Η ΝΑΤΟϊκή Πολωνία βρίσκεται πια, λόγω Ουκρανικού, στην πρώτη γραμμή των γεωπολιτικών εξελίξεων. Η γεωγραφική της θέση -ακριβώς δίπλα στην Ουκρανία, στη Λευκορωσία και στο ρωσικό Καλίνινγκραντ- την τοποθετεί, εκ των πραγμάτων, στη «διακεκαυμένη ζώνη» συγκρούσεων, τρεχουσών αλλά και επαπειλούμενων.

Ωστόσο, η γεωγραφία, στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν «δρα» μόνη, αλλά σε συνδυασμό με ποικίλους άλλους παράγοντες που έρχονται να σπρώξουν τη Βαρσοβία βαθύτερα μέσα στην κρίση.

Η συμμετοχή της στην Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ, η θρησκεία της (καθολική), το Προσφυγικό (πάνω από 1,5 εκατ. Ουκρανοί έχουν βρει καταφύγιο εντός των πολωνικών συνόρων, ενώ πολλαπλάσιοι τα έχουν διασχίσει), αλλά και κάποιες πληγές του όχι και τόσο μακρινού ιστορικού παρελθόντος (πολωνοσοβιετικός πόλεμος, σφαγή του Κατίν, σοβιετικές εισβολές κ.ά.) καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο η Βαρσοβία χαράσσει την πολιτική της.

Όχι μόνο το κυβερνών κόμμα «Νόμος και Δικαιοσύνη» του Γιαρ. Κατσίνσκι, αλλά και η αντιπολιτευόμενη «Πλατφόρμα Πολιτών» του Ντ. Τουσκ προσλαμβάνουν τον πόλεμο στην Ουκρανία ως δυνητική υπαρξιακή εθνική απειλή για την ίδια την Πολωνία από την πλευρά μιας -επιθετικά αναθεωρητικής- Μόσχας.

Σχολιάζοντας τις παραγγελίες συστημάτων από την -και βρετανικών συμφερόντων- MBDA, o υπουργός Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου, Μπεν Ουάλας, έκανε λόγο για τη «μεγαλύτερη, μέχρι σήμερα, βρετανική συμφωνία εξαγωγής όπλων στην Πολωνία».

Εξοπλιστική κούρσα

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο πια, δικαίως ή αδίκως, η Πολωνία γιγαντώνεται στρατιωτικά. Στα τέλη Απριλίου, η Βαρσοβία ανακοίνωσε ότι αναβαθμίζει την αεράμυνά της, που σήμερα βασίζεται στα συστήματα PILICA+, προχωρώντας στην αγορά πυραύλων CAMM και εκτοξευτών iLaunchers από τη γαλλο-βρετανο-ιταλική MBDA. Σε μια αγορά, δηλαδή, συνολικού ύψους 2,4 δις δολαρίων, με τον Βρετανό υπουργό Άμυνας, Μπεν Ουάλας, να μιλά για τη «μεγαλύτερη, μέχρι σήμερα, βρετανική συμφωνία εξαγωγής όπλων στην Πολωνία».

Όμως η Βαρσοβία έχει ανακοινώσει και άλλες «μεγάλες» αγορές οπλικών συστημάτων τα τελευταία χρόνια. Προχωρά στην απόκτηση 32 μαχητικών αεροσκαφών F-35 από τις ΗΠΑ και τη Lockheed Martin. «Τα πρώτα F-35 θα παραδοθούν στην πολωνική Πολεμική Αεροπορία το 2024 και οι παραδόσεις θα συνεχιστούν έως το 2030».

Υπενθυμίζεται ότι μιλάμε για μια αγορά ύψους περίπου 4,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων που συνάφθηκε την περίοδο 2019-2020, πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Το καλοκαίρι του 2022 ωστόσο, με φόντο πια τον πόλεμο στην Ουκρανία, το πολωνικό υπουργείο Άμυνας ανακοίνωσε ότι προχωρά στην αγορά 116 μεταχειρισμένων αρμάτων μάχης Abrams (M1A1 SA) από τις ΗΠΑ, ενώ μόλις λίγους μήνες πριν, την άνοιξη του 2022, είχε προηγηθεί και άλλη μια συμφωνία για την αγορά 250 καινούργιων Abrams (M1A2 SEPv3).

Οι παραδόσεις αυτών των αρμάτων ξεκινούν φέτος και αναμένεται, βάσει όσων έχουν προγραμματιστεί, να έχουν ολοκληρωθεί ως τα τέλη του 2026. Όταν ολοκληρωθούν, η Πολωνία θα έχει στην κατοχή της συνολικά 366 M1 Abrams.

Το πολωνικό υπουργείο Άμυνας έχει παραγγείλει 250 σύγχρονα άρματα μάχης Abrams M1A2 SEPv3 (κάτω), καθώς και μεταχειρισμένα Abrams M1A1 SA (άνω) από τις ΗΠΑ.

Παράλληλα, η Βαρσοβία θέλει να αγοράσει 96 ελικόπτερα AH-64E Apache από τις ΗΠΑ και τη Boeing, ενώ έχει ανοίξει ο δρόμος και για την αποστολή στην Πολωνία σχεδόν 500 συστημάτων πολλαπλής εκτόξευσης πυραύλων HIMARS. Σχεδόν τα 470 από αυτά δεν θα συνοδεύονται από τροχήλατες πλατφόρμες, όπερ σημαίνει ότι θα «κουμπώσουν» πάνω σε πολωνικές.

Μάλιστα τα πρώτα από αυτά τα συστήματα HIMARS, που έχουν αποδείξει την αξία τους στα πεδία των μαχών στην Ουκρανία όπως αναφέρει η ηγεσία του πολωνικού υπουργείου Άμυνας, μεταφέρθηκαν σε αεροπορική βάση της Βαρσοβίας στις 15 Μαΐου.

Ο Πολωνός υπουργός Άμυνας, Μάριους Μπλάζακ, ανέφερε χαρακτηριστικά: «αυτά τα συστήματα θα πάνε στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας μας. Αποστολή τους θα είναι να αποτρέψουν τον επιτιθέμενο και να ενισχύσουν τις πολωνικές Ένοπλες Δυνάμεις στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ».

Υπενθυμίζεται, δε, ότι η Βαρσοβία είχε το 2018 συνάψει συμφωνία και για την αγορά δύο συστοιχιών αεράμυνας Patriot από την αμερικανική Raytheon.

Το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters σημείωνε, το Μάρτιο εκείνης της χρονιάς, ότι η Πολωνία ξεκίνησε, έπειτα από το 2014 και τη μονομερή προσάρτηση της ουκρανικής Κριμαίας στη Ρωσική Ομοσπονδία, να επιταχύνει τις προσπάθειες εκσυγχρονισμού των «γερασμένων» οπλικών συστημάτων της, καθώς τα δύο τρίτα αυτών χρονολογούνταν από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου.

Στο 4% του ΑΕΠ

Πέντε χρόνια μετά, στην σκιά πια της νέας ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία που ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου του 2022, εκείνος ο εκσυγχρονισμός όχι μόνο συνεχίζεται αλλά και αποκτά διαστάσεις γιγάντωσης.

Οι Πολωνοί ανεβάζουν κατακόρυφα τις δαπάνες τους για την άμυνα από το 2,1% του ΑΕΠ το 2021 στο 2,4% το 2022. Και από εκεί, σύμφωνα με όσα αναμένονται, στο 4% ή και ελαφρώς υψηλότερα φέτος, αγοράζοντας οπλικά συστήματα όχι μόνο από τις ΗΠΑ, αλλά και από χώρες, όπως, για παράδειγμα, η Νότια Κορέα.

Ο υπουργός Άμυνας, Μάριους Μπλάζακ, έχει δηλώσει ότι τα HIMARS «θα πάνε στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας μας» και «αποστολή τους θα είναι να αποτρέψουν τον επιτιθέμενο και να ενισχύσουν τις πολωνικές Ένοπλες Δυνάμεις στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ».

Η περίπτωση της Νότιας Κορέας αξίζει ειδική μνεία όχι μόνο λόγω ποιότητας, αλλά και λόγω ποσότητας, καθώς η Βαρσοβία υπέγραψε, τον περασμένο χρόνο, συμφωνίες με νοτιοκορεατικούς κολοσσούς (Hyundai Rotem, Hanwha Defense/Hanwha Corp, Korea Aerospace Industries/KAI) για την αγορά 180 αρμάτων μάχης K2 Black Panther, 670 αυτοκινούμενων οβιδοβόλων K9 Thunder, 48 μαχητικών αεροσκαφών FA-50 και 288 συστημάτων πολλαπλής εκτόξευσης πυραύλων K239 Chunmoo.

«Η Πολωνία επιδίδεται πια σε μια ξέφρενη κούρσα αμυντικών δαπανών που πρόκειται να αναδιαμορφώσει πλήρως την ισορροπία των δυνάμεων στην Ευρώπη […] Μέχρι το τέλος της δεκαετίας, η Πολωνία θα έχει τον -με διαφορά- ισχυρότερο στρατό ξηράς στην Ευρώπη», σχολιάζει σε άρθρο, που δημοσίευσε στον ιστοχώρο Unherd, o Βρετανός δημοσιογράφος Άρης Ρούσσινος.

Και ο ίδιος ο Πολωνός υπουργός Άμυνας, Μάριους Μπλάζακ, έχει επισήμως παραδεχθεί ότι ο στόχος είναι η Πολωνία να αποκτήσει «τις ισχυρότερες χερσαίες δυνάμεις στην Ευρώπη».

