Η πρώτη έπειτα από επτά μήνες δια ζώσης συνάντηση των Βλαντιμίρ Πούτιν και Σι Τζινπίνγκ είναι γεγονός. Οι ηγέτες Ρωσίας και Κίνας συναντήθηκαν πρόσωπο με πρόσωπο στη Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν στις 15 Σεπτεμβρίου, στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, ωστόσο το κλίμα δεν θύμιζε όσα είχαν προηγηθεί πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, κατά την αμέσως προηγούμενη συνάντηση των δύο ηγετών στο Πεκίνο πίσω στις αρχές Φεβρουαρίου.

Αυτήν τη φορά δεν είχαμε θερμούς «εναγκαλισμούς», ούτε μεγαλεπήβολα κοινά ανακοινωθέντα 5.000 λέξεων. Αντιθέτως, είδαμε τον Πούτιν να παραδέχεται δημόσια ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει προκαλέσει «ανησυχίες» στην κινεζική πλευρά, και τον Σι Τζινπίνγκ από την άλλη να δείχνει σε έναν βαθμό αποστασιοποιημένος.

Απευθυνόμενος στον Κινέζο ηγέτη, ο Πούτιν είπε από την πλευρά του τα αναμενόμενα: ότι δηλαδή η Μόσχα στηρίζει το Πεκίνο στο θέμα της Ταϊβάν ενάντια στις «προκλήσεις» της Δύσης. Ο Σι Τζινπίνγκ ωστόσο δεν είπε απολύτως τίποτα περί στήριξης της Ρωσίας στο ανοιχτό και φλέγον μέτωπο της Ουκρανίας.

Το υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας έδωσε εν συνεχεία στη δημοσιότητα μια ανακοίνωση σχεδόν 500 λέξεων από την οποία όμως απουσιάζουν μεν οι αναφορές σε συγκεκριμένα ανοιχτά μέτωπα εκτός της Ταϊβάν αλλά όχι και οι αναφορές σε άλλα θέματα ήπιας ισχύος (Year of Sports Exchange, Confidence-Building Measures in Asia κ.ά.).

Η Δύση έχει τα «θέματά» της: Το ΝΑΤΟ έχει την Τουρκία, η Ευρωπαϊκή Ένωση τους ευρωσκεπτικιστές, και οι ΗΠΑ τους ακραίους μεταξύ των Ρεπουμπλικάνων. Πλανώνται ωστόσο πλάνην οικτράν όσοι θεωρούν ότι ο μη-δυτικός κόσμος δεν έχει και εκείνος τα δικά του «θέματα».

Αυτήν την εβδομάδα συγκεντρώθηκαν στη Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν, με φόντο τη σύνοδο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, οι ηγεσίες περίπου 20 χωρών.

Στον εν λόγω Οργανισμό που θα έχει εννέα μέλη έπειτα και από την ένταξη και του Ιράν (Κίνα, Ρωσία, Καζακστάν, Κιργιζία, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν, Ινδία, Πακιστάν, Ιράν) συμμετέχουν επίσης ως παρατηρητές η Λευκορωσία, η Μογγολία και το Αφγανιστάν, και ως dialogue partners η Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, το Νεπάλ, η Καμπότζη, η Σρι Λάνκα και η Τουρκία.

Ωστόσο, διεθνοπολιτικά μιλώντας, ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης δεν αντιστοιχεί στο σύνολο των μερών του, όπως υπογραμμίζει ο Jakub Jakobowski του Center for Eastern Studies της Βαρσοβίας. Ως οργανισμός «δεν είναι σε θέση να παρέχει μια συνεκτική απάντηση σε οποιαδήποτε διεθνή εξέλιξη», όπως σημειώνεται. Γιατί; Επειδή φιλοξενεί στις τάξεις του χώρες που έχουν πάρα πολλά να χωρίσουν και δεν τον κρύβουν.

Ενδοασιατικές συγκρούσεις

Ινδία vs Πακιστάν – Ινδία vs Κίνα – Αρμενία vs Αζερμπαϊτζάν (πόλεμος το 2020, νέες πολύνεκρες συγκρούσεις αυτήν την εβδομάδα) – Ρωσία vs Καζακστάν (απειλές από τη ρωσική πλευρά επειδή το Καζακστάν δεν έχει στηρίξει τους Ρώσους στο μέτωπο της Ουκρανίας) – Κιργιζία vs Τατζικιστάν (συγκρούσεις με νεκρούς και τραυματίες στα διαφιλονικούμενα σύνορα, με την ένταση να κορυφώνεται εκ νέου προ ημερών)… Αυτές που μόνο κάποιες από τις κόντρες που «τρέχουν» εντός του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης στον οποίο εντάσσεται πια επισήμως και το Ιράν το οποίο Ιράν έχει όμως κατά καιρούς «συγκρουστεί» με το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία… η οποία Τουρκία παίρνει θέση εμφατικά στο πλευρό του Αζερμπαϊτζάν ενάντια στην Αρμενία…

Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον εντάσσεται πια και ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία που έχει έρθει ωστόσο ως εξέλιξη να περιπλέξει τα πράγματα ως φαίνεται… σε βάρος της Μόσχας.

Η εικόνα του θεωρητικώς «πανίσχυρου» ρωσικού στρατού έχει πληγεί σε σημαντικό βαθμό πια, έπειτα από τις απώλειες και την φθορά των περασμένων μηνών στην Ουκρανία.

«Το Αζερμπαϊτζάν αισθάνεται αρκετά σίγουρο τώρα», καθώς και οι ρωσικές δυνάμεις έχουν απορροφηθεί στο μέτωπο της Ουκρανίας, και «δοκιμάζει τη δέσμευση της Ρωσίας να υπερασπιστεί την Αρμενία», υποστηρίζει ο Tom de Waal του Carnegie Europe, με το βλέμμα στραμμένο στις τελευταίες πολύνεκρες συγκρούσεις Αζέρων – Αρμένιων.

«Η ισχύς της ρωσικής σημαίας έχει μειωθεί σημαντικά και το σύστημα ασφαλείας σε ολόκληρο τον πρώην σοβιετικό χώρο φαίνεται να έχει διαρραγεί», σημειώνει από την πλευρά του ο Laurence Broers του Chatham House.

Παράλληλα, χώρες που έχουν κοινά σύνορα με τη Ρωσία και ρωσικές μειονότητες στο εσωτερικό τους, όπως το Καζακστάν για παράδειγμα, παρακολουθούν πια με μεγαλύτερη καχυποψία τις κινήσεις της ρωσικής ηγεσίας υπό τον φόβο ότι θα μπορούσαν και εκείνες να βρεθούν στην θέση της Ουκρανίας.

Τι γίνεται με το Καζακστάν;

«Θα συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε με αποφασιστικότητα το Καζακστάν στην προστασία της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας και της εδαφικής του ακεραιότητας», δήλωσε ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ την περασμένη Τετάρτη από το (πλούσιο σε ουράνιο, γεωγραφικά τοποθετημένο δίπλα στην κινεζική επαρχία Σιντζιάνγκ, κομβικό για τους Belt and Road κινεζικούς Δρόμους του Μεταξιού) έδαφος του Καζακστάν όπου πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη.

Ποιος όμως απείλησε την ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα του Καζακστάν το τελευταίο διάστημα; Κάποιοι θα πουν η Ρωσία δια του πρώην προέδρου και πρωθυπουργού Ντμίτρι Μεντβέντεφ, μέσω μιας ανάρτησης στα social media. Η εν λόγω ανάρτηση εν τω μεταξύ βέβαια διεγράφη και αποκηρύχθηκε ως έργο κακόβουλων χάκερ… Η κινεζική ηγεσία επέλεξε, ωστόσο, για κάποιον λόγο, να επανέλθει στο θέμα… εν μέσω φημών που θέλουν μάλιστα το Καζακστάν να αποχωρεί από τον υπό ρωσική ηγεσία Οργανισμό της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO).