Η ουκρανική αμυντική βιομηχανία «δοκιμάζεται» πια μέσα στις φωτιές ενός πολέμου που μαίνεται εδώ και κοντά πέντε εβδομάδες. Στα μάτια των περισσοτέρων ωστόσο, η ουκρανική Ukroboronprom και τα πολλά παρακλάδια της αποτελούν πιο πολύ παράπλευρη απώλεια παρά κεντρικό στόχο των ρωσικών επιθέσεων.

Κι όμως, πριν από οχτώ χρόνια δυτικοί αναλυτές προειδοποιούσαν πως η Ρωσία θα μπορούσε… να εισβάλει στρατιωτικά στην Ουκρανία με στόχο να καταλάβει εγκαταστάσεις των ουκρανικών αμυντικών βιομηχανιών κοντά στη Μαύρη Θάλασσα και στην Αζοφική, ενώνοντας παράλληλα μέσα από μια τέτοια κίνηση και τις υπό ρωσική διεκδίκηση περιοχές του Ντονμπάς με την Κριμαία…

Η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης άφησε πίσω στην, ανεξάρτητη πια, Ουκρανία «κληρονομιά» οπλικά συστήματα και πυρηνικά. Από αυτά τα πυρηνικά το Κίεβο απαλλάχθηκε – ή, πιο σωστά, ξεκίνησε να απαλλάσσεται – το 1994, με το Μνημόνιο της Βουδαπέστης.

Ήταν τότε που οι Ουκρανοί δέχθηκαν, έπειτα από αμερικανικές πιέσεις, να παραδώσουν στη Ρωσία το σύνολο του πυρηνικού τους οπλοστασίου («… eliminate all nuclear weapons from its territory within a specified period of time»), με τη Ρωσική Ομοσπονδία σε αντάλλαγμα να «επαναβεβαιώνει (reaffirm) τη δέσμευσή της (commitment) να σέβεται την ανεξαρτησία και την κυριαρχία της Ουκρανίας στα υπάρχοντα σύνορα».

Σχεδόν τριάντα χρόνια μετά, εκείνη η ρωσική «δέσμευση» περί σεβασμού της ουκρανικής εδαφικής ακεραιότητας έχει πια καταρρεύσει ωσάν βομβαρδισμένο κτήριο, ενώ αναλυτές στο φόντο διερωτώνται εάν τελικώς είχε ή δεν είχε σημασία που εκείνες οι δεσμεύσεις του 1994 αναφέρονταν στο επίσημο κείμενο ως «διαβεβαιώσεις ασφαλείας» («security assurances») και όχι ως «εγγυήσεις» («guarantees»).

Πέρα από τα πυρηνικά ωστόσο της σοβιετικής περιόδου που παραδόθηκαν και αφοπλίστηκαν, πίσω στην Ουκρανία είχαν ξεμείνει από τη σοβιετική περίοδο και άλλα όπλα (κατά μια εκτίμηση περίπου το 30% της σοβιετικής αμυντικής βιομηχανίας ήταν εκεί) τα οποία στην πορεία θα αποτελούσαν και τη βάση για την ανάδυση μιας νέας – όχι ιδιαίτερα γνωστής διεθνώς πλην όμως κάθε άλλο παρά αμελητέας – ουκρανικής αμυντικής βιομηχανίας.

Επί σειρά ετών, αυτό που έκαναν – μεταξύ άλλων – οι Ουκρανοί ήταν να πωλούν οπλικά συστήματα της σοβιετικής περιόδου σε τιμές συμφέρουσες (ενίοτε χαμηλότερες από εκείνες στις οποίες πωλούσε η ίδια η Ρωσία, όπως σημειώνει σε άρθρο της η GlobalData Intelligence), ενώ παράλληλα ειδικεύονταν και στην αναβάθμιση σειράς σοβιετικών οπλικών συστημάτων.

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο ωστόσο, η ουκρανική πλευρά θα άρχιζε να αναπτύσσει και τη δική της εγχώρια αμυντική βιομηχανία, μια βιομηχανία που θα ξεχώριζε μάλιστα διεθνώς, εξάγοντας: μηχανές αεροσκαφών (βλ. Antonov, Motor Sich) και αρμάτων μάχης, άρματα μάχης και τεθωρακισμένα, διόπτρες, αντιαεροπορικά και αντιαρματικά, εξαρτήματα διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων, εξαρτήματα ακόμη και για τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό κ.ά.

Εξαγωγές

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI), η Ουκρανία ήταν την περίοδο 2017-2021 ο 14ος μεγαλύτερος εξαγωγέας όπλων παγκοσμίως, ενώ παλαίοτερα, το 2012, είχε βρεθεί ακόμη υψηλότερα στην κατάταξη, μέσα στην κορυφαία δεκάδα.

