Η (γεω)πολιτική των Μελόνι, Λεπέν και Ορμπαν: Τόσο κοντά, κι όμως τόσο μακριά
Ιδωμένες από την πλευρά των πολιτικών τους αντιπάλων, οι ισχυρές κυρίες της ευρωπαϊκής δεξιάς έχουν πια πιο πολλά κοινά παρά διαφορές.
Τζόρτζια Μελόνι και Μαρίν Λεπέν ξεχωρίζουν ως οι μεγάλες νικήτριες των ευρωεκλογών του Ιουνίου, καθώς κατήγαγαν νίκες που δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης. Αμφότερες κυρίαρχες στις χώρες τους, Μελόνι και Λεπέν ανέβασαν κατακόρυφα τα ποσοστά τους, από το 6,4% στο 28,8% η πρώτη και από το 23,3% στο 31,4% η δεύτερη. Ιδωμένες από την πλευρά των πολιτικών τους αντιπάλων, οι δύο ηγέτιδες αποτελούν πια την προσωποποίηση εκείνων των δυνάμεων που έρχονται να αλλάξουν τα δεδομένα στην Ευρώπη φέρνοντας την «ακροδεξιά» στον προσκήνιο.
Μήπως όμως, εάν κοιτάξει κανείς κάτω και πίσω από τις επικοινωνιακά βολικές ομαδοποιήσεις, τα πράγματα δεν είναι τόσο σαφή και ομαδοποιημένα εντός των τειχών της καλούμενης άκρας δεξιάς;
Τζόρτζια Μελόνι και Μαρίν Λεπέν ανήκουν σε διαφορετικές ομάδες στην ευρωβουλή: η μεν Ιταλίδα στην ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR), η δε Γαλλίδα στην ομάδα Ταυτότητας και Δημοκρατίας (ID).
Όταν, όμως, η συζήτηση πάει σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, τότε η ευρωπαϊκή άκρα δεξιά – ή, πιο σωστά, οι δυνάμεις που τοποθετούνται στα δεξιά του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος – δεν μιλάει με κοινή φωνή. Κάθε άλλο.
Η ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR), αν και φιλοξενεί στις τάξεις της κόμματα που θεωρούνται «ακραία», τείνει να συντάσσεται με το κυρίαρχο φιλοδυτικό/φιλονατοϊκό/διατλαντικό ρεύμα (mainstream) παίρνοντας θέση απέναντι από τη Ρωσία του Πούτιν και την Κίνα του Σι Τζινπίνγκ.
Κομματικοί πυλώνες της ECR όπως η παράταξη Αδέλφια της Ιταλίας-Fratelli d’Italia της Τζόρτζια Μελόνι και το πολωνικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη-PiS, δύο δυνάμεις που διαθέτουν πια 24 και τους 20 ευρωβουλευτές αντίστοιχα, τοποθετούνται σαφώς επικριτικά απέναντι στη Μόσχα, ενώ κρατούν παράλληλα αποστάσεις και από το Πεκίνο.
Η απόφαση της κυβέρνησης Μελόνι να αποσύρει την Ιταλία από την κινεζική πρωτοβουλία «Ζώνη και Δρόμος» (Belt and Road Initiative – BRI) ήρθε να επιβεβαιώσει του λόγου το αληθές, ενώ και στο μέτωπο του πολέμου στην Ουκρανία η ιταλική ηγεσία έχει προς ώρας συνταχθεί πλήρως με το Κίεβο. Fratelli d’Italia και PiS προσεγγίζουν, παράλληλα, με θετική διάθεση και την ευρωπαϊκή προοπτική χωρών όπως είναι η Μολδαβία και η Ουκρανία. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχουν και άλλα κόμματα στις τάξεις της ομάδας των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR), όπως το ισπανικό VOX και οι Σουηδοί Δημοκράτες, που διατηρούν μια περισσότερο επαμφοτερίζουσα στάση, ειδικά έναντι της Ρωσίας.
Στην πλειονότητά τους πάντως, οι δυνάμεις που έχουν συσπειρωθεί υπό την ομπρέλα της ECR δεν βλέπουν μέλλον στην ευρωπαϊκή ενταξιακή προοπτική χωρών όπως η Τουρκία και η Βοσνία-Ερζεγοβίνη.
