Δημοσιεύματα των περασμένων μηνών (Οκτωβρίου-Νοεμβρίου) μας έλεγαν να περιμένουμε ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της Τουρκίας για τα Βαρώσια… μέσα στον μήνα Δεκέμβριο. «Στο τραπέζι νέες κυρώσεις της ΕΕ για Τουρκία… Τον Δεκέμβριο το έγγραφο με τα μέτρα κατά της Τουρκίας… Η απειλή των κυρώσεων επιστρέφει στο τραπέζι για την Τουρκία», διαβάζαμε τότε.  

«Σε κλοιό ευρωπαϊκών κυρώσεων ξανά η Τουρκία; Ουδέν αναληθέστερο τούτου» είχαμε γράψει εμείς στο Α&Δ, ερμηνεύοντας κατά τρόπο διαφορετικό όσα είχε δηλώσει ο ίδιος ο Μπορέλ πίσω στις 18 Οκτωβρίου. Δύο μήνες μετά, οι εξελίξεις έρχονται δυστυχώς να μας επιβεβαιώσουν. 

Τα περιοριστικά μέτρα που δεν ήρθαν 

«Παρουσιάσαμε ένα έγγραφο με επιλογές (option paper). Συμφωνήσαμε να προχωρήσουμε σε μια αξιολόγηση των επιλογών που βρίσκονται στο τραπέζι, στις οποίες περιλαμβάνεται και η δημιουργία ενός ειδικού καθεστώτος κυρώσεων (specific sanctions regime) που θα εστιάζει σε πρόσωπα και οντότητες που εμπλέκονται άμεσα στο – από τον περασμένο Ιούλιο και έπειτα – άνοιγμα τμήματος των Βαρωσίων. Η Coreper (σ.σ. Επιτροπή Μόνιμων Αντιπροσώπων των κρατών-μελών της ΕΕ) θα επανέλθει επί αυτού του σημαντικού ζητήματος στη βάση όσων συζητήσαμε», δήλωσε ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής Ζοζέπ Μπορέλ στις 13 Δεκεμβρίου, προτού υπογραμμίσει ωστόσο και τη «σημασία-κλειδί» που θα μπορούσε να έχει η υιοθέτηση και δρομολόγηση Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης στο μέτωπο των Βαρωσίων (το οποίο μέτωπο των Βαρωσίων η Τουρκία έχει ανοίξει μονομερώς και εποικεί υπό κατοχική διοίκηση κατά παραβίαση των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών). 

Κυρώσεις για Μάλι και Wagner, όχι για Βαρώσια 

Το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων (ΣΕΥ) της 13ης Δεκεμβρίου, που είχε προηγηθεί, είναι ενδεικτικό της «σκληρής» και σε έναν βαθμό «άβολης» ευρωπαϊκής πραγματικότητας, όπως εκείνη διαμορφώνεται πέρα από επικοινωνιακά τεχνάσματα και διαρροές. Χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία και η Ολλανδία παρουσιάζονται – σύμφωνα με όσα είδαν το φως της δημοσιότητας σε Ελλάδα και Κύπρο – να μπλόκαραν την υιοθέτηση περιοριστικών μέτρων κατά της Τουρκίας για τα Βαρώσια, αν και αξίζει να σημειωθεί πως στο πλαίσιο της ιδίας συνεδρίασης οι ΥΠΕΞ ενέκριναν κυρώσεις κατά άλλων προσώπων και οντοτήτων: που παρεμποδίζουν την πολιτική μετάβαση στο Μάλι… που συνδέονται με την Ομάδα Wagner…

Γερμανικές δικαιολογίες  

Το ΣΕΥ της 13ης Δεκεμβρίου ήταν όμως το πρώτο στο οποίο πήρε μέρος ως υπουργός Εξωτερικών και η προερχόμενη από τους Πρασίνους νέα ΥΠΕΞ της Γερμανίας, Αναλένα Μπέρμποκ. Και τι έκανε η κα. Μπέρμποκ σε αυτό το «ντεμπούτο» της; Εάν δεχθούμε όσα έχουν ευρέως κυκλοφορήσει, τότε εκείνη μπλόκαρε την προοπτική των κυρώσεων κατά της Τουρκίας με το αιτιολογικό ότι η νέα γερμανική κυβέρνηση χρειάζεται περισσότερο χρόνο προκειμένου να μελετήσει τις εν λόγω επιλογές και τις πιθανές επιπτώσεις τους. Η κα. Μπέρμποκ έκανε, με άλλα λόγια, ακριβώς ό,τι θα είχαν κάνει σε μια ανάλογη περίπτωση (και ό,τι είχαν όντως κάνει κατ’ επανάληψη τα περασμένα χρόνια) και οι (Σοσιαλδημοκράτες) προκάτοχοί της… απλώς χρησιμοποιώντας διαφορετική δικαιολογία. 

Η έλευση ενός Πράσινου στην ηγεσία του γερμανικού ΥΠΕΞ – του πρώτου Πράσινου που τοποθετείται στο συγκεκριμένο πόστο από την εποχή του Γιόσκα Φίσερ – γέννησε προσδοκίες αναμόρφωσης της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής προς πιο δυναμικές κατευθύνσεις. Και δικαίως σε έναν βαθμό. Οι Πράσινοι ήταν, άλλωστε, όντως πιο «σκληροί» προεκλογικά έναντι χωρών όπως είναι η Τουρκία του Ερντογάν, η Ρωσία του Πούτιν και η Κίνα του Σι Τζινπίνγκ.  

