Το κοινό ανακοινωθέν ή, πιο σωστά, η διακήρυξη της Διεθνούς Διάσκεψης των Παρισίων για τη Λιβύη, επί της ουσίας δεν κομίζει κάτι το διαφορετικό. 

Καταρχάς, και πάντοτε σύμφωνα με το επίσημο κείμενο της διακήρυξης όπως εκείνο έχει αναρτηθεί στον επίσημο ιστότοπο του Μεγάρου των Ηλυσίων, η Τουρκία του Ερντογάν δεν απουσίασε από τη Διάσκεψη. 

Αντιθέτως, συγκαταλέγεται στη λίστα με τις χώρες που πήραν μέρος. Ο ίδιος ο πρόεδρος Ερντογάν βέβαια δεν ήταν εκεί (ούτε ο Βλάντιμιρ Πούτιν ήταν, ούτε ο Μπόρις Τζόνσον, αν και όλοι τους – Πούτιν, Ερντογάν, Τζόνσον – είχαν δώσει το «παρών» στην πρώτη διάσκεψη του Βερολίνου για τη Λιβύη τον Ιανουάριο του 2020). Ο Τούρκος ηγέτης έστειλε όμως στο Παρίσι, ως εκπρόσωπο της Άγκυρας τον (καλά γνωστό στα καθ’ ημάς λόγω διερευνητικών κ.ά.) υφυπουργό Εξωτερικών Σεντάτ Ονάλ. 

Η Τουρκία, με άλλα λόγια, ήταν και εκείνη στο Παρίσι στις 12 Νοεμβρίου… συνυπογράφοντας μια διακήρυξη σύμφωνα με την οποία όλες οι ξένες παρεμβάσεις στις εσωτερικές λιβυκές υποθέσεις πρέπει να τερματιστούν («We reject all foreign interferences in Libyan affairs»). 

Επαναλαμβάνοντας τα ίδια 

Για την ιστορία, κάτι ανάλογο είχαμε όμως διαβάσει και στα συμπεράσματα της δεύτερης Διάσκεψης του Βερολίνου για τη Λιβύη τον Ιούνιο του 2021 («We reaffirm our commitment to refrain from interference in the conflict or in the internal affairs of Libya and urge all international actors to do the same») αλλά και στα συμπεράσματα της πρώτης Διάσκεψης του Βερολίνου για τη Λιβύη τον Ιανουάριο του 2020 («We commit to refraining from interference in the armed conflict or in the internal affairs of Libya and urge all international actors to do the same»).  

Η Τουρκία των Ερντογάν και Μπαχτσελί έχει, με άλλα λόγια, θεωρητικώς δεσμευτεί – και μάλιστα κατ’ επανάληψη τα τελευταία χρόνια – να τερματίσει τις παρεμβάσεις της στα εσωτερικά της Λιβύης, πράγμα που όμως δεν έχει κάνει ούτε στο ελάχιστο στο διάστημα που μεσολάβησε. 

«Και γιατί να το κάνει τώρα;» διερωτάται κανείς. Γιατί να αλλάξει πορεία τώρα μια χώρα που πέρασε την τελευταία διετία… παραβιάζοντας το εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ στη Λιβύη… υπονομεύοντας την ευρωπαϊκή επιχείρηση EUNAVFOR MED IRINI… προβαίνοντας σε επιθετικές κινήσεις κατά Γάλλων (εναντίον γαλλικού πλοίου τον Ιούνιο του 2020 στη Μεσόγειο) και Γερμανών (όταν γερμανική φρεγάτα «τόλμησε» να επιχειρήσει έλεγχο σε τουρκικό πλοίο στη Μεσόγειο τον Νοέμβριο του 2020) κ.ά. 

Ευθύνες στην πράξη – κυρώσεις στη θεωρία 

Όσοι θέλουν να βλέπουν (ενδεχομένως για τους δικούς τους μικροκομματικούς λόγους) το ποτήρι μισογεμάτο, θα πουν πως η Άγκυρα τώρα «πιέζεται» επειδή στη διακήρυξη των Παρισίων η διεθνής κοινότητα (της ιδίας της Τουρκίας συμπεριλαμβανομένης) υπογραμμίζει πως θα κληθεί να λογοδοτήσει («will be held accountable») όποιος επιχειρήσει να υπονομεύει την ομαλή πολιτική μετάβαση στη Λιβύη, ή θεωρηθεί υπεύθυνος για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ή επιχειρήσει να παραβιάσει το εμπάργκο όπλων και/ή την εκεχειρία («We call on all relevant actors to implement and enforce UNSC sanctions, including through national and international implementation measures, against breaches of the arms embargo and of the ceasefire»). 

Επειδή όμως η Τουρκία έχει ήδη παραβιάσει – και μάλιστα κατ’ εξακολούθηση – όσα η ίδια στην θεωρία υπογράφει, ας μας υποδείξουν όσοι θριαμβολογούν ποιες ήταν οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν κατά της Άγκυρας.   

Ποιος είναι εκείνος που θα κρίνει στην τελική, και μάλιστα κατά τρόπο κοινά αποδεκτό ενώπιον της διεθνούς κοινότητας, ποιος είναι ένοχος και ποιος όχι; Διότι η ίδια η Τουρκία και το κομμάτι εκείνο των λιβυκών πολιτικών δυνάμεων που υποστηρίζονται από την Άγκυρα (Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά, Χαλίντ Αλ Μισρί κ.ά.) θα συνεχίσουν – ακόμη και αν κατηγορηθούν, όπως έχει άλλωστε ήδη γίνει – να εκφράζουν διαφορετική άποψη. 

«Σταδιακή» η απομάκρυνση των μισθοφόρων 

Υπάρχει όμως και ένα άλλο ενδιαφέρον σημείο στην Διακήρυξη της Διεθνούς Διάσκεψης των Παρισίων για τη Λιβύη, που υπογραμμίζει μεν την ανάγκη να αποχωρήσουν όλες οι ξένες μισθοφορικές δυνάμεις από τη βορειοαφρικανική χώρα (και δεν διατηρεί μόνο η Τουρκία μισθοφόρους εκεί, για να μην ξεχνιόμαστε) αλλά κατά τρόπο «συγχρονισμένo, σταδιακό, ισορροπημένο» («synchronised, phased, gradual and balanced») και στη βάση χρονοδιαγραμμάτων που επί του παρόντος δεν υπάρχουν αλλά θα αναπτυχθούν («…through the prompt development of timelines…»). 

Ως γνωστόν ωστόσο, το «gradual» της θεωρίας από το «gradual» της πράξης γίνεται να απέχουν μεταξύ τους από μήνες έως και χρόνια ή ακόμη και δεκαετίες. 

Εκλογές σε συνθήκες αστάθειας – ασάφειας 

H Διάσκεψη των Παρισίων έρχεται να «ενσαρκώσει» τις – πιο δυναμικές πια – προσπάθειες που καταβάλλουν οι Γάλλοι προκειμένου να επιστρέψουν στο μέτωπο της βόρειας Αφρικής, με την υποσημείωση ωστόσο ότι το Παρίσι είχε θεωρηθεί σε σημαντικό βαθμό υπεύθυνο και για το λιβυκό χάος που διαδέχθηκε την ανατροπή του Καντάφι. Σημειωτέον πως η Γαλλία απέκτησε ξανά πρεσβεία στην Τρίπολη μόλις τον περασμένο Μάρτιο, έπειτα από μια διπλωματική «απουσία» επτά ετών.   

Στα θετικά της Διάσκεψης των Παρισίων για τη Λιβύη συγκαταλέγεται προφανώς και η (πρώτη έπειτα από σειρά ετών, όχι πρώτη γενικώς) συμμετοχή της Ελλάδας με την εκεί παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη (αν και θα πρέπει να υπενθυμίσουμε, έτσι για την ιστορία, πως και ο Αλέξης Τσίπρας, ως πρωθυπουργός, είχε πάρει μέρος στη Διάσκεψη της Ιταλίας – στο Παλέρμο – για τη Λιβύη τον Νοέμβριο του 2018).  

Όσο για την ίδια τη Λιβύη και τα εσωτερικά της, η χώρα υποτίθεται θεωρητικώς πως θα πάει σε εκλογές (προεδρικές, βουλευτικές) στις 24 Δεκεμβρίου, σε λίγες εβδομάδες από σήμερα. Ακόμη ωστόσο, δεν είναι καν σαφές ποιοι θα είναι η υποψήφιοι για την προεδρία…