Το περιβάλλον ασφαλείας διανύει εδώ και χρόνια μια φάση αναδιαμόρφωσης διεθνώς, υπό το βάρος εξελισσόμενων υβριδικών απειλών και αναθεωρούμενων προσεγγίσεων εμπλοκής, καθώς τα -άλλοτε σαφή- όρια μεταξύ πολέμου και ειρήνης μετακινούνται και θολώνουν.

Η Εμα Ασφορντ (του αμερικανικού Stimson Center) διερωτάτο προ ημερών «τι είναι τελικά ο Ντόναλντ Τραμπ;»: «Γεράκι του πολέμου ή περιστερά της ειρήνης;». «Κι αν δεν είναι τίποτα από αυτά τα δύο, τελικά τι είναι;»: Το ερώτημα αποκτά πια νέα επικαιρότητα, έπειτα από τα αμερικανικά πλήγματα κατά των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν σε Φορντό, Νατάνζ και Ισφαχάν (βλ. επιχείρηση «Midnight Hammer») αλλά και με φόντο την -προς το παρόν κυρίως θεωρητική- στροφή στρατιωτικοποίησης του Ντόναλντ Τραμπ στο Ουκρανικό.

Το μόνο βέβαιο με τα μέχρι τώρα δεδομένα, είναι ότι ο Τραμπ έχει προσώρας προσπαθήσει να τους κρατήσει όλους ικανοποιημένους ή τουλάχιστον όχι ιδιαίτερα δυσαρεστημένους: και τους απομονωτιστές της MAGA πτέρυγας (που δεν επιθυμούν την εμπλοκή των ΗΠΑ σε νέες πολεμικές περιπέτειες στο εξωτερικό), αλλά και τα παραδοσιακά νεοσυντηρητικά γεράκια (που θεωρούν ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να εμπλέκονται σε διεθνείς συρράξεις εάν θέλουν να συνεχίσουν να είναι η κυρίαρχη δύναμη διεθνώς). Πώς επιχείρησε να ισορροπήσει μεταξύ των δύο;

Δίνοντας το πράσινο φως για περιορισμένης χρονικής διάρκειας και γεωγραφικής έκτασης στρατιωτικές (κυρίως αεροπορικές) επιχειρήσεις των Αμερικανών (σε Ιράν, Υεμένη), επιχειρήσεις που, όπως ο 47ος πρόεδρος των ΗΠΑ υποστηρίζει, πρόκειται να φέρουν την ειρήνη.

Με άλλα λόγια, ο νυν ηγέτης των ΗΠΑ παρουσιάζεται προς το παρόν να αποφεύγει τη χερσαία εμπλοκή ενός «κανονικού πολέμου» από τον οποίο δύσκολα θα απεγκλωβιζόταν, όπως ήταν επί παραδείγματι οι συγκρούσεις σε Ιράκ και Αφγανιστάν.

Στον αντίποδα, παρουσιάζεται να προκρίνει αυτό που ο Ράφαελ Κόεν (Rand Corporation) αναλύει σε πρόσφατο άρθρο του στο FP ως «τη λογική (σ.σ. ή το σκεπτικό) των περιορισμένων πολέμων» («the logic of limited wars»).

Ενας περιορισμένος πόλεμος διεξάγεται με περιορισμένα μέσα, για περιορισμένη χρονική περίοδο, σε ένα γεωγραφικά περιορισμένο πεδίο επιχειρήσεων. Υπό αυτό το πρίσμα, η πρόσφατη επιχείρηση «Rising Lion» των Ισραηλινών κατά του Ιράν, ο καλούμενος πόλεμος των 12 ημερών, ήταν μια τέτοιου τύπου σύρραξη που προτιμήθηκε έναντι άλλων πιθανών επιλογών.

Ποιες θα μπορούσαν να είναι όμως αυτές οι άλλες επιλογές; Η διεξαγωγή ενός «αορίστου χρόνου» πολέμου ή, εναλλακτικά, η προσήλωση αποκλειστικά και μόνο στη διπλωματική οδό και η αποφυγή ανάληψης στρατιωτικής δράσης.

