Και τώρα τί, διερωτάται κανείς, με το βλέμμα στραμμένο στην Άγκυρα ενόψει της ευρωπαϊκής Συνόδου Κορυφής του… Ιουνίου.

«Εφόσον η τρέχουσα αποκλιμάκωση διατηρηθεί και η Τουρκία τηρήσει εποικοδομητική στάση […], η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι έτοιμη να συζητήσει με την Τουρκία κατά τρόπο σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο για την ενίσχυση της συνεργασίας σε διάφορους τομείς κοινού ενδιαφέροντος και να λάβει περαιτέρω αποφάσεις κατά τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Ιούνιο», σημειώνουν στη δήλωσή τους, με ημερομηνία 25 Μαρτίου, τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, μεταθέτοντας την ώρα της κρίσεως για το διήμερο 24-25 Ιουνίου.

Οι Ευρωπαίοι ανοίγουν έτσι εκ νέου τον δρόμο (έναν δρόμο «σταδιακό, αναλογικό, αναστρέψιμο») για:

  • Τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης με την Τουρκία.
  • Την ενίσχυσης της ευρωτουρκικής συνεργασίας σε θέματα διαπροσωπικών επαφών και κινητικότητας.
  • Τη συνέχιση της χρηματοδότησης υπέρ των Σύριων προσφύγων στην Τουρκία.
  • Τη «θετική συνεισφορά» της Τουρκίας στην επίλυση των περιφερειακών κρίσεων σε Λιβύη, Συρία και Νότιο Καύκασο (εκεί δηλαδή όπου η Άγκυρα έχει δράσει ως μέρος του προβλήματος, όχι της λύσης).
  • Και τον διάλογο υψηλού επιπέδου επί θεμάτων αμοιβαίου ενδιαφέροντος, μεταξύ των οποίων εντάσσεται όμως και «η καταπολέμηση της τρομοκρατίας» (ποίας «τρομοκρατίας» όμως, από τη στιγμή που η Τουρκία αντιμετωπίζει ως «τρομοκράτες» τους υποστηρικτές των HDP και PYD, χωρίς να συνυπολογίσει κανείς και την εργαλειακή αξιοποίηση της «απειλής» των φερόμενων ως «γκιουλενιστών» από την πλευρά της Άγκυρας).

Αποκλίσεις από την έκθεση Μπορέλ

Εάν συγκριθεί με την έκθεση Μπορέλ, την οποία απλώς χαιρετίζει, η δήλωση της 25ης Μαρτίου για την Ανατολική Μεσόγειο συνιστά οπισθοχώρηση. Κι αυτό διότι δεν αναφέρεται σε επαπειλούμενες κυρώσεις κατά της Τουρκίας (όπως η έκθεση Μπορέλ) παρά μόνο στην επαπειλούμενη αναστρεψιμότητα της θετικής ευρωτουρκικής ατζέντας. Με άλλα λόγια, εάν η Άγκυρα συνεχίσει να προκαλεί «κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου», τότε η ΕΕ προειδοποιεί πως δεν θα της δώσει όσα της έχει υποσχεθεί. Η Τουρκία θα κινδυνέψει δηλαδή, σε μια τέτοια περίπτωση, να χάσει όσα η ίδια σήμερα δεν έχει (εκσυγχρονισμός τελωνειακής ένωσης, νέα χρήματα για το προσφυγικό κ.ά.) αλλά θα μπορούσε κάποια στιγμή να αποκτήσει. Μάλιστα στη δήλωση της 25ης Μαρτίου δεν περιλαμβάνεται καν ο όρος «περιοριστικά μέτρα» που χρησιμοποιείται για τις κυρώσεις. Έχει αντικατασταθεί από τη φράση «μέσα και επιλογές», καθώς στο κείμενο επαναβεβαιώνεται «η αποφασιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να χρησιμοποιήσει τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της για να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της».

Οι ηγεσίες των «27» έκριναν ότι είναι προς το στρατηγικό συμφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης να στηρίξει ένα ισλαμοεθνικιστικό καθεστώς (AKP-MHP) που δεν σέβεται τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα δικαιώματα των γυναικών. Ένα καθεστώς που προ ημερών αποσύρθηκε από τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη-Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας (Σύμβαση Κωνσταντινούπολης) παρά τις γυναικοκτονίες που έχουν αυξηθεί δραματικά στην Τουρκία. Και που στην προσπάθειά του να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα, επιδόθηκε σε ένα δημοσίως εκπεφρασμένο όργιο ομοφοβίας (δια στόματος Φαρετίν Αλτούν, μεταξύ άλλων).

Κάποιοι υποστηρίζουν, με καυστική διάθεση, ότι η ΕΕ ετοιμάζεται να δώσει στον Ερντογάν ένα μίνι φιλί ζωής (δια της ανοχής, εάν όχι δια της στηρίξεως, και με το εμπορικό δούναι και λαβείν παράλληλα να συνεχίζεται) που θα του επιτρέψει να οδηγήσει την Τουρκία σε εκλογές, ενδεχομένως πρόωρες, πριν από το 2023, με την ελπίδα να τις κερδίσει.