Ο νέος καγκελάριος «παίρνει» και το ΥΠΕΞ 

Μετεκλογικά ωστόσο, πολλοί πια βλέπουν τη γερμανική εξωτερική πολιτική να συνεχίζει… ως είχε. Υπάρχει μάλιστα και η άποψη/εκτίμηση που θέλει τον Σοσιαλδημοκράτη νέο καγκελάριο Όλαφ Σολτς (που ήταν και αντικαγκελάριος/υπουργός Οικονομικών στην προηγούμενη κυβέρνηση υπό την Άνγκελα Μέρκελ) να ξεκινά δυναμικά στην τετραετία «καπελώνοντας» το υπουργείο Εξωτερικών και την Μπέρμποκ. Ο Ρολφ Μίτσενιχ, ηγέτης της ομάδας των Σοσιαλδημοκρατών στην ομοσπονδιακή βουλή, δήλωσε απερίφραστα προ ημερών πως «η εξωτερική πολιτική θα χαράσσεται και θα καθοδηγείται από την καγκελαρία»… προκαλώντας αντιδράσεις από την πλευρά των Πρασίνων. 

Τα πρώτα ραντεβού 

Όλαφ Σολτς και Αναλένα Μπέρμποκ ξεκίνησαν τη θητεία τους πραγματοποιώντας διαδοχικές επισκέψεις (όχι μαζί αλλά χωριστά) σε Παρίσι, Βρυξέλλες και Βαρσοβία. Όλα αυτά μεταξύ 9 και 12 Δεκεμβρίου. Η 41χρονη Μπέρμποκ θα επέστρεφε στις Βρυξέλλες στις 13 Δεκεμβρίου για να πάρει μέρος στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, ενώ στις Βρυξέλλες θα βρισκόταν και ο 63χρονος Σολτς στις 16 Δεκεμβρίου, για την ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής, την τελευταία της χρονιάς που φεύγει.  

Πρώτα δείγματα γραφής 

Όσο για τα πρώτα δείγματα γραφής της νέας γερμανικής καγκελαρίας, εκείνα θυμίζουν σε πολλά την παλαιά. 

Όταν ρωτήθηκε σχετικά, ο Όλαφ Σολτς δήλωσε – εμμέσως πλην σαφώς – ότι η γερμανική κυβέρνηση δεν πρόκειται να μποϊκοτάρει τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες που διεξάγονται το 2022 στην Κίνα. Οι Αμερικανοί έχουν ωστόσο από την πλευρά τους ήδη ανακοινώσει πως δεν πρόκειται να πάνε στο Πεκίνο τον ερχόμενο Φεβρουάριο. 

Κι όταν κλήθηκε σχολιάσει την ένταση που κλιμακώνεται γύρω από την Ουκρανία, εκείνος θυμήθηκε από το Παρίσι (διπλωματικά ορθώς, αν και η στάση θα μπορούσε να ερμηνευθεί και ως υπεκφυγή) την ειρηνευτική διαδικασία του επονομαζόμενου τετραμερούς «σχήματος της Νορμανδίας» που «είναι ανάγκη να αναζωογονηθεί», όπως είπε.

Πηγές ανησυχίας 

Η επενδυτική συμφωνία ΕΕ-Κίνας (Comprehensive Agreement on Investment/CAI) που υπεγράφη επί γερμανικής προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου πίσω στα τέλη του 2020, έπειτα από πιέσεις του Βερολίνου – O αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream 2 που θα φέρνει ρωσικό φυσικό αέριο στη γερμανική αγορά παρακάμπτοντας την Ουκρανία – H επιλογή των Γερμανών να μην μπλοκάρουν την κινεζική Huawei, αντ’ αυτού προκρίνοντας μια πιο ουδέτερη στάση στο μέτωπο των δικτύων 5G – αλλά και η αύξηση των σινοευρωπαϊκών εμπορικών συναλλαγών που, με τις «ευλογίες» της Γερμανίας, ξεπέρασαν σε όγκο τις αμερικανοευρωπαϊκές το 2020… είναι κάποια από εκείνα τα στοιχεία που αποτελούν μεν βάση (επαν)εκκίνησης για τον Σολτς αλλά και πηγή προβληματισμού παράλληλα για τους Αμερικανούς και άλλους. 

«Καρφιά»

Οι οποίοι «άλλοι» έχουν άλλωστε ήδη αρχίσει να πετούν τα δικά τους «καρφιά» προς την πλευρά της νέας γερμανικής κυβέρνησης. Ενδεικτικό ως προς αυτό, ένα πρόσφατο άρθρο του Politico, το οποίο μεταξύ άλλων σημειώνει:

  • Πως το SPD είναι γεμάτο «Russlandversteher» (σε ελεύθερη μετάφραση «φίλους της Ρωσίας» όπως είναι για παράδειγμα ο πρώην καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ, αν και η πρόσφατη υπόθεση της «δολοφονίας στο Τiergarten» έρχεται να ρίξει σκιές πάνω από τις γερμανορωσικές σχέσεις).
  • Πως η αύξηση στις αμυντικές δαπάνες που ανακοίνωσε η νέα γερμανική κυβέρνηση (3% του ΑΕΠ) είναι πιθανό να μην πάει τελικώς όλη στην άμυνα.
  • Πως η (προερχόμενη από την αριστερή πτέρυγα του SPD) νέα υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, Κριστίνε Λάμπρεχτ, δεν είναι κατάλληλη για το εν λόγω πόστο. 
  • Και πως αυτή η «why-can’t-we-all-be-friends» προσέγγιση της γερμανικής ελίτ (η εκπορευόμενη από την ανάγκη εξυπηρέτησης των γερμανικών επιχειρηματικών συμφερόντων) δεν θα μπορεί να συνεχίσει να αποτελεί επιλογή για μεγάλο χρονικό διάστημα.