Στη φωτογραφία: Στην Ελλάδα, υπάρχει απόλυτη σύμπραξη της ενεργού ρωσικής προπαγάνδας, με εντολέα τον πρόεδρο Βλ. Πούτιν (αριστερά) και της στοχοποίησης από τον πρόεδρο Ρ.Τ. Ερντογάν (δεξιά).

Οι Έλληνες κλασικοί μας παροτρύνουν να αναζητούμε απαντήσεις, πρωτίστως  όμως να θέτουμε τις σωστές ερωτήσεις. Οι κλασικοί ερευνούν,  επίσης, τα θεμελιώδη στοιχεία της οργάνωσης μιας κοινωνίας και ενός κράτους, καθώς και τα κρίσιμα  θέματα που κρίνουν και την μοίρα ενός έθνους. Φωτίζουν όλα όσα ενδιαφέρουν τον άνθρωπο και μας προτρέπουν να ελέγξουμε τους εαυτούς μας, τη ζωή μας, τις αξίες μας, τους πολιτικούς και τις κυβερνήσεις μας. Από αυτούς θα έπρεπε να διδαχθούμε πώς να αποφύγουμε τα ολισθήματα, στα οποία υποπέσαμε και εμείς οι Έλληνες, αρκετές φορές στην σύγχρονη  ιστορία μας. Η απουσία του αριστοτελικού «μέτρου» από την πολιτική και την οικονομία έφερε προ δεκαετία την Ελλάδα και στο χείλος της καταστροφής  και  την Ευρώπη στο κατώφλι της αυτοδιάλυσης. Η Ύβρις και η  Νέμεσις κάνουν συχνά εμφανή την παρουσία τους στην πολιτική. Η «κάθαρσις» δεν εμφανίζεται με την συχνότητα που απαιτείται.

Η δικαιοσύνη, η υπομονή, η περίσκεψη, η αργή διαμόρφωση θέσεων πολιτικής και η ήπια ισχύς θα μπορούσαν να φέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα πολιτικής; Ας θυμόμαστε αυτό το -ρητορικό μάλλον- ερώτημα. Επί μακρόν αποτέλεσε την  βασική συνταγή στην αναζήτηση μιας κοινής Ευρωπαϊκής πολιτικής.

Ο Αισχύλος ήταν ο ίδιος οπλίτης και όχι ένας ειρηνιστής που διαδήλωνε στους δρόμους της Αθήνας! Οι δε «Πέρσες» παραμένουν ένα υποδειγματικό μήνυμα ενσυναίσθησης προς τους ηττημένους.

Με αυτές τις σκέψεις, θυμάμαι ότι το αριστούργημα του Αισχύλου «Οι Πέρσες» είναι το αρχαιότερο διασωζόμενο έργο στην ιστορία του θεάτρου και δραματοποιεί την περσική απάντηση στα νέα της στρατιωτικής ήττας στη Μάχη της Σαλαμίνας το 480 π.χ. Καθώς ακούω τα λόγια του αγγελιαφόρου, που μεταφέρει τα ζοφερά νέα στη βασίλισσα Ατόσα, τη μητέρα του Ξέρξη, περιγράφοντας με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες τη μάχη, είναι αδύνατο να μην τα συνδέσω με την παρούσα κατάσταση και να μην εκτιμήσω τη συνάφεια του έργου με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τις ζοφερές ευρωπαϊκές και  παγκόσμιες εξελίξεις που πυροδότησε.

Ο Αισχύλος ήταν ο ίδιος οπλίτης και όχι ένας ειρηνιστής που διαδήλωνε στους δρόμους της Αθήνας. Οι «Πέρσες» παραμένουν ένα υποδειγματικό μήνυμα  ενσυναίσθησης  προς  τους ηττημένους. Αποτελεί μία ελεγεία της μετριοπάθειας και της σημασίας της περισυλλογής και της περίσκεψης. Αποτελεί, επίσης, μια  καταδίκη της αυτάρεσκης έπαρσης, των ψευδαισθήσεων, της αλαζονείας του ισχυρού  και  του στρατοκρατικού ηγεμονισμού που ώθησαν τον Ξέρξη στην εκστρατεία κατά της Ελλάδος, μακριά από την Περσία και, επομένως, στην καταστροφική ήττα. Το ίδιο όμως  θα μπορούσε να ισχύσει, κατ’ αναλογία, για τη Ρωσία του κυρίου Βλ. Πούτιν και την Τουρκία του προέδρου Ρ.Τ. Ερντογάν. Μερικά μαθήματα που μπορούμε να αντλήσουμε από τους “Πέρσες” είναι και τα ακόλουθα:

  • α) Κανείς δεν πρέπει να υποτιμά τα κίνητρα της άλλης πλευράς. Η τεκμαιρόμενη στρατιωτική ισχύς και η αριθμητική υπεροχή δυνάμεων δεν μπορεί να υποκαταστήσει την έλλειψη σθένους, ηθικού, γνώσης για την τακτική και τις θέσεις του αμυνόμενου υπέρ βωμών και εστιών.
  • β) Η εκστρατεία του Ξέρξη ήταν μία ολοκληρωτική αποτυχία  εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής. Αργότερα, βέβαια, και η ηγεμονική Αθήνα λησμόνησε το δίδαγμα της ιστορίας. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, υπό την ηγεσία του αλαζόνα και υπερφίαλου Αλκιβιάδη, οδηγήθηκαν στην καταστροφική εκστρατεία στη Σικελία. Έκτοτε, η Αθήνα δεν ανέκαμψε ποτέ.
  • γ) Τι σχέση έχει ο Ξέρξης με τον Πούτιν και τον Ερντογάν; Θεώρησα χρήσιμο να αναφερθώ στους κακούς υπολογισμούς του Ξέρξη στη Σαλαμίνα. Ορισμένοι Ευρωπαίοι πολιτικοί  -κυρίως δε, αλλά όχι αποκλειστικά η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ- επιχείρησαν να εφαρμόσουν στρατηγική κατευνασμού και εξευμενισμού  απέναντι στη Ρωσία του προέδρου Πούτιν και στην  Τουρκία του προέδρου Ερντογάν. Αποδεικνύεται σήμερα ότι αποτελεί δοκιμασμένη συνταγή αποτυχίας. Η ανοχή και η ανεκτικότητα στον αναθεωρητισμό και στον επεκτατισμό θεωρούνται ως έλλειψη αποφασιστικότητας και αδυναμία. Αυτή είναι η ανάλυση και το συμπέρασμα του Κρεμλίνου και της Άγκυρας. Όταν κανείς επιλέγει την πολιτική  των σκοπιμοτήτων και όχι των αρχών, προκρίνει  τα οικονομικά του συμφέροντα, υπερεκτιμά τις δικές του δυνατότητες νουθεσίας και -ταυτόχρονα- υποτιμά τη σκληρότητα, τον αδίστακτο χαρακτήρα και την αποφασιστικότητα του άλλου, τότε πέφτει σε επικίνδυνα νερά, χωρίς σαφή επίγνωση των συνεπειών.
  • δ) Η βαρβαρότητα και οι ωμότητες της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και οι επιπτώσεις της στην Ευρώπη και στην παγκόσμια θεσμική, γεωπολιτική και οικονομική ισορροπία ανάτρεψε το ευρωπαϊκό και παγκόσμιο σύστημα πολιτικής, ενεργειακής και οικονομικής ισορροπίας.
Ορισμένοι Ευρωπαίοι πολιτικοί, κυρίως η -επί πολλά έτη- καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, επιχείρησαν να εφαρμόσουν στρατηγική κατευνασμού και εξευμενισμού απέναντι στη Ρωσία του προέδρου Πούτιν και στην Τουρκία του προέδρου Ερντογάν. Αποδεικνύεται σήμερα ότι αποτελεί δοκιμασμένη συνταγή αποτυχίας. Στη φωτογραφία, οι ηγέτες των τριών χωρών στην Κωνσταντινούπολη, με τον Γάλλο πρόεδρο Εμ. Μακρόν (δεξιά), κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης για τη Συρία, στις 27 Οκτωβρίου 2018.

Αδυναμία ασφαλούς πρόβλεψης

Τη στιγμή αυτή, δεν υπάρχει  ασφαλής πρόβλεψη για το αύριο. Στη δική μας (δυτική) αντίληψη η Ρωσία του κυρίου Πούτιν χάνει, αποδυναμώνεται, ταπεινώνεται. Ταυτόχρονα, όμως, η Ρωσία δύσκολα δεν θα  περιληφθεί στις διαπραγματεύσεις της επόμενης μέρας για την αναζήτηση ενός νέου σημείου ισορροπίας. Αρκετοί  ηγέτες στην Ευρώπη δείχνουν προς την κατεύθυνση αυτή. Δεν υπάρχει ωστόσο ούτε συναίνεση ούτε ομοφωνία.

Ανεξαρτήτως των σκληρών επιπτώσεων των κυρώσεων στην Ρωσία, ο Βλαντιμίρ Πούτιν ήδη επιχειρεί να ενισχύσει τη δυσαρέσκεια και την αντίδραση  των πολιτών κατά των φιλελεύθερων -στην κυριολεξία-ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Στόχος του, επίσης, είναι να αποκομίσει  πολιτικό όφελος  ενόψει μίας πιθανής -αν όχι προεξοφλούμενης ήδη-  πολιτικής αποδυνάμωσης του Δημοκρατικού κόμματος και προσωπικά του Προέδρου Μπάιντεν, την Τρίτη 8  Νοεμβρίου 2022,  κατά τις   επαναληπτικές εκλογές των βουλευτών και γερουσιαστών του  Κογκρέσου.