Άνοιξε η τουρκική όρεξη

Τι λέει όμως η Τουρκία των Ερντογάν και Μπαχτσελί για όλα αυτά; Εκτιμά τη χείρα βοηθείας που της προσφέρουν οι Ευρωπαίοι ή μήπως ζητάει παραπάνω;

Με ανακοίνωση που έδωσε στη δημοσιότητα στις 25 Μαρτίου, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών υπογραμμίζει ότι περιμένει απτά βήματα από την πλευρά της ΕΕ («concrete and constructive steps based on a positive agenda). Προχωρώντας μάλιστα ακόμη παραπέρα, καλεί την ΕΕ, αφού θέλει τόσο πολύ να διαπραγματευτεί με την Τουρκία επί θεμάτων που σχετίζονται με το κράτος δικαίου και τα δικαιώματα, να… ανοίξει τα Κεφάλαια 23 (Judiciary and Fundamental Rights) και 24 (Justice, Freedom and Security) των ενταξιακών διαπραγματεύσεων…

Παράλληλα, η τουρκική διπλωματία συνεχίζει όμως να επιτίθεται και στο «δίδυμο Ελλάδας-Ελληνοκυπρίων» στο οποίο μάλιστα χρεώνει «μαξιμαλιστικές» διεκδικήσεις αλλά και «μονομερείς προκλητικές κινήσεις», αντιστρέφοντας την πραγματικότητα. Σημειωτέον πως περί ελληνικών «προκλήσεων» και «μαξιμαλισμών» θα μιλούσε και ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ στη γερμανική Handelsblatt μόλις δύο 24ωρα πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της 25ης Μαρτίου.

Επιθέσεις σε Ελλάδα και Κύπρο

Αναφερόμενο στους «27», το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών υποστηρίζει ότι υπάρχουν μεταξύ αυτών «ολίγοι» («few») «στενόμυαλοι» («narrow-minded») που τολμούν να κοντράρουν την Τουρκία, αλλά και πολλοί «προνοητικοί» («foresighted») που επιθυμούν τη μεγαλύτερη και στενότερη συνεργασία μαζί της.

Το τουρκικό ΥΠΕΞ δεν διστάζει μάλιστα να εντάξει και τον εαυτό του στην Ευρώπη όταν υποστηρίζει ότι «εμείς όλοι μαζί (σ.σ. βάζει και την Τουρκία μέσα) θέλουμε να μεταμορφώσουμε την Ευρώπη σε παγκόσμιο παράγοντα» («…we all together want to transform it into a global actor»).

«Ένα βήμα μπροστά, δύο πίσω», σχολιάζει από την πλευρά του στο κρατικό τουρκικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Anadolu «ερευνητής» της τουρκικής SETA. Η ΕΕ θα πρέπει να σεβαστεί την «ανεξάρτητη βούληση» της Τουρκίας… αγνοώντας τη συμπεριφορά της Ελλάδας και της «Νότιας Κύπρου», σύμφωνα με την επίμαχη ανάλυση. Διόλου τυχαία, ο «ερευνητής» της SETA, όπως άλλωστε και ο Χουλουσί Ακάρ δύο ημέρες νωρίτερα, φροντίζει να κλείσει το μάτι και προς την πλευρά της Γερμανίας… Κι αυτό, έξι μήνες πριν από τις γερμανικές ομοσπονδιακές εκλογές που αναμένονται στα τέλη Σεπτεμβρίου.

Σε πολλά ταμπλό

Η Άγκυρα εμφανίζεται επί του παρόντος να παίζει σε πολλά ταμπλό. Παραμένει σε στενή επικοινωνία με τους Ρώσους (Ερντογάν-Πούτιν, Ακάρ-Σοϊγκού) την ώρα όμως που οι αμερικανορωσικές σχέσεις επιδεινώνονται, και ενώ παράλληλα τα πνεύματα βαίνουν οξυνόμενα σε Ουκρανία, Γεωργία, Μολδαβία και Λευκορωσία (με την υποσημείωση ότι στα μάτια ορισμένων εκ των παρευξείνιων χωρών η Τουρκία είναι «απαραίτητη» ως νατοϊκό αντίβαρο στη Ρωσία).

Την ίδια ώρα, «φλερτάρει» και με τους Γερμανούς (που επίσης «συγκρούονται» με τις ΗΠΑ λόγω Ρωσίας και Nord Stream 2). Ταυτόχρονα, ενισχύει τους δεσμούς της και με την Κίνα, με τον Κινέζο υπουργό Εξωτερικών Γουάνγκ Γι να επισκέπτεται την Άγκυρα στις 25 Μαρτίου για επαφές κορυφής με τους Ερντογάν και Τσαβούσογλου, ενώ ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν τα «έλεγε» την ίδια ώρα με τους Ευρωπαίους και τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Ο Ερντογάν θα υποδεχόταν μάλιστα στην τουρκική πρωτεύουσα στις 26 Μαρτίου και τον νέο πρόεδρο της Λιβύης, Μοχάμεντ Γιούνες Μενφί.

Μέσα σε ένα τόσο ρευστό και πολυπαραγοντικό περιβάλλον, η ελληνική πολιτική ηγεσία θα κληθεί από τη μεριά της να αξιοποιήσει το όποιο πρόσθετο διπλωματικό κεφάλαιο εκείνη άντλησε μέσα από τους εορτασμούς των 200 ετών και την τηλεφωνική συνομιλία Μπάιντεν-Μητσοτάκη… έχοντας όμως απέναντί της ένα τουρκικό καθεστώς το οποίο παραμένει απειλητικό καθώς «ανοίγεται» δυναμικά στη διεθνή σκακιέρα.