Κορυφαίες βιομηχανίες

Κατ’ αντιστοιχία, εάν ανατρέξει κανείς στην πρόσφατη λίστα του DefenseNews με τις 100 κορυφαίες αμυντικές βιομηχανίες διεθνώς για το 2021 (Top 100 for 2021) θα βρει εκεί και την κρατική ουκρανική Ukroboronprom, υπό την ομπρέλα της οποίας εντάσσονται δεκάδες άλλες εταιρείες (Antonov, Luch Design Bureau κ.ά.). Αξίζει να σημειωθεί, ειρήσθω εν παρόδω, πως μιλάμε για έναν φορέα που είχε στο παρελθόν κατ΄ επανάληψη βρεθεί να πρωταγωνιστεί σε σκάνδαλα κρατικής διαφθοράς και κακοδιαχείρισης.

Η Κάρολ Γουίλιαμς έγραφε πριν από περίπου οχτώ χρόνια, σε ανταπόκρισή της για τους Los Angeles Times από το Χάρκοβο, ότι πάνω από το 70% των ετήσιων ουκρανικών αμυντικών εξαγωγών κατέληγε άλλοτε στη Ρωσία. Αυτό, ωστόσο, θα άλλαζε από το 2014 και έπειτα, λόγω Κριμαίας και Ντονμπάς.

Προβλέψεις

Σύμφωνα μάλιστα με ανάλυση που είχε εκπονήσει το 2014 το βρετανικό RUSI (Royal United Services Institute), ανάλυση την οποία επικαλείτο τότε στην ανταπόκρισή της από το Χάρκοβο για τους LA Times η Γουίλιαμς, η Ρωσία θα μπορούσε… να εισβάλει στρατιωτικά στην Ουκρανία με στόχο να καταλάβει εγκαταστάσεις των ουκρανικών αμυντικών βιομηχανιών κοντά στη Μαύρη Θάλασσα και στην Αζοφική, ενώνοντας έτσι παράλληλα μέσα από μια τέτοια κίνηση και τις υπό ρωσική διεκδίκηση περιοχές του Ντονμπάς με την Κριμαία…

Εν τω μεταξύ πάντως, αξίζει να σημειωθεί πως οι Ουκρανοί θα άρχιζαν να πωλούν αξιοσημείωτες ποσότητες αμυντικού υλικού και στην Κίνα που εξελίχθηκε τα περασμένα χρόνια σε έναν από τους μεγαλύτερους πελάτες τους απορροφώντας περίπου το 35% των ουκρανικών αμυντικών εξαγωγών ετησίως.

Σινο-ουκρανικοί δεσμοί

Σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύτηκε στην South China Morning Post προ οχταμήνου, τον Ιούλιο του 2021, η Ουκρανία ήταν ο κατά σειρά τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγέας όπλων στην Κίνα την περίοδο 2016-2020 έπειτα από τη Ρωσία και τη Γαλλία.

Η GlobalData κάνει λόγο, πιο συγκεκριμένα, για ουκρανικής προέλευσης ραντάρ και πυραύλους αέρος-αέρος (που χρησιμοποιούν οι Κινέζοι στα μαχητικά J-11B), για μηχανές αρμάτων μάχης (που χρησιμοποιούν οι δυνάμεις του Πεκίνου στα T-8OUD και VT-1A), αλλά και για τις τουρμπίνες των κινεζικών αντιτορπιλικών τύπου 055 που επίσης προέρχονταν από την Ουκρανία.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έρχεται πλέον να ανατρέψει όσα άλλοτε θεωρούνταν δεδομένα αλλά και να δρομολογήσει εξελίξεις. Τι μας επιφυλάσσει το μέλλον μένει να φανεί, ανάλογα με την έκβαση του πολέμου.

Οι Ουκρανοί πάντως από την πλευρά τους θέλουν να πιστεύουν ότι οι αμυντικές εξαγωγές τους θα μπορούσαν μελλοντικά να εκτοξευθούν, παίρνοντας μερίδιο των ρωσικών εξαγωγών που πρόκειται να περιοριστούν λόγω των δυτικών κυρώσεων. Αυτό, βέβαια, με την προϋπόθεση ότι θα υπάρχει ουκρανική αμυντική βιομηχανία την επομένη της λήξης του πολέμου.

Το Πεκίνο, από την άλλη μεριά, έχει πλέον δικά του κενά να καλύψει… Μέσω Ρωσίας ή όχι, μένει να φανεί.