Η Μόσχα στοχεύει στη διπλή, εκ των έσω, ρήξη τόσο του μετώπου Ευρώπης και ΗΠΑ, όσο και του ενδοευρωπαϊκού. Τα αποτελέσματα των γαλλικών βουλευτικών εκλογών, με τις εντυπωσιακές επιδόσεις των Ζ-Λ. Μελανσόν και Μ. Λεπέν, αποτελούν ισχυρή προειδοποίηση της εξέλιξης αυτής.

Επιδιώκει, δηλαδή, ο Πούτιν να πείσει ότι η πολιτική της Ευρώπης και των ΗΠΑ κατά Ρωσίας ήταν  λάθος, ότι πυροδότησε την οικονομική κρίση και την ακρίβεια και ότι εν τέλει αποδοκιμάστηκε. Στοχεύει στη διπλή, εκ των έσω, ρήξη τόσο του μετώπου Ευρώπης και ΗΠΑ, όσο και του ενδο-ευρωπαϊκού. Τα αποτελέσματα των γαλλικών  βουλευτικών εκλογών αποτελούν ισχυρή προειδοποίηση.

Παράλληλα, η εντεινόμενη  ενεργειακή, επισιτιστική και πολιτικο-οικονομική κρίση, η κοινωνική αστάθεια και η πιθανή εκλογική αποτυχία των σημερινών φιλελεύθερων δυτικών κυβερνήσεων είναι ένα γεωπολιτικό όπλο που θα εκμεταλλευθεί και θα αξιοποιήσει το Κρεμλίνο.

Ένας από τους στόχους του Κρεμλίνου είναι και να αποκομίσει όφελος ενόψει μίας πιθανής -αν όχι προεξοφλούμενης ήδη- πολιτικής αποδυνάμωσης του Δημοκρατικού κόμματος και προσωπικά του Προέδρου Μπάιντεν, την Τρίτη 8 Νοεμβρίου 2022, κατά τις επαναληπτικές εκλογές των βουλευτών και γερουσιαστών του Κογκρέσου.

Αν ο συλλογισμός αυτός είναι ρεαλιστικός, τότε φοβούμαι ότι ο Πρόεδρος Πούτιν συμφέρον έχει να παραταθεί, μέχρι τον επόμενο χειμώνα, ο πόλεμος και, κυρίως, οι προφανείς -και για τις  κοινωνίες της Δύσης- λίαν δυσμενείς  επιπτώσεις του. Γνωρίζει ότι, αντίθετα με τις δικές μας δημοκρατικές, ανοικτές και «ευάλωτες» κοινωνίες, οι συνέπειες του πολέμου και των κυρώσεων  μπορούν  ευκολότερα να «αντιμετωπίζονται» με τη βία στην απολυταρχική  Ρωσία.

Ειδικότερα, στην Ελλάδα, προεξοφλώ ότι υπάρχει απόλυτη σύμπραξη της ενεργού ρωσικής προπαγάνδας και της στοχοποίησης από τον πρόεδρο Ερντογάν. Ο ίδιος ο πρόεδρος  της Τουρκίας  δηλώνει  ότι δεν του είναι αρεστός ο σημερινός εκλεγμένος πρωθυπουργός της Ελλάδος. Οι περί αυτόν και τα πλήρως ελεγχόμενα τουρκικά μέσα ενημέρωσης  εγκωμιάζουν άλλους πολιτικούς στην Ελλάδα. Οι τελευταίοι όμως, ευτυχώς, αντιλαμβάνονται ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερη προσβολή για έναν πολιτικό από τον έπαινο μίας χώρας που καθημερινά απειλεί την Ελλάδα με εισβολή και πόλεμο.

Η Μόσχα έχει συμφέρον να παραταθεί, μέχρι τον επόμενο χειμώνα, ο πόλεμος και, κυρίως, οι προφανείς -και για τις κοινωνίες της Δύσης- λίαν δυσμενείς επιπτώσεις του.

Εάν  η χώρα μπει  σε προεκλογική ατμόσφαιρα, φοβούμαι ότι οι κυβερνο-επιθέσεις και οι «υπόγειες» παρεμβάσεις από το Κρεμλίνο και τους εν Αγκύρα εταίρους του θα ενταθούν. Στόχος τους, ακριβώς όπως συνέβη και σε άλλες δυτικές χώρες, θα είναι ο επηρεασμός του εκλογικού φρονήματος των Ελλήνων. Έχουν γνώσιν οι φύλακες.