Πράγματι, ανάλογα με την περίοδο και με βάση τα εκάστοτε δεδομένα, ένας περιορισμένος πόλεμος μπορεί να είναι η πιο συμφέρουσα επιλογή εάν συγκριθεί με άλλες. Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Κόεν στη σχετική ανάλυση, οι περιορισμένες επιχειρήσεις δεν μπορούν παρά να έχουν παράλληλα και περιορισμένους στόχους.

Ειδικά στην περίπτωση του Ιράν για παράδειγμα, όλοι συμφωνούν ότι το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης επλήγη αλλά κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι αυτό επλήγη σε βαθμό συντριπτικό ή μη αναστρέψιμο.

Εάν ο στόχος, με άλλα λόγια, ήταν η πλήρης εξάλειψη του ιρανικού προγράμματος, αυτός το πιο πιθανό είναι ότι δεν επιτεύχθηκε. Ακόμη κι έτσι ωστόσο, ο περιορισμένος πόλεμος των 12 ημερών ήταν επιτυχημένος για το Ισραήλ σε μια λογική κόστους οφέλους, εάν δηλαδή ληφθούν υπόψη όσα επιτεύχθηκαν σε συνάρτηση με τα περιορισμένα μέσα που δαπανήθηκαν.

Με όρους κόστους οφέλους, οι περιορισμένου τύπου πολεμικές συγκρούσεις παρουσιάζονται να προτιμώνται πια έναντι ενός ολοκληρωτικού total war, στο ντε-φάκτο παγκοσμιοποιημένο διεθνές περιβάλλον.

Από την άλλη πλευρά ωστόσο, μέσα στο ίδιο περιβάλλον δείχνουν παράλληλα και οι υβριδικού τύπου καλούμενες «γκρίζες ζώνες» που, ως μεταιχμιακές/ενδιάμεσες καταστάσεις, δεν υπάγονται ούτε στο πεδίο του πολέμου, αλλά ούτε και στο πεδίο της ειρήνης.

Ενδεικτικά, πριν από μόλις λίγες ημέρες, η επιτροπή Άμυνας (Defence Committee) του βρετανικού κοινοβουλίου έδωσε στη δημοσιότητα πολυσέλιδη έκθεση για «την Αμυνα στη Γκρίζα Ζώνη» («Defence in the Grey Zone»).

Σύμφωνα με την εν λόγω έκθεση: «Ο όρος “γκρίζα ζώνη” αναφέρεται σε εχθρικές ενέργειες που κινούνται κάτω από το όριο της άμεσης σύγκρουσης μεταξύ κρατών, ενέργειες που έχουν σχεδιαστεί για να πιέσουν/εκβιάσουν κυβερνήσεις ή απλώς για να διαβρώσουν την ικανότητά τους να λειτουργούν».

Επί της ουσίας, μιλάμε για υβριδικού τύπου απειλές. Σύμφωνα με τη σχετική έκθεση της επιτροπής Άμυνας του βρετανικού κοινοβουλίου, σε αυτές τις απειλές εντάσσονται, μεταξύ άλλων, και οι περιπτώσεις εργαλειοποίησης των μεταναστευτικών ροών ή χειραγώγησης μειονοτικών ομάδων ενώ, όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά, «ο ανταγωνισμός μεταξύ των πολιτικών κομμάτων στα δημοκρατικά κράτη μπορεί να δημιουργεί τρωτά σημεία» που θα είναι ευάλωτα σε υβριδικού τύπου απειλές και επιθέσεις…

Οι Βρετανοί προχωρούν στις προαναφερθείσες διαπιστώσεις με το βλέμμα στραμμένο κυρίως στη Ρωσία και στην Κίνα τις οποίες και κατονομάζουν. Όλα αυτά ωστόσο, ηχούν πια ανησυχητικά «οικεία» και στην Ελλάδα… (και) για άλλους λόγους…