Εάν το Ισραήλ είναι μια «βίλα μέσα στη ζούγκλα» της Μέσης Ανατολής («villa in the jungle»), όπως συνήθιζε να λέει ο Ισραηλινός άλλοτε πρωθυπουργός/ΥΠΕΞ/ΥΕΘΑ Εχούντ Μπάρακ, τότε και η Ελλάδα θα μπορούσε – παρά τις όποιες έσωθεν αρρυθμίες της – να ιδωθεί ως λιμάνι σταθερότητας μέσα σε μια θάλασσα από ταραχώδη νερά και επαπειλούμενες φουρτούνες, τα κύματα των οποίων ωστόσο εκ των πραγμάτων επηρεάζουν και την ελληνική πραγματικότητα, κομίζοντας οξυμένους κινδύνους και αναβαθμισμένες-διευρυμένες προκλήσεις. 

Για του λόγου το αληθές, αρκεί μια ματιά τριγύρω… από τον Εύξεινο Πόντο έως την Κύπρο, και από τη Λιβύη έως το Αφγανιστάν. 

Το ζήτημα είναι – στην ουσία του – πρακτικό. Η πρόσφατη εμπειρία έχει άλλωστε δείξει ότι οι περιφερειακές αστάθειες οδηγούν ενίοτε και σε απτές προκλήσεις (προσφυγικό-μεταναστευτικό, τουρκολιβυκό μνημόνιο Ερντογάν-Σάρατζ κ.ά.) με διόλου ευκαταφρόνητες συνακόλουθες (διεθνο)πολιτικές επιπτώσεις, ενώ από τις τριγύρω αστάθειες «εξαρτάται» και ο σταθεροποιητικός περιφερειακός ρόλος που διεκδικούν και διαφημίζουν παλαιόθεν οι ελληνικές κυβερνήσεις (όχι μόνο ο Κυριάκος Μητσοτάκης αλλά και ο Αλέξης Τσίπρας) ως το δυνατό χαρτί της Ελλάδας.  

Τα καλοκαίρια συνηθίζεται να συνοδεύονται από εξάρσεις των εντάσεων στη διεθνή σκηνή. Ειδικά το φετινό καλοκαίρι ωστόσο, φαντάζει ανησυχητικά ασταθές εάν κοιτάξει κανείς τριγύρω…  

Κύπρος 

Κινούμενη πια με σημαία της την καλούμενη «λύση» των δύο κρατών, η Τουρκία βγαίνει επισήμως εκτός πλαισίου ΟΗΕ, «ακυρώνοντας» την προοπτική της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας και τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Οι τουρκικές κινήσεις στο Βαρώσι φανερώνουν τον αποφασιστικό βαθμό στον οποίο πια το καθεστώς Ερντογάν είναι διατεθειμένο να συγκρουστεί με τις αποφάσεις της διεθνούς κοινότητας επιβάλλοντας παράλληλα ως κατοχική δύναμη και την ατζέντα του (εποικισμός) στους Τουρκοκυπρίους. 

Όσο για τη στάση της διεθνούς κοινότητας, το γεγονός ότι έπρεπε να περάσουν τρεις ημέρες (λόγω βρετανικών ενστάσεων, όπως καταγγέλεται) προκειμένου το ΣΑ του ΟΗΕ να μπορέσει να καταλήξει σε μια νέα «ικανοποιητική» δήλωση για το Βαρώσι (για ένα θέμα δηλαδή για το οποίο υπάρχουν ήδη προηγούμενα σχετικά ψηφίσματα 550/1984 789/1992) μάλλον θα έπρεπε να μας προβληματίσει αναφορικά με την έκταση και την πειθώ της τουρκικής επιρροής.  

Λιβύη

Θα καταφέρει η βορειοαφρικανική χώρα να πάει σε εκλογές τον ερχόμενο Δεκέμβριο όπως είναι προγραμματισμένο, απαλλαγμένη από μισθοφόρους και ξένες στρατιωτικές δυνάμεις; Εάν κρίνουμε από τις μέχρι τώρα εξελίξεις, μάλλον όχι. «Η κατάσταση στη Λιβύη γίνεται πιο δύσκολη, συγκρουσιακή, τεταμένη», δήλωνε προ ημερών – απευθυνόμενος στο ΣΑ του ΟΗΕ – ο Γιαν Κούμπις, ειδικός απεσταλμένος των Ηνωμένων Εθνών για τη Λιβύη, εστιάζοντας ειδικότερα σε ένα σημείο: στο ότι κατεστημένες δυνάμεις – παλαιές και νέες – επιχειρούν να μπλοκάρουν την εκλογική διαδικασία με τον ορατό κίνδυνο όμως να χαθεί ή ακόμη και να αντιστραφεί το μομέντουμ.

«Παρά τις προσπάθειες των Ηνωμένων Εθνών και της διεθνούς κοινότητας, οι 75 αντιπρόσωποι που συμμετέχουν στο Φόρουμ Πολιτικού Διαλόγου για τη Λιβύη (LPDF) δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν ως προς το νομικό πλαίσιο που απαιτείται για τη διοργάνωση των εκλογών που έχουν προγραμματιστεί για τον Δεκέμβριο του 2021… Επιπλέον, ξένοι παράγοντες (foreign actors) συνεχίζουν να υπονομεύουν τη σταθερότητα της Λιβύης», σημειώνουν από την πλευρά τους και οι αναλυτές του Atlantic Council, με την ΕΕ επίσης να διατυπώνει ανησυχίες αναφορικά με την συνεχιζόμενη παρουσία ξένων μαχητών στη βορειοαφρικανική χώρα. 

Κι όλα αυτά, ενώ οι Τούρκοι συνεχίζουν απτόητοι το έργο τους, σε πείσμα και κατά παραβίαση των αποφάσεων της διεθνούς κοινότητας (του εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ, της επιχείρησης IRINI της ΕΕ, των αποφάσεων της διάσκεψης του Βερολίνου για Λιβύη)… ενισχύοντας – όπως καταγγέλεται – τη στρατιωτική παρουσία τους σε περιοχές εντός των λιβυκών συνόρων αλλά και τη δράση τους στα ανοιχτά των λιβυκών ακτών. Σημειωτέον, δε, πως από τις αρχές του 2021 οι λιβυκές Αρχές φέρονται να έχουν μπλοκάρει και στείλει πίσω στη βόρεια Αφρική περίπου 16.000 ανθρώπους που επιχείρησαν να περάσουν δια θαλάσσης στην Ευρώπη…

Αφγανιστάν 

Προβληματισμό προκαλεί ωστόσο και η φάση αστάθειας στην οποία εισέρχεται πια εκ νέου το πολύπαθο Αφγανιστάν, με τους Αμερικανούς να έχουν πλέον αποχωρήσει και τους Ταλιμπάν να προελαύνουν ανακτώντας τον έλεγχο εδαφών στη σκιά ενός εμφυλίου που θα μπορούσε όμως να προκαλέσει και νέα προσφυγικά-μεταναστευτικά κύματα προς την Ευρώπη (μέσω Ιράν και Τουρκίας).

Υπενθυμίζεται, άλλωστε, πως πολλοί από τους ανθρώπους που είχαν «πολιορκήσει» τα ελληνικά σύνορα στον Έβρο το 2020 – κατ’ εντολή και υπό την καθοδήγηση τότε του καθεστώτος Ερντογάν – ήταν Αφγανοί. Πίσω στην Τουρκία πάντως, ήδη αποτελεί θέμα η αύξηση των ροών από το Αφγανιστάν, με τα σχετικά δημοσιεύματα να κάνουν λόγο για συλλήψεις περίπου 1.500 παράτυπων μεταναστών, στην πλειονότητά τους Αφγανών, μέσα σε διάστημα μιας εβδομάδας κοντά στα σύνορα της χώρας με το Ιράν. 

Ιράν 

Αλλά και στο μέτωπο του Ιράν, οι εξελίξεις θα έπρεπε να προβληματίζουν… εν όψει και της επίσημης ανάληψης της προεδρίας από τον υπερσυντηρητικό Εμπραχίμ Ραΐσι στις αρχές Αυγούστου. Η σιιτική ισλαμική δημοκρατία καλείται πια να αντιμετωπίσει μια από τις χειρότερες περιόδους λειψυδρίας των τελευταίων δεκαετιών, μια περίοδο λειψυδρίας που καθίσταται δυνητικά εκρηκτική ειδικά εάν συνδυαστεί και με όλα τα άλλα – διόλου ευκαταφρόνητα – προβλήματα της χώρας (την πανδημία, τα προβλήματα στην ηλεκτροδότηση, τον πληθωρισμό, την ανεργία και ευρύτερα την κακή κατάσταση της ιρανικής οικονομίας στη σκιά των αμερικανικών κυρώσεων που έχουν επιβληθεί από το 2018). 

Μέσα σε όλα αυτά, θα πρέπει βέβαια παράλληλα να σημειωθεί πως μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει καμία ουσιαστική πρόοδος ούτε και στο μέτωπο των διαπραγματεύσεων για μια ενδεχόμενη νέα «πυρηνική» συμφωνία ΗΠΑ-Τεχεράνης. Αντιθέτως, οι δύο πλευρές δείχνουν πλέον να ανταλλάσσουν όχι ανοίγματα αλλά αιχμές, καταγγελίες και κατηγορίες, με τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας από τη μεριά της να δηλώνει πως βρίσκεται πια «σε άβολη θέση».  

Συρία 

Λίγοι διεθνώς έδωσαν σημασία, αλλά η Σύρια πήγε σε προεδρικές εκλογές τον περασμένο Μάιο, με τον Μπασάρ αλ Άσαντ να εξασφαλίζει την επανεκλογή του στην εξουσία με ποσοστό 95%. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει μάλλον το γεγονός πως ο πρώτος ξένος αξιωματούχος που πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στη Δαμασκό έπειτα από την ορκομωσία του Άσαντ τον Ιούλιο ήταν ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι, με τους αναλυτές στη Δύση να σπεύδουν από την πλευρά τους να εξετάσουν τον βαθμό της εμπλοκής που θα μπορούσε να έχει η Κίνα στην ανοικοδόμηση της ρημαγμένης από τον πόλεμο Συρίας.

Κατά τα λοιπά πάντως, η κατάσταση στη χώρα παραμένει έκρυθμη, με τους Ισραηλινούς να πραγματοποιούν αεροπορικά πλήγματα κατά στόχων εντός του συριακού εδάφους, τους δυτικούς να προσεγγίζουν πια τη Συρία μεταξύ άλλων και ως «ναρκοκράτος» (όπου ανθεί το εμπόριο χαπιών-μεθαμφεταμινών τύπου Captagon), την Τουρκία παγιώνει την επικυριαρχία της στα (άλλοτε κουρδικά) βορειοδυτικά (για «de-facto τουρκικό προτεκτοράτο» μιλούν οι ανταποκριτές δυτικών Μέσων), και τους Ρώσους να διαπραγματεύονται με τις ΗΠΑ τη συνέχιση της μέσω Τουρκίας παράδοσης ανθρωπιστικής βοήθειας στο Ιντλίμπ.  

Λίβανος 

Ένας χρόνος συμπληρώνεται από την πολύνεκρη έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού (ήταν 4 Αυγούστου του 2020), και η κρίση στη χώρα δείχνει να επιδεινώνεται οδεύοντας προς το «χάος» και την «απόλυτη κατάρρευση», με τους πολίτες να αντιμετωπίζουν ελλείψεις σε καύσιμα, φάρμακα και βασικά αγαθά, προβλήματα στην ηλεκτροδότηση και έναν έναν πληθωρισμό… χωρίς προηγούμενο (1 δολάριο = 1.507 Lebanese pounds, η επίσημη ισοτιμία) στη σκιά της οικονομίας που αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 20% φέτος.

«Ο Λίβανος βρίσκεται αντιμέτωπος με μια σοβαρή και παρατεταμένη οικονομική ύφεση… η οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση είναι πιθανό να καταστεί μια από τις πιο σοβαρές που έχουν σημειωθεί διεθνώς από τα μέσα του 19ου αιώνα και έπειτα», προειδοποιούσε τον περασμένο Ιούνιο η Παγκόσμια Τράπεζα, αναφερόμενη στην περίπτωση μιας χώρας που – εκτός όλων των άλλων – παραμένει και ακυβέρνητη (με τον Σαάντ Χαρίρι να παραιτείται προ ημερών από την πρωθυπουργία εγκαταλείποντας τις πολύμηνες πλην όμως αποτυχημένες προσπάθειες σχηματισμού κυβέρνησης). 

Νότιος Καύκασος 

Περίπου δέκα μήνες έχουν περάσει πια από τον πόλεμο του 2020 στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, και η κατάσταση πλέον στο έδαφος διαμορφώνεται περίπου ως εξής: η Τουρκία του Ερντογάν έχει πατήσει – και εκείνη – πόδι στο νότιο Καύκασο, με την ανοχή της Ρωσίας (βλέπε Κοινό ΡωσοΤουρκικού Κέντρο επίβλεψης και εποπτείας της εκεχειρίας) και τις ευλογίες του – ευγνώμονος προς την Άγκυρα – Αζερμπαϊτζάν (βλέπε «Δήλωση της Σούσα»), το οποίο μάλιστα Αζερμπαϊτζάν δείχνει διατεθειμένο και να ανταποδώσει την τουρκική υποστήριξη (βλέπε πρόσφατη επίσκεψη αζέρικης αντιπροσωπείας στα κατεχόμενα για επαφές με τον Ακάρ).    

Ισραήλ 

Πόσο σταθερή και ανθεκτική μπορεί να είναι μια… ετερόκλιτη οχτακομματική κυβέρνηση συνεργασίας με οριακή κοινοβουλευτική πλειοψηφία όπως είναι εκείνη των Ναφτάλι Μπένετ και Γιαΐρ Λαπίντ, που διαδέχθηκε τον Μπενιαμίν Νετανιάχου αναλαμβάνοντας τα ηνία της εξουσίας πίσω στις αρχές του καλοκαιριού; Ως προς αυτό, υπάρχουν… εύλογες αμφιβολίες.   

Βουλγαρία      

Περίπου δύο εβδομάδες έπειτα από τις – ούτως ή άλλως πρόωρες – εκλογές της 11ης Ιουλίου, τρία κόμματα «διαμαρτυρίας» (το Ima takăv narod/ITN του επονομαζόμενου και «Βούλγαρου Μπέπε Γκρίλο» Σλάβι Τριφόνοφ, το Demokratichna Balgariya/DB και το IBG-NI) έχουν πια ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης, χωρίς όμως να συγκεντρώνουν το 50% των εδρών. Όσο για το μέλλον, εκείνο διαγράφεται… αχαρτογράφητο. 

Εύξεινος Πόντος 

«Η ένταση μεταφέρεται από τη Μεσόγειο στον Εύξεινο Πόντο… Πριν από ακριβώς έναν χρόνο, το καλοκαίρι του 2020, η διεθνής κοινότητα θα έβλεπε το θερμόμετρο της έντασης να χτυπά κόκκινο στο Αιγαίο… Δώδεκα μήνες μετά, τα σύννεφα του πολέμου έχουν πια μετακινηθεί βορειότερα, στα νερά της Μαύρης Θάλασσας, με τους αναλυτές να αναπαράγουν την («οικεία» από το μέτωπο των ελληνοτουρκικών) ανησυχία περί επαπειλούμενων θερμών επεισοδίων τα οποία, εάν βγουν εκτός ελέγχου, μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και σε έναν πόλεμο, στην προκειμένη περίπτωση όχι Ελλάδας-Τουρκίας αλλά Ρωσίας-Δύσης», γράφαμε χαρακτηριστικά στο Άμυνα & Διπλωματία προ εβδομάδων.