Σημειώναμε, σχετικά στην Α&Δ (τεύχος 366, Δεκέμβριος 2022), στο πλαίσιο άρθρου υπό τον τίτλο «Το ευρωπαϊκό αμυντικό τοπίο αλλάζει!», ότι «η Πολωνία έχει ήδη περισσότερα άρματα μάχης και χόβιτζερ από τη Γερμανία, ενώ πρόκειται να έχει και πολύ μεγαλύτερο στρατό, καθώς έχει θέσει ως στόχο τους 300.000 στρατιώτες έως το 2035, σε σύγκριση με τους σημερινούς 170.000 της Γερμανίας. Σήμερα, ο στρατός της Πολωνίας αριθμεί περίπου 150.000 μέλη».

Διπλωματική κινητικότητα

«Γνωρίστε την επερχόμενη στρατιωτική υπερδύναμη της Ευρώπης: την Πολωνία», ήταν ο χαρακτηριστικός τίτλος άρθρου που δημοσιεύθηκε στον ιστοχώρο του ευρωπαϊκού Politico τον Νοέμβριο του 2022. Έκτοτε, έγιναν βέβαια πολλά, όχι μόνο στο μέτωπο των εξοπλιστικών αλλά και σε επίπεδο διπλωματίας.

Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι βρέθηκε στη Βαρσοβία, τον περασμένο Απρίλιο, για να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του αλλά και για να του απονεμηθεί το παράσημο του Τάγματος του Λευκού Αετού το οποίο αποτελεί την κορυφαία τιμητική βράβευση στην Πολωνία. «Δεν εγκαταλείψατε την Ουκρανία. Σταθήκατε στο πλευρό μας και σας είμαστε ευγνώμονες», δήλωσε ο Ουκρανός ηγέτης στη Βαρσοβία, έχοντας δίπλα του τον Πολωνό πρόεδρο, Αντρέι Ντούντα.

Λίγες εβδομάδες νωρίτερα, το Φεβρουάριο του 2023, είχε πραγματοποιηθεί στην πολωνική πρωτεύουσα και η Σύνοδος Κορυφής της ομάδας των «Εννέα του Βουκουρεστίου» (Bucharest 9/B9 στην οποία συμμετέχουν η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Εσθονία, η Ουγγαρία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Πολωνία, η Ρουμανία και η Σλοβακία), παρουσία μάλιστα του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γιένς Στόλτενμπεργκ, καθώς και του Αμερικανού προέδρου, Τζο Μπάιντεν.

Με φόντο πια τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις αλλαγές που εκείνος έχει επιφέρει διεθνώς, δεν είναι λίγοι εκείνοι, ειδικά στις ΗΠΑ, που όταν η συζήτηση πάει στο θέμα της ευρωπαϊκής άμυνας σκέφτονται πρακτικά πρωτίστως πια την Πολωνία. Αφήνουν στην «άκρη» όλους τους άλλους είτε πρόκειται για το γαλλογερμανικό άξονα είτε για τις διαθέσεις των Βρυξελλών περί ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας.

Ενδεικτικά είναι όσα έγραφε ο Ισάν Θαρούρ στην Washington Post στις 7 Απριλίου 2023, σε άρθρο υπό τον τίτλο «Πώς η Πολωνία έγινε το νέο κέντρο βάρους στην Ευρώπη»: «κατά τη διάρκεια του πολέμου (σ.σ. στην Ουκρανία), η Πολωνία αναδύθηκε ως προπύργιο-κλειδί στην αντιπαράθεση της Δύσης με τη Ρωσία.

Πέρα από την υποδοχή Ουκρανών προσφύγων, υπήρξε ένας σημαντικός αγωγός βοήθειας και προμηθειών προς την πλευρά της Ουκρανίας, ένας ένθερμος υποστηρικτής των πρωτοβουλιών του Κιέβου να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και ένας σφοδρός επικριτής της ηπιότητας με την οποία η Δυτική Ευρώπη αντιμετώπιζε το Κρεμλίνο».

Η Πολωνία πηγαίνει σε βουλευτικές εκλογές τον ερχόμενο Νοέμβριο. Σε επίπεδο διακυβέρνησης, δεν αποκλείεται να δούμε αλλαγές, αν και στις δημοσκοπήσεις το κυβερνών κόμμα «Νόμος και Δικαιοσύνη» (PiS) του Γιάροσλαβ Κατσίνσκι (μέλος του οποίου είναι ο νυν πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι) προηγείται έναντι της «Πλατφόρμας Πολιτών» (PO) του Ντόναλντ Τουσκ. Στο μέτωπο των αμυντικών δαπανών, ωστόσο, η πορεία της γιγάντωσης φαντάζει πια προδιαγεγραμμένη.