Σύντομη και σαφώς οριοθετημένη εντός ενός εκ των προτέρων συμφωνηθέντος πλαισίου, η συνέντευξη Τύπου των κ.κ. Δένδια και Τσαβούσογλου ολοκληρώθηκε χωρίς εκπλήξεις, «ενοχλητικές» ερωτήσεις ή εξημμένες δευτερολογίες, κλείνοντας έτσι τον κύκλο μιας τουρκικής επίσκεψης η οποία ξεκίνησε μεν προκλητικά από την Θράκη ως αναμένετο, για να καταλήξει όμως «θετικά» στην Αθήνα μέσω Καβάλας, με τις δύο πλευρές να στοχεύουν πια στη «σταδιακή ομαλοποίηση» των δεσμών τους δια της ενισχύσεως της ελληνοτουρκικής οικονομικής και εμπορικής συνεργασίας. 

Η συνέντευξη Τύπου στην Αθήνα στις 31 Μαΐου δεν θύμιζε σε (σχεδόν) τίποτα εκείνη την επεισοδιακή συνέντευξη Τύπου που είχε προηγηθεί στην Άγκυρα πίσω στις 15 Απριλίου. Οι πρωταγωνιστές μπορεί να ήταν οι ίδιοι (Δένδιας και Τσαβούσογλου), όπως άλλωστε και το «μενού» που ήταν επίσης περίπου το ίδιο (εν προκειμένω η προώθηση της οικονομικής συνεργασίας ανάμεσα στις δύο χώρες), πλην όμως αυτήν τη φορά οι ομιλητές θα φρόντιζαν να παραμείνουν συντονισμένοι στον («κοινό»;) στόχο. 

 

«εφ’ όλης της ύλης» και «καζάν καζάν»

Παρά το γεγονός πως έφτασε στην Αθήνα προερχόμενος από τη Θράκη, ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας δεν έκανε καμία αναφορά στη φερόμενη ως «τουρκική» μειονότητα. Το μόνο «προκλητικό» που είπε, ή που – πιο σωστά – επανέλαβε για πολλοστή φορά, ήταν ότι ή Άγκυρα επιθυμεί μεν τον διάλογο με την Ελλάδα αλλά έναν διάλογο εφ’ όλης της ύλης «χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς όρους», πράγμα γνωστό. Αναγνώρισε βέβαια πως υπάρχουν «πάρα πολλά θέματα που εκκρεμούν», υπογραμμίζοντας ωστόσο ότι λύσεις θα μπορούσαν να βρεθούν στη βάση του «δικαίου» (χωρίς ωστόσο να διευκρινίζεται εάν αυτό θα είναι το διεθνές δίκαιο) και των «κοινών συμφερόντων» (στο πλαίσιο δηλαδή μιας ρητορικής προσέγγισης τύπου καζάν καζάν στην οποία επιστρέφει ανά διαστήματα η Άγκυρα).    

Νωρίτερα, ο Νίκος Δένδιας είχε αναγνωρίσει μεν το προφανές της ύπαρξης «διαφορετικών» και σε κάποιες περιπτώσεις «διαμετρικά αντίθετων θέσεων»ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, υπογραμμίζοντας ωστόσο πως Αθήνα και Άγκυρα βρίσκονται πλέον σε μια φάση «πρώτης συνεννόησης» με στόχο τη «σταδιακή ομαλοποίηση» των μεταξύ τους σχέσεων. Έπειτα από 62 γύρους διερευνητικών επαφών και ουκ ολίγους κύκλους συνομιλιών για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, ο όρος «πρώτη συνεννόηση» ίσως να μην είναι πια ο καταλληλότερος. Αποτυπώνει ωστόσο τη διάθεση, ή πιο ορθά την «πολιτική βούληση» που υπάρχει και από τις δύο πλευρές όπως υποστήριξε ο κύριος Τσαβούσογλου, για μια επανεκκίνηση στα ελληνοτουρκικά σε πείσμα των ουκ ολίγων διαφορών και εκκρεμοτήτων. 

 

Μητσοτάκης – Ερντογάν 

Θεμιτή μια επί της αρχής απόπειρα επανεκκίνησης γύρω από οικονομικά και εμπορικά ζητήματα, θεμιτές και οι εκατέρωθεν αναγνωρίσεις αποδοχής των πιστοποιητικών εμβολιασμού (αν και πρόκειται για διαφορετικού είδους εμβόλια), πλην όμως είναι σημαντικό να μην ξεχάσουμε όσα έχουν προηγηθεί (με το Oruç Reis στο Καστελόριζο και το μνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης στη Λιβύη) και όσα προκλητικά συνεχίζονται (ρητορική δύο κρατών στην Κύπρο). Ακόμη και αν κάποιοι θελήσουν να σπρώξουν κάτω από το χαλί τα εν λόγω αγκάθια ενόψει της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στις 14 Ιουνίου, του διπλωματικού φόρουμ στην Αττάλεια στις 18 με 20 Ιουνίου (στο οποίο πρόκειται να πάρει μέρος από ελληνικής πλευράς ο υφυπουργός Εξωτερικών Κώστας Φραγκογιάννης) και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 24-25 Ιουνίου, η εμπειρία έχει πια δείξει πως τα αγκάθια τείνουν να επιστρέφουν δριμύτερα με τουρκική πρωτοβουλία.  

Επόμενος σταθμός: η συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες στις 14 Ιουνίου, μια συνάντηση που αποκτά πρόσθετο ενδιαφέρον εάν λάβει κανείς υπόψη ότι στην ίδια Σύνοδο πρόκειται να δώσει το «παρών» και ο Τζό Μπάιντεν, με τους Αμερικανούς να έχουν άλλωστε ήδη καλωσορίσει την αποκατάσταση του ελληνοτουρκικού διαλόγου ως θετική εξέλιξη.  

 

«25 σημεία»

Ελληνικές διπλωματικές πηγές μιλούν για «συγκρατημένα βήματα διαλόγου» τα οποία έχουν γίνει «όπως η επανάληψη των διερευνητικών επαφών, οι πολιτικές διαβουλεύσεις, η τηλεδιάσκεψη για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (σ.σ. 26-27 Μαΐου) και, πιο πρόσφατα, η συνάντηση (σ.σ. στις 29 Μαΐου στην Καβάλα) του υφυπουργού Εξωτερικών Κώστα Φραγκογιάννη με τον Τούρκο ομόλογό του Σεντάτ Ονάλ στην οποία συζητήθηκαν θέματα διμερούς συνεργασίας στους οικονομικούς και εμπορικούς τομείς» με τους δύο υπουργούς μάλιστα να εγκρίνουν και έναν σχετικό «κατάλογο» 25 σημείων όπως είπε ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου στις 31 Μαΐου. 

Ο λόγος για μια σειρά από διμερή θέματα οικονομικής και εμπορικής συνεργασίας που, όπως σημειώνουν πηγές με γνώση των εξελίξεων, «άπτονται στις επαφές των δυο λαών (people to people contacts)» και «επικεντρώνονται στην επανενεργοποίηση διαφόρων κοινών επιτροπών και ομάδων εργασίας», με στόχο «την ενίσχυση και διευκόλυνση του διασυνοριακού εμπορίου οδικώς, σιδηροδρομικώς και δια θαλάσσης, τη συνεργασία στον τομέα του τουρισμού, του περιβάλλοντος, των τηλεπικοινωνιών και των επιχειρήσεων». 

Σημαντική σημείωση: Πρόκειται για προτάσεις που επιδιώκουν μεν να δώσουν ώθηση σε θέματα «χαμηλής πολιτικής» τα οποία θα έχουν «άμεσο, θετικό αντίκτυπο στους πολίτες των δύο χωρών», αλλά «δεν προσκομίζουν κάτι νέο» στην ατζέντα των ελληνοτουρκικών οικονομικών και εμπορικών σχέσεων.