Η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση υπό την έννοια της ομοσπονδοποίησης είναι κάτι το οποίο επίσης δεν ενθουσιάζει πολλές από αυτές τις δυνάμεις, οι οποίες όμως τείνουν στην πλειονότητά τους να υπερψηφίζουν πρωτοβουλίες και εργαλεία που εντάσσονται στο πλαίσιο της μόνιμης διαρθρωμένης συνεργασίας (PESCO), του κανονισμού για τη στήριξη της παραγωγής πυρομαχικών (ASAP) και της ευρωπαϊκής στρατηγικής πυξίδας, μεταξύ άλλων.
Οι αρνήσεις και οι ενστάσεις ωστόσο πολλαπλασιάζονται εάν κινηθεί κανείς δεξιότερα εντός του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου. Κόμματα όπως το γερμανικό AfD και ο γαλλικός Εθνικός Συναγερμός (RN) της Μαρίν Λεπέν έχουν, για παράδειγμα, υιοθετήσει αξιοσημείωτα φιλορωσική στάση τα τελευταία δύο χρόνια του πολέμου στην Ουκρανία, διαφοροποιούμενα έτσι από τη Μελόνι και τον άλλοτε φίλο της Μόσχας Ματέο Σαλβίνι η Λέγκα του οποίου ανήκει στην ευρωομάδα Ταυτότητας και Δημοκρατίας (ID).
Πριν από τις ευρωεκλογές του Ιουνίου, το Politico είχε παρουσιάσει μια λίστα με τους 33 «καλύτερους φίλους» της Ρωσίας στην ευρωβουλή, αξιολογώντας τους ευρωβουλευτές του απερχόμενου ευρωπαϊκού κοινοβουλίου με βάση τη στάση που είχαν υιοθετήσει σε συνολικά 16 σχετικά με τη Ρωσία ψηφίσματα την περίοδο 2020-2024. Από αυτούς τους 33 ωστόσο, οι οχτώ ανήκαν στο AfD και οι τρεις στην παράταξη των Λεπέν και Μπαρτνελά.
Η ευρωομάδα Ταυτότητας και Δημοκρατίας (ID) παρουσιάζει πάντως, παλαιόθεν, μια εικόνα σύγχυσης και πολυδιάσπασης, ειδικά όταν καλείται να τοποθετηθεί επί θεμάτων εξωτερικής πολιτικής.
Οι Φινλανδοί Finns (πρώην True Finns) αποχώρησαν από την εν λόγω ομάδα το 2023 -και μετακόμισαν στην ECR- λόγω Ουκρανίας, θεωρώντας προφανώς ότι η ID ήταν πια πολύ «φιλορωσική» για τα μέτρα της προσφάτως ενταχθείσας στο ΝΑΤΟ Φινλανδίας.
Αλλά και πιο πρόσφατα, μόλις λίγες εβδομάδες πριν από τις ευρωεκλογές του Ιουνίου, το γερμανικό AfD (στελέχη του οποίου βρέθηκαν να πρωταγωνιστούν σε σκάνδαλα με φιλορωσικές, φιλοκινεζικές, κατασκοπικές αλλά και «φιλοναζιστικές» σκιές) εκδιώχθηκε από την εν λόγω ομάδα, με απόφαση Λεπέν, ως υπερβολικά «ριζοσπαστικό/εξτρεμιστικό» και «ελεγχόμενο από ομάδες ακραίων».
Εικόνα σύγχυσης παρουσιάζει ωστόσο, ανά διαστήματα, και η παράταξη Fidesz του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπαν που υπενθυμίζεται ότι αποχώρησε από τις τάξεις του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) τον Μάρτιο του 2021 και έκτοτε δεν έχει ενταχθεί σε κάποια από τις άλλες ευρωομάδες (όπερ σημαίνει ότι ξεχωρίζει ως το μεγαλύτερο από τα κόμματα των Non-Inscrits/NI).
Το ενδιαφέρον με το Fidesz είναι ότι ηγεσία του μπορεί να ανεβάζει τους τόνους της «αντιπαράθεσης» με το ΝΑΤΟ και την Ουκρανία, αν και νατοϊκή η ίδια, παίρνοντας αποστάσεις από καθετί «αντιρωσικό», πλην όμως την ίδια ώρα οι ευρωβουλευτές του στηρίζουν ψηφίσματα και πρωτοβουλίες υπέρ της Ουκρανίας αλλά και ψηφίσματα επικριτικά προς τη Μόσχα.
Από εκεί και πέρα, το Fidesz παρουσιάζει βέβαια ενδιαφέρον και λόγω της φιλοκινεζικής του στάσης… την οποία όμως δεν συμμερίζονται πολλά από τα άλλα κόμματα της «σκληρής» ευρωπαϊκής δεξιάς.