλάχ Οτζαλάν μπορεί να αποφυλακιστεί, έπειτα από δυόμισι δεκαετίες κάθειρξης, εάν ανακοινώσει ενώπιον του τουρκικού κοινοβουλίου «το τέλος της τρομοκρατίας» και «τη διάλυση του PKK»,

– ότι βουλευτές του φιλοκουρδικού DEM θα μπορούσαν να συναντηθούν με τον Οτζαλάν στις φυλακές του Ιμραλί,

– ότι ο Οτζαλάν θα μπορούσε να απευθυνθεί στην κοινοβουλευτική ομάδα του DEM στην τουρκική εθνοσυνέλευση (για να κηρύξει «τη διάλυση του PKK», όπως προαναφέρθηκε),

– ότι «το PKK δεν εκπροσωπεί τους Κούρδους»,

– ότι «στην Τουρκία δεν υπάρχει Κουρδικό πρόβλημα» κ.ά.

Αξίζει να σημειωθεί, δε, ότι αυτό το «κουρδικό άνοιγμα» εκ μέρους του Μπαχτσελί μοιάζει να γίνεται με την πλήρη στήριξη και τις ευλογίες του ιδίου του Ρ.Τ. Ερντογάν, ο οποίος δεν άδειασε ούτε για μια στιγμή το τελευταίο δίμηνο -σε αυτό το θέμα- τον εθνικιστή κυβερνητικό του εταίρο.

Ειρήσθω εν παρόδω, προφανώς δεν μπορεί να ήταν απλή σύμπτωση το γεγονός ότι η ηγεσία του τουρκικού υπουργείου Δικαιοσύνης (βλ. Γιλμάζ Τουντς) επέτρεψε στον Οτζαλάν να συναντήσει μέλη της οικογενείας του για πρώτη φορά έπειτα από περίπου τρία χρόνια πλήρους απομόνωσης τον περασμένο Οκτώβριο, την ώρα δηλαδή που ο Μπαχτσελί ξεκινούσε τη δική του «επίθεση φιλίας» προς τους Κούρδους της Τουρκίας.

Από την άλλη πλευρά ωστόσο, η τουρκική ηγεσία το τελευταίο δίμηνο δεν «μοίρασε» μόνον ελπίδες (διευθέτησης του Κουρδικού) αλλά και… ποινές που έρχονται να ρίξουν λάδι στη φωτιά του αντιδημοκρατικού αυταρχισμού.

Δήμαρχοι, που είχαν εκλεγεί κανονικότατα με το DEM σε περιοχές της νοτιοανατολικής Τουρκίας, ξαφνικά καθαιρέθηκαν με εντολή της ηγεσίας του τουρκικού υπουργείου Εσωτερικών (βλ. Αλί Γερλίκαγια) και στις θέσεις τους τοποθετήθηκαν κρατικοί υπάλληλοι διορισμένοι από την κυβέρνηση Ερντογάν.

Ο Αχμέτ Τουρκ (DEM) στο Μάρντιν, η Γκιουλιστάν Σονούκ (DEM) στο Μπατμάν, ο Μεχμέτ Καράγιλαν (DEM) στο Χάλφετι, ο Τζεβντέτ Κονάκ (DEM) στο Τούντζελι και ο Μουσταφά Σαρίγκιουλ (CHP) στο Οβάτζικ απομακρύνθηκαν ξαφνικά ως «μέλη τρομοκρατικής οργάνωσης» (βλ. PKK), από τις θέσεις στις οποίες είχαν δημοκρατικά εκλεγεί, ενώ νωρίτερα είχε προηγηθεί και η καθαίρεση του εκλεγμένου με το CHP, Αχμέτ Οζέρ, που ήταν δήμαρχος της περιοχής Εσένγιουρτ, του μεγαλύτερου δηλαδή δήμου της μητροπολιτικής περιφέρειας της Κωνσταντινούπολης.

Από τη μία πλευρά, λοιπόν, έχουμε το «καρότο» της «επαναπροσέγγισης» με τους Κούρδους, και από την άλλη το «μαστίγιο» των εντεινόμενων καθαιρέσεων/διώξεων/φυλακίσεων σε βάρος Κούρδων και φιλοκούρδων δημάρχων στο εσωτερικό. Πού στοχεύει η πλευρά Ερντογάν μέσα από μια τέτοια (φαινομενικώς) αντιφατική τακτική; Οι σχετικές εκτιμήσεις, πολλές και ποικίλες:

– Θέλει να διασπάσει την τουρκική αντιπολίτευση (Ιμάμογλου εναντίον Γιαβάς) μέσα από μια προσέγγιση τύπου «διαίρει και βασίλευε». Διόλου τυχαία, ο Μπαχτσελί ανάφερε, μεταξύ άλλων, ότι υπάρχουν «μαύρα και λευκά πρόβατα» εντός του DEM, αλλά και ότι είναι δύσκολο πια κανείς να διαχωρίσει τα CHP, DEM και… PKK. Με άλλα λόγια, εάν θέλει να συνεχίσει να υπάρχει η αντιπολίτευση στην Τουρκία, θα πρέπει να καταστεί κι εκείνη «συστημική», όπως λέγεται.

– Θέλει να προετοιμάσει το έδαφος για πιθανές νέες καθαιρέσεις/διώξεις δημοκρατικά εκλεγμένων πολιτικών στο εσωτερικό, εν προκειμένω ακόμη και του ιδίου του Εκρέμ Ιμάμογλου.

– Θέλει να στείλει ένα μήνυμα απόλυτης υποταγής στους Κούρδους, παρουσιάζοντας ενώπιόν τους μόνον δύο επιλογές: εκείνη της «ειρήνευσης» αλλά με όρους «Λαϊκής Συμμαχίας» (και της πιθανής απελευθέρωσης του Οτζαλάν) από τη μία πλευρά, και εκείνη της ακόμη μεγαλύτερης καταστολής από την άλλη.

– Θέλει να επωφεληθεί πολιτικά από το αφήγημα της δημιουργίας εσωτερικών εχθρών, αλλά και να προσελκύσει όσο το δυνατόν περισσότερες ψήφους από την πολυπληθή δεξαμενή των Κούρδων ψηφοφόρων, με το βλέμμα στραμμένο στην αναθεώρηση του Συντάγματος και στις εκλογικές αναμετρήσεις που έπονται.

– Θέλει να προετοιμάσει το έδαφος για νέες τουρκικές «επεμβάσεις» στην ευρύτερη τουρκική γειτονιά (Συρία, Βόρειο Ιράκ) επιδιώκοντας όμως τη μεγαλύτερη δυνατή «ανοχή» και «αποδοχή» από την πλευρά των Κούρδων, στη λογική ότι εκείνοι θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν ανταλλάγματα εάν δεχθούν την Άγκυρα ως «επικυρίαρχο».

Τα «θέλω» της τουρκικής ηγεσίας είναι προφανώς πολλά και βαριά. Όσο για τη διαδικασία «ειρήνευσης» του Κουρδικού, εκείνη, εάν προχωρήσει, θα πρέπει να περάσει μέσα από ένα τοπίο λίαν εύφλεκτο και «πολεμικό».