Β΄ μέρος (συνέχεια από το προηγούμενο)

Του Ηλία Νταλούμη

Η διάταξη των αντιπάλων

Και φτάνουμε στο σημαντικότερο ίσως σημείο της εξιστόρησης της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας. Εδώ εντοπίζονται όλες οι διαφορές των εξιστορήσεων για το πώς έγινε η ναυμαχία. Οι απόψεις είναι βασικά δύο. Η μία –η επικρατούσα θα μπορούσαμε να πούμε– θεωρεί ότι ο περσικός στόλος ήταν παραταγμένος κατά μήκος της βόρειας ακτογραμμής του Στενού της Σαλαμίνας, δηλαδή στην πλευρά του Περάματος, και οι Έλληνες ήσαν κατά μήκος της ακτής της Σαλαμίνας. Η άλλη άποψη πιστεύει ότι οι Πέρσες βρίσκονταν έξω από το Στενό, στα ανατολικά όριά  του και οι Έλληνες μέσα σ’ αυτό με μέτωπο, φυσικά, προς την ανατολική έξοδο του Στενού, δηλαδή προς τον Πειραιά.

Οι οπαδοί της πρώτης άποψης μάλιστα πιστεύουν ότι τα περσικά πλοία μπήκαν στο Στενό το βράδυ της παραμονής, οπότε και πήραν τις θέσεις μάχης. Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι σημαντικά και σαφώς δεν έχουν απαντηθεί. Γιατί μπορούν να ισχυρίζονται ότι τα πλοία των Περσών μπήκαν στο Στενό βοηθούμενα από το φως του φεγγαριού, αλλά δεν μας λένε, γιατί οι Έλληνες τα άφησαν να περάσουν από μπροστά τους – και οπωσδήποτε κοντά τους – χωρίς να αντιδράσουν! Έβλεπαν τον εχθρό να περνά σε μικρή απόσταση από τα έμβολα  των τριηρών τους και αυτοί κάθονταν και τον παρακολουθούσαν ως ουδέτεροι θεατές; Και να μην μας διαφεύγει ότι οι Πέρσες (εφόσον έκαναν αυτήν την κίνηση, νύχτα, σε εντελώς άγνωστα νερά και μάλιστα στενά) κινούνταν με πολύ μικρή ταχύτητα. Η περίπτωση να κοιμόντουσαν τα πληρώματα αποκλείεται! Αλλά ακόμα και αν αυτό συνέβαινε, θα υπήρχαν σκοπούντα ελληνικά πλοία, τα οποία βεβαίως θα σήμαιναν συναγερμό. Εκτός και αν ήσαν προδότες ή είχαν προβλήματα με την όρασή τους… Εξάλλου ποιος διοικητής ναυτικής δύναμης θα εξέθετε τα πλοία του σε τόσους κινδύνους; Νυχτερινή πλοήγηση σε άγνωστα και στενά νερά, μπροστά στη μύτη του αντίπαλου; Μα δεν έλειπαν οι έμπειροι ναυτικοί από τον περσικό στόλο. Αμφιβάλλει κανένας για την ναυτοσύνη των Φοινίκων; Ούτε και ο Ξέρξης ήταν ηλίθιος να διατάξει κάτι τέτοιο. Άρα τα πλοία του περσικού στόλου δεν είναι δυνατόν να μπήκαν στο στενό της Σαλαμίνας το βράδυ της παραμονής της Ναυμαχίας.

Βεβαίως, δημιουργείται το εύλογο ερώτημα «και πώς προέκυψε αυτή η άποψη;». Καταρχήν η περιγραφή του Ηροδότου δεν είναι καθόλου σαφής. Αυτό αφήνει «περιθώριο φαντασίας» στους κατοπινούς μελετητές της ιστορίας. Οι οποίοι μάλιστα έχουν ένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό που περνά απαρατήρητο: δεν έχουν δει –«ζωντανά» θα λέγαμε– το Στενό της Σαλαμίνας. Μπορεί να έχουν μελετήσει χιλιάδες σελίδες και να έχουν δει πολλούς χάρτες, σίγουρα όμως δεν έχουν κάνει το ταξίδι Πειραιάς–Παλούκια ή Πέραμα–Παλούκια. Αντίθετα οι υποστηρικτές της αντίθετης άποψης – ότι δηλαδή ο περσικός στόλος δεν μπήκε το βράδυ της παραμονής της Ναυμαχίας – σαφέστατα και γνωρίζουν το Στενό κι έχουν επαγγελματική πείρα σε αυτό.

TΟ ΠΛΗΡΕΣ ΑΡΘΡΟ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟ ΣΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ «Α&Δ